وی گفت: ممکن است بعضی از فرایندها، روش‌ها، رویه‌ها و اقداماتی که مربیان و معلمان انجام می‌دهند با همان اصطلاح شیوه‌ها و روش‌هایی که در سایر رویکردها اتفاق می‌افتد، شباهت‌هایی داشته باشد، فرایند تربیت اسلامی آن تفکرات بنیادینی است که در تربیت‌های مشابه غیر در تربیت‌های غیراسلامی وجود ندارد، در مقابل تربیت سکولار، تربیت انسان‌محور، تربیت‌های غیر دینی و یا تربیت‌های غیراسلامی این ها مبتنی بر تفکرات و مبانی اصول بنیادین است که ضد اسلامی یا غیر اسلامی است.
رئیس هیئت مدیره انجمن تعلیم و تربیت حوزه علمیه ابراز کرد: همه این‌ها را در یک طیفی جزو تفکرات غیر اسلامی می‌دانیم که ممکن است غیر دینی و یا دینی غیر اسلامی باشد، اگر یک نمونه داریم و یک طیفی را در نظر بگیریم که یک نقطه اش تفکر و مبتنی بر تربیت اسلامی باشد، سایر مواردی که از این اصلاح تفکر اسلامی فاصله می‌گیرد، طیف مقابل بر این جریان تفکرهای شیطانی و غیر الهی است که به مقدار فاصله‌اش از تفکر اسلامی می‌تواند این برچسب غیر الهی و شیطانی را داشته باشد.
وی گفت: تفکرهای سکولاری، تفکر انسان محور، تفکر لیبرال و به تبع آن تربیت‌های سکولار و انسان محور بر این اساس تفکرهای شیطانی هستند و تربیت مبتنی بر آن هم تربیت‌های غیر اسلامی است و وجه تفاوت آن در همین ریشه های اصلی، رویکردها و جهت گیری‌های کلان است.
زارعان در پاسخ به اینکه آیا تربیت اسلامی با سلسله‌ای از رویکردها یا مبانی و یا تفکراتی که امروز در نظام‌های غربی ایجاد شده، می‌تواند سازگاری داشته باشد، افزود: در ذات تفکرات و رویکردهای غربی و نظام‌هایی که مبتنی بر اصولی مثل فردیت یا انسان محور بودن یا نسبیت است که با تفکر اسلامی و جهت‌گیری‌های کلان اسلامی منافات دارد، دو جهت و رویکرد متفاوت ایجاد شده و دو نگاه که ضد یکدیگر است، فردیت یا تمام تفکر مبتنی بر اصالت فرد به این معنا اگر در نظر گرفته شود که همه محور‌های ارزش‌ها، محور قانون گذاری و محور باید و نباید، همین‌ها محور انسانی است، این بدین معناست که ما خدا و محوریت الله را برداریم و محوریت فرد را بگذاریم.
وی ادامه داد: قرار است مسیری را انتخاب کنیم که این انتخاب باید مبتنی بر اصولی باشد، این اصول را خداوند یا خود انسان تعریف می‌کند و اگر فردیت بدین معنا باشد که این اصول و ارزش‌ها را انسان تعریف کند و بر اساس آن‌ها زندگی خود را جهت دهد، این امر مخالف با تفکر اسلام است و تفکر اسلامی دیگر نیز تفکری است که در آن خداوند در راس قرار دارد و امر خدا باید اجرا شود.
زارعان در پاسخ به این سوال که آیا تربیت اسلامی را در جهان و فرهنگ امروز بشری می‌توانیم پیاده کنیم، افزود: اینکه اصل اعتقاد به خداوند، اصل خدمت و متدین شدن به دین الهی آیا در جهان امروز ممکن هست یا خیر باید بگوییم که ما در عصری زندگی می‌کنیم که میلیون‌ها میلیون انسان به خداوند در اشکال مختلف دینی معتقد هستند و این نشان گر این است که دین در اصطلاح همین جوامع امروز نیز وجود دارد و اینکه بگوییم دین کنار زده شده و کسی توجه به دین ندارد، باید گفت اکثریت جامعه امروز جهان جز متدینان در ادیان اسلامی، مسیحی و سایر ادیان موجود است که به علاوه میلیون‌ها انسان تدین به دین اسلام دارند و بر اساس آمار و ارقام نیز این حرکت رو به رشد است و تدین مردم به دین اسلام بیشترین رشد را داراست.
