این هنر، بیش از آنکه تنها یک مهارت نوشتاری باشد، ارتباطی عمیق با روح و جان هنرمند برقرار می‌کند و تبدیل به عبادتی خاص می‌شود. با توجه به جایگاه ویژه قرآن در زندگی مسلمانان و ترویج فرهنگ دینی، کتابت قرآن به عنوان یک هنر، نه تنها در انتقال پیام‌های آسمانی، بلکه در حفظ و تداوم سنت‌های اسلامی نقشی مهم دارد.
ماه مبارک رمضان، ماه نزول قرآن، فرصتی است تا از این هنرمندان که در سایه‌روشن نور قرآن دست به قلم می‌برند، قدردانی کنیم و جایگاه این هنر شریف را در دنیای معاصر بررسی کنیم؛ از این رو، خبرگزاری ایکنا، در پرونده ویژه خبری کاتبان وحی در ماه مبارک رمضان به سراغ هنرمندان کاتب قرآن رفته است و از نگاه آنان به این هنر معنوی می‌پردازد.
در پرونده ویژه خبری ماه رمضان این خبرگزاری، بر آن هستیم تا با نگاه به کاتبان قرآن و هنرمندانی که در هر ضربه قلم‌شان با خداوند متعال در ارتباطند، به بررسی جایگاه این هنر بپردازیم و اهمیت حفظ آن را در دنیای مدرن و شتاب‌زده امروز مورد تأمل قرار دهیم؛ چرا که کتابت قرآن تنها یک کار هنری نیست، بلکه عبادتی است که در آن هر حرف و هر آیه، خود پیوندی عمیق با معنویات و ارزش‌های سلامی دارد.
از این‌رو، در این پرونده ویژه خبری، سعی داریم تا از تجربه‌ها، چالش‌ها و دغدغه‌های کاتبان قرآن در دنیای مدرن آگاه شویم و به اهمیت این هنر در حفظ ارزش‌های اسلامی بپردازیم.
سیدمهدی عدنانی یکی از همین کاتبان وحی در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا از قم در پاسخ به معرفی خود و خانواده و سوابق شغلی اظهار کرد: شب عید سال ۱۳۶۹ در قم و در خانواده ای پر جمعیت به دنیا آمدم و فرزند آخر خانواده هستم؛ تحصیلات دانشگاهی را تا مقطع کارشناسی ادامه داده و سپس وارد حوزه علمیه قم(مدرسه معصومیّه) شدم.
وی با بیان اینکه از سال سوم ابتدایی وارد کلاس‌های خوشنویسی شدم و سال‌ها به صورت متفرقه و پراکنده خوشنویسی را ادامه دادم، ادامه داد: در این سال‌ها خطوط بسیاری برای هیئت‌ها و مساجد نگاشته‌ام.
عدنانی در پاسخ به این سوال که کتابت قرآن را از چه سالی و چگونه آغاز کردید، بیان کرد: از سال سوم طلبگی تصمیم گرفتم به صورت ویژه و حرفه‌ای خوشنویسی را ادامه دهم، تحقیق و جستجو کردم و با اساتید سطح بالای این هنر در شهرهای قم و تهران و اصفهان آشنا شدم. در جلسات بسیار زیادی شرکت کردم و در کلاس های ماهیانه مرکز طبع و نشر قرآن کریم در تهران نیز حاضر شدم که تاثیر بسیاری در روند آموزشی من داشت.
کاتب کلام وحی افزود: کتابت قرآن را از همان مرکز آغاز کردم و در چندین کتابت دسته جمعی قرآن کریم که برای اهدا به حرم حضرت عباس(ع) و حرم کاظمین نگارش می شد؛ شرکت کردم و اجزایی را به خط نسخ نگاشتم؛ در سال های بعد؛ سفارشاتی برای کتابت قرآن از کشورهای شرق آسیا مانند مالزی و چین دریافت کردم و توفیق یافتم مصاحفی را با خطوط نسخ و ریحان تحریر کنم و هم اکنون مشغول نگارش قرآنی به خط محقق متعلق به موزه‌ای اسلامی در شهر شانگهای چین هستم.