وی بیان کرد: تدین به دین و به طور مشخص دین اسلام یک نوع حرکت فعال انسان از روی آگاهی و توجه به وجود خداوند و معارف الهی است و در عصر ظهور اسلام یعنی زمانی که اسلام وجود نداشته، مردم یا دین دیگری داشتند و یا در جاهلیت به سر می‌بردند اما با آگاهی بخشیدن و بصیرت دادن به مردم، کسانی که فطرت پاکی دارند و عنادی ندارند، به دین خداوند متدین می‌شوند که بر همین اساس تربیت اسلامی نیز در عصر حاضر میسر است.
رئیس موسسه آموزش عالی اخلاق و تربیت گفت: تربیت اسلامی در جمع مسلمانان در حال تحقق هست و اگر هم کسانی در چارچوب های دیگر تفکراتی دارند که با تفکر اسلامی ناسازگاری ندارد، می‌توان دستورات تربیت اسلام را در بین آن ها پیاده کرد اما تربیت اسلامی مبتنی بر یک نظام فکری کلان است و در آن اگر انسان ارتباط پیدا نکند، طبعا تحقق عملیات تربیتی هم ممکن نیست.
وی در پاسخ به این سوال که چگونه می‌توان تربیت اسلامی را با نیازهای نسل امروز هماهنگ کرد، افزود: تفکر الهی به این معنا است که انسان باید خودش را در چارچوب دستورات الهی قرار دهد یعنی اینگونه نیست که خواسته‌ها، نیازها و آمال و آرزوها و برنامه‌هایی که از سوی خود داریم، خداوند نیز در طرف مقابل برنامه‌هایی دارد، پس ما باید این برنامه را با آن برنامه‌ها سازگار کنیم زیرا این تفکر اسلامی نیست، تفکر اسلامی، اندیشه دینی و اندیشه اسلامی، تبعیت و اطاعت و تسلیم در برابر امر خداست و انسان خود را در چارچوب دستورات الهی قرار می‌دهد، بنابراین ابتدا باید این را بدانیم که منظور از تبعیت از امر خداوند، مسلمان شدن و متدین به دین اسلام شدن در چارچوب اطاعت از دستورات الهی است.
زارعان بیان کرد: با توجه به خلقت انسان و اینکه در درون انسان نیازهایی وجود دارد و این نیازها به نوعی باید برآورده شود، طبعا دستورات اسلام به گونه‌ای تنظیم شده که بر اساس حکمت خداوندی، بهترین‌ها برای انسان در چارچوب تفکر می‌تواند رقم بخورد یعنی اینکه اگر انسان خودش را صد درصد در مقابل خدا تسلیم بداند، نیازها و خواسته‌های او هم در این چارچوب، عملیاتی است و سعادت و فلاح و رستگاری انسان تضمین می شود، بنابرین ما ممکن است بسیاری از خواسته‌هایی را داشته باشیم که ناشی از هوا و هوس و تمایلات دنیوی ماست و اصرار بر آن‌ها می‌تواند خارج از برنامه رستگاری باشد که خداوند برای ما ترسیم کرده است.
وی گفت: دستورات الهی دو شکل می تواند داشته باشد وقتی شما می‌خواهید دو چیز را با یکدیگر هماهنگ کنید، یک راه این است که امر نخست را تغییر دهید تا با امر دوم سازگاری پیدا کند و راه دوم نیز این است که امر دوم را تغییر دهید، اینکه دنیای امروز خواسته‌های خودش را به هر شکلی دنبال می‌کند و قرار است که ما یک دنیای ماندگاری برای خود بسازیم و همه خواسته‌های ما در همین دنیا تامین شود، تغییر دادن نگاه خداوندی است، نگاه خداوند که این دنیا از بین خواهد رفت و این دنیا راه گذر و امتحان برای دنیای دیگر است و اگر قرار باشد که ما اصالتی به این دنیا بدهیم قطعا با تفکر الهی سازگاری نداریم و ما در هماهنگ‌سازی به نیازهای امروز خود باید تحولات دنیای مدرن را ببینیم که چقدر از این نیازها و تحولات با دستورات الهی سازگاری دارد و این‌ها را با آن هماهنگ کنیم.
رئیس هیئت مدیره انجمن تعلیم و تربیت حوزه علمیه در پاسخ به اینکه چگونه می‌توان اصول تربیت اسلامی را با نیازهای نسل جوان و دنیای مدرن هماهنگ کرد، افزود: باید ببینیم دستورات خداوند چیست و نیازهای ما از این جهت چه میزان با دستورات سازگاری دارد، پس باید خود را با آن دستورات وفق دهیم که این تدین در واقع تبعیت است، وقتی که گفته می شود، فرزند از پدر و مادرش اطاعت کند، مشخص است که دستور پدر و مادر است که باید اطاعت شود و تحقق پیدا کند.