وی در پاسخ به اینکه چرا در میان هنرهای قرآنی کتابت قرآن را انتخاب کردید، تصریح کرد: از آنجایی که از کودکی با قرآن و جلسات قرآنی مأنوس و علاقه مند به تلاوت و حفظ قرآن بودم، ورود به عرصه کتابت قرآن نیز برای من جالب بود؛ اساساً هر هنری که مرتبط با قرآن باشد برای من شگفت انگیز است و آن را نوعی تبلیغ کلام وحی و وظیفه طلبگی می‌دانم.
این استاد خوشنویسی در پاسخ به اینکه کدام کاتب قرآن به عنوان الگوی قرآنی شما بودند، ابراز کرد: از اساتید معاصر؛ کسانی که بسیار از خودشان و آثار قرآنی آن‌ها تثیر پذیرفته‌ام؛ استاد سید محمد حسین موحد است که کتیبه‌های قرآنی ایشان؛ ده‌ها هزار متر از حرم اهل بیت(ع) و مساجد و اماکن مذهبی دنیا را در بر‌گرفته و همچنین بر ضریح امام رضا(ع) و سیدالشهدا(ع) و گنبد حرم کاظمین نیز آیاتی را با خط ثلث نگارش کرده‌اند.
عدنانی تصریح کرد: استاد دیگرم آقای سید رضا بنی رضی هستند که چندین بار قرآن کریم را تحریر فرموده‌اند و در طی چهل سال گذشته؛ قطعات و آثار قرآنی بی‌شماری را به جامعه عرضه کرده‌اند و بنده نیز تحت تاثیر خطوط سحرانگیز ایشان به کتابت قرآن علاقه مند شدم؛ از قدما نیز بسیار تحت تاثیر قلم شیوای علاءالدین تبریزی و یاقوت مستعصمی هستم و پیوسته خطوط و آثارشان را مشق می‌کنم و روح معنویت را در آثار ایشان به وضوح می‌بینم.
وی در پاسخ به این سوال که چالش‌ها و موانع پیش روی کتابت قرآن چیست، اظهار کرد: از موانعی که پیش‌روی کاتبان قرآن کریم در ایران هست؛ قوانین و استانداردهای دست و پاگیری می‌باشد که برای کتابت قرآن وضع شده‌اند؛ این قوانین بیشتر ناظر به سهولت در قرائت قرآن و توسط کارشناسان تلاوت و تجوید ایجاد شده و به جنبه‌های هنری خطوط توجه کمتری شده یا در بخش‌هایی اصلا توجه نشده است.
این استاد خوشنویسی گفت: همچنین عدم حمایت جدی از کاتبان قرآن باعث شده، آثار و سفارشات زیادی توسط هنرمندان داخل ایران تولید و به خارج از ایران و مجموعه‌های دولتی و خصوصی کشورهای دیگر منتقل شوند؛ بنده نیز در سال‌های گذشته آثار بسیاری برای کشورهای خلیج فارس؛ کشورهای شرق آسیا و همچنین اروپا و آمریکا نگاشته‌ام.
وی ابراز کرد: آثار زیادی نیز برای عتبات عالیات در عراق و حرم ائمه(ع) تولید کرده‌ام که با استقبال مدیران آن مجموعه‌ها همراه بوده است، در حالی که در ایران این‌گونه نیست برای مثال هم اکنون در فروشگاه محصولات هنری و صنایع دستی حرم حضرت معصومه(س) در صحن صاحب‌الزمان؛ تمام آثاری که ارائه شده‌اند، حاصل کارهای کامپیوتری و دستگاه‌های سی ان سی هستند و هیچ اثری که واقعا صنایع دستی باشد را در آن‌جا مشاهده نخواهید کرد.