وی ادامه داد: شیوه‌ها و روش‌های زندگی ما، شیوه‌ها و روش‌های موجود در دنیای مدرن، شیوه و روش‌هایی که نسل جوان امروز ما، آن‌ها رو درک می کند، در تربیت اسلامی می‌تواند با شیوه‌های گذشته متفاوت باشد، پس شیوه‌ها و روش‌ها و نحوه اجرای برنامه‌ها می‌تواند به اقتضای شرایط فعلی متفاوت باشد.
زارعان بیان کرد: باید جریان دنیای مدرن خود را حفظ کنیم و بر خواسته‌های خود اصرار بورزیم و در عین حال تلقی بر این شود که ما تدین به دین خداوند داشته باشیم و از خداوند اطاعت کنیم که این در بسیاری از موارد غیر ممکن است یعنی خواسته‌های خود را نمی‌توانیم بر خواسته‌های خداوند تحمیل کنیم، ما از تدین و دین ورزی تبعیت و اطاعت را درک می‌کنیم و اطاعت تغییر در دستورات الهی نیست.
وی در پاسخ به این سوال که تربیت اسلامی چه نقشی می‌تواند در جهان و ایران امروز داشته باشد، افزود: ما بر این اعتقادیم که دین اسلام و دستورات خداوند که توسط پیامبر اکرم(ص) و ائمه معصومین(ع) به ما رسیده، بهترین نسخه حل کننده مشکلات انسان در همه اعصار و دستورات و چارچوبی از تفکرات و اندیشه‌هایی است که بر اساس دستورات الهی شکل گرفته که در این چارچوب این نظام فکری و به تبع آن نظام تربیتی؛ سعادت انسان را چه در این دنیا و چه در آخرت تضمین کرده، البته در سعادت انسان در نهایت سعادت اخروی او در نظر گرفته شده اما خوشبختی انسان در این دنیا نیز مبتنی بر همین اندیشه تضمین شده است که این به معنای این نیست که همه خواسته‌های انسانی در این دنیا قابل تحقق است و در نهایت سعادت انسان درون دنیا در این چارچوب فکری تضمین شده است چرا که سعادت جاودانی است و دنیای گذرا برای هر انسانی به پایان خواهد رسید و نهایت هم فانی خواهد بود و آن سعادت ابدی ماندگار، سعادتی است که در دنیای دیگر اتفاق می‌افتد.
رئیس موسسه آموزش عالی اخلاق و تربیت بیان کرد: نقش نخست تربیت اسلامی این است که اندیشه و این چارچوب فکری و نظام الهی در تضمین سعادت انسان فلاح و رستگاری انسان باشد، همچنین تربیت اسلامی همه استعدادهای نهفته در وجود انسان را شکوفا می‌کند و ما در تربیت‌های دیگر و تربیت‌های غیر اسلامی و مادی‌گرایانه سکولار و انسان محورانه، آن بخشی از استعداد انسانی را تلاش برای شکوفا کردن می‌دانیم که پاسخگوی نیازهای دنیوی او باشد و این دنیای امروز او را بر اساس تفکرات محدود انسان متحول کند.
وی گفت: بزرگ ترین چالش در تربیت اسلامی باورها و نگاه‌های خودمان است، اگر باور به اصالت اندیشه اسلامی نداشته باشم و به تبع آن باور به اثرگذاری تربیت اسلامی در زندگی بشر نداشته باشم، در دایره نفوذ فردی، خودم را محدود و عقب افتادگی برای خودم ایجاد می کنم و چیزی که باید برای من اتفاق بیفتد، رخ نمی‌دهد.
زارعان اظهار کرد: بزرگترین چالشی که ما در برنامه ریزی، سیاست گذاری ها و در جریان تربیت اسلامی در کشور داریم، ضعف باور ما به اصالت تربیت اسلامی و اثرگذاری آن و تقدم و اولویت در مقابل تربیت غیر اسلامی است، زمانیکه جریان سند ۲۰۳۰ در کشور مطرح شد، مقام معظم رهبری نکته ای داشتند که به نظر من دارای یک پیام اصیلی بود و این است که ما اصلا به تفکرات و برنامه های دیگران کاری نداریم و نکته این است که چرا خودمان که در چارچوب اندیشه اسلامی سند نوشته ایم این را کنار بگذاریم و بایگانی کنیم و منتظر بنشینیم که دیگران برای ما مستند بنویسند که اشاره بر این دارد که ما اگر باور به خود و اندیشه‌مان داشته باشیم، نباید منتظر باشیم که دیگران برنامه بنویسند.
وی گفت: چالش بزرگ امروز تربیت اسلامی در مدارس، دانشگاه‌ها و در نسل جوان در خود ما، مسئولین، برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران است و این نیز ناشی از ضعف باور ما، مقدار اهمیت و تاثیر تربیت اسلامی است و اگر معتقد باشیم که در جهان امروز بهترین نسخه تربیتی، تربیت اسلامی است، نه تنها خودمان برای اجرا اقدام می‌کردیم بلکه دیگران را هم دعوت می‌کردیم که بر اساس این نسخه عمل کنند.
وی در پاسخ به اینکه نقش خانواده‌ها، اساتید و معلمان در تربیت اسلامی چیست، افزود: تربیت اسلامی یک ویژگی دارد و این که آموزه‌ها و معارفی که در تربیت اسلامی وجود دارد، نیاز به تعلیم دارد، اگر‌چه تربیت اسلامی و اندیشه اسلامی ریشه در فطرت بشری دارد اما آگاه ساختن بشر و راهنمایی بشر در این مسیر هم یک ضرورت است و دلیل آمدن پیامبران نیز این مساله می‌باشد.
رئیس هیئت مدیره انجمن تعلیم و تربیت حوزه علمیه تصریح کرد: پیامبران الهی امری را خارج از فطرت انسانی بر انسان تحمیل نمی‌کنند اما در بستر فطرت انسانی، با انذار و بشارت آنچه را که واقعیت نظام هستی است به بشر می‌آموزند و بشر را بر آن آگاه می‌کنند و بشر را با مصادیق واقعی هدایت و سعادت او آشنا می‌کنند، بدون این که چیزی بر او تحمیل کنند.
وی گفت: خانواده و معلمین نیز مانند پیامبران تربیت اسلامی را می‌توانند دنبال کنند، رهاسازی انسان‌ها و واگذار کردن آن‌ها به خودشان، همین طور که در ارتباط انسان و پیامبران اتفاق نیفتاده و صحیح نبوده، در رابطه بین فرزند و خانواده و دانش‌آموز و معلم نیز صحیح نیست و همین‌طور که پیامبران الهی بشر را رها نکردند و سعی داشتند از راه دلسوزی، انسان‌های جاهل و دور افتاده که فطرت الهی دارند ولی خودشان متوجه نبودند را به راه خداوند و به راه صحیح هدایت کنند، خانواده و معلمین هم همین مسیر را باید ادامه دهند.
وی ابراز کرد: در دایره بزرگ‌تر نظام تربیت اسلامی، برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران و حکومت اسلامی هم وظیفه دارد که دانش آموزان و نسل آینده خودش را با آموزه های دینی آشنا کند، نگاه های سکولار امروز غرب که بشر را به حال خودش واگذار می‌کند و مبتنی بر این است که هر آنچه خودت می‌فهمی عمل کن، یک نگاه اغوا کننده و منحرفی است که موجب باقی نگه داشتن بشر در جهالت خودش است.
زارعان گفت: ما وظیفه داریم نسبت به خودمان و دیگران به خصوص کسانی که موقعیتی دارند، همچنین موقعیت برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران و در نگاه کلان موقعیت حاکمیت نسبت به هدایت و رشد انسان‌ها و رشد نسل جوان و نسل آینده کشور در چارچوب آموزه‌های اسلامی بر اساس فرآیند تربیت اسلامی اقدام کنیم و مخاطب خودمان را در هر نقطه و در هر شکلی هستیم با آموزه‌های دینی آشنا سازیم.
وی تصریح کرد: بر اساس آنچه که در تفکر لیبرالیسم اتفاق می‌افتد، تفکر لیبرالیستی، تفکر برخاسته از تفکرات انسانیست که بر سایر انسان‌ها تحمیل می‌شود اما این یک اندیشه الهی وبیان از یک واقعیتی در نظام هستی است که ما انسان‌ها دستورات خداوند را نشان می‌‌دهیم و آن چیزی است که باعث سعادت انسان می‌شود و در این زمینه خانواده‌ها نقش اساسی دارند و حق نسل جوان است که توسط خانواده‌ها با مالک الهی آشنا بشوند و معلمین و مدارس و نظام آموزش و پرورش کشور هم وظیفه دارد که نسل آینده کشور را با معارف الهی آشنا سازد.
گفت‌وگو از الهام حلاجیان
انتهای پیام