عدنانی در پاسخ به این سوال که چه پیشنهاداتی برای مسئولان درخصوص کتابت قرآن دارید، گفت: یکی از چالش‌های موجود بی‌توجهی مسئولان به هنرمندان کتابت قرآن کریم و عرصه کتابت است، پیشنهادی که به مسئولین هنری دارم این است که وضعیت خودمان را با کشورهایی که از هنر و هنرمند حمایت می‌کنند مقایسه کنند.
این کاتب قرآن اضافه کرد: کشورهایی که ریشه بسیاری از هنر و ادبیاتشان از ایران است و خودشان در این زمینه حرفی برای گفتن ندارند؛ امروزه با استفاده از هنر؛ صنعت توریست و گردشگری پر رونقی برای خود ایجاد کرده‌اند و ما با وجود تاریخ چند هزار ساله از هنرهای گوناگون و اساتید سطح بالا که پیوسته در مسابقات جهانی جزء نفرات برتر هستند؛ تنها نظاره‌گر پیشرفت هنری این کشورها هستیم.
وی در پاسخ به این سوال که ویژگی‌های فردی که عنوان خادم قرآن بر وی اطلاق می شود، چیست، افزود: هنرمند قرآنی؛ برای تاثیرگذار بودن آثارش؛ چاره‌ای ندارد جز اینکه متخلق به آداب قرآنی باشد و خود عامل به آن شود، در غیر این صورت هنرش هر چند زیبا و با عیار باشد؛ ماندگاری چندانی نخواهد داشت و به زودی از یادها خواهد رفت.
عدنانی تصریح کرد: همانگونه که هنرمندان زیادی در گذشته بوده‌اند که از این راه ارتزاق کرده و حتی ثروتی نیز اندوخته‌اند، ولی امروزه نام چندانی از آن‌ها در میان نیست و آثارشان نیز به گوشه و کنار رفته و مورد توجه معاصرین نیست؛ بر خلاف بزرگانی چون میرزا احمد نیریزی که نامشان به نیکی یاد می‌شود و علاوه بر آثاری گرانبها؛ سیره زندگی آنان نیز مطابق با قرآن و اهل بیت(ع) بوده است.
این کاتب قرآن در پاسخ به این سوال که دغدغه شما به عنوان خادم قرآن چیست، افزود: دغدغه من به عنوان خادم قرآن کریم و خادم حرم حضرت معصومه(س) تبلیغ و گسترش قرآن چه به شکل هنری آن و چه اشکال دیگر است؛ استعداد و علاقه من از نوع هنری آن است، مایل هستم مضامین قرآنی را در قالب های جدید و طبق نیاز امروزه به مخاطبین عرضه کنم.
وی در پاسخ به اینکه یک اثر چگونه ماندگار می‌شود، افزود: ماندگاری یک اثر به عوامل مختلفی بستگی دارد ولی مهم‌ترین آن؛ شخصیت و عقاید تولید کننده آن اثر هنری است که باید منطبق با محتوای اثر تولید شده باشد. علاوه بر این؛ هر چه سطح هنری آن اثر بالاتر باشد، به ماندگاری آن کمک خواهد کرد.
عدنانی در پاسخ به این سوال که بزرگترین هنر قرآنی چیست، افزود: بزرگترین هنر قرآنی؛ شهادت در راه قرآن است، هنرمندان حقیقی، شهیدانی هستند که از جان و مال و خانواده گذشتند تا قرآن حفظ شود و برای ما بماند. تمام کارهایی که مفسرین و مبلغین و هنرمندان قرآنی انجام می‌دهند، اگر رشادت و فداکاری شهیدان نبود؛ خالی از معنا و بی‌تاثیر می‌شد.
گفت‌وگو از الهام حلاجیان
انتهای پیام