چه گروهی از جامعه رستگار می‌شوند

فرشته رضیان، مدرس دانشگاه فرهنگیان همدان، در گفت‌وگو با ایکنا از همدان، ضمن بررسی نکات اخلاقی جزء چهارم قرآن کریم، با اشاره به آیه ۱۰۴ سوره آل عمران، اظهار کرد: خداوند می‌فرماید «وَلْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ ۚ وَأُولَٰئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ و باید از شما گروهی باشند که [همه مردم را] به سوی خیر [اتحاد، اتفاق، الفت، برادری، مواسات و درستی] دعوت نمایند، و به کار شایسته و پسندیده وادارند، و از کار ناپسند و زشت بازدارند؛ و اینانند که یقیناً رستگارند.» در این آیه شریفه آمده است از میان شما گروهی هستند که به کار خیر دعوت می‌کنند، نشانگر این است اصلاح جامعه و جلوگیری از فساد بدون قدرت منسجم و بدون مسئول مشخص امکان‌پذیر نیست. به عبارتی اصلاح جامعه کار فردی نیست بلکه باید گروهی به این امر اقدام کرد. 

وی ادامه داد: نکته دوم که از این آیه برداشت می‌شود و بسیار هم با اهمیت است آن است که خداوند بیان می‌کند باید گروهی از شما باشند، به این معنا که اصلاح جامعه کار هر کسی نیست و همه افراد توانایی انجام آن را ندارند. این امر یک امری تخصصی است که باید افراد اسلام‌شناس باشند، خوبی‌ها و بدی‌ها و درست را از امور نادرست تشخیص دهند. مردم و مخاطب شناس باشند و از جهت روانشناسی و جامعه شناسی افراد را به خوبی بشناسند و شیوه‌های این گفتمان را بلد باشند که یکی از این شیوه‌ها، شیوه تربیت خاموش است. به عبارتی این گروه با عملی کردن اصول اخلاقی و تربیتی در نهاد خود، به صورت غیر مستقیم عمل کنند و این بهترین راه امر به معروف و نهی از منکر است. 

رضیان تأکید کرد: سومین نکته‌ای که از این آیه برداشت می‌شود آن است که در عمل به آنچه که تأکید شده فعل مضارع به کار برده شده است به این معنا که این امور به صورت موقتی نیست بلکه باید ادامه‌دار باشد. باید گروهی اسلام‌شناس و شیوه‌شناس از میان مردم به این کار استمرار دهند‌ از آنجایی که یک کار تربیتی است باید ادامه‌دار هم باشد. 

این مدرس دانشگاه فرهنگیان اضافه کرد: چهارمین نکته این آیه آن است که ابتدای امر باید به خوبی‌ها دعوت کنیم چراکه انسان فطرتا خوبی‌ها را دوست دارد و علاقمند به خوبی‌ها است. وقتی راه خوبی‌ها باز شود دیگر روزنه‌ای برای انجام امور بد نخواهد ماند. به عنوان نمونه وقتی دعوت به ازدواج انجام بگیرد ارضای غرایز جنسی با ازدواج اغنا خواهد شد و دیگر راهی برای انجام فساد نخواهد بود که ما به «ینهون عن المنکر» برسیم. 

وی به پنجمین نکته از این آیه اشاره کرد و گفت: این افرادی که به پا می‌خیزند و مردم را به سمت خوبی‌ها دعوت می‌کنند، با مردم شناسی و شیوه شناسی که پیش می‌گیرند، این افراد دلسوز جامعه هستند و برای این امور وقت می‌گذارند و بی‌محابا کار نمی‌کنند که اثرناپذیر باشند. اینها افرادی متفاوت هستند چراکه دلسوز هستند و به تبع آن روش درست تربیتی دارند. 

رضیان گفت: آخرین نکته این آیه آن است که می‌فرماید «هم المفلحون» با دقت در این واژه می‌فهمیم فلاح و رستگاری تنها در نجات خودمان خلاصه نمی‌شود بنابراین علاوه بر اینکه به اصلاح خودمان می‌پردازیم باید به اصلاح جامعه هم بپردازیم و برای رستگاری آن هم و غم داشته باشیم. نجات و رشد دیگران از شرایط فلاح و رستگاری است‌.

این مدرس دانشگاه در همدان ابراز کرد: آیه ۷۱ سوره توبه نیز در راستای همین آیه است. در این آیه خداوند میفرماید «وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ ۚ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَيُطِيعُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ ۚ أُولَٰئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللَّهُ ۗ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ  مردان و زنان با ایمان دوست و یار یکدیگرند؛ همواره به کارهای نیک و شایسته فرمان می‌دهند و از کارهای زشت و ناپسند بازمی‌دارند، و نماز را برپا می‌کنند، و زکات می‌پردازند، و از خدا و پیامبرش اطاعت می‌نمایند؛ یقیناً خدا آنان را مورد رحمت قرار می‌دهد؛ زیرا خدا توانای شکست ناپذیر و حکیم است.» اولیا به معنای این است که این امر کاری دو طرفه است همانقدر که من حق دارم نسبت به دیگران نظر دهم و امر به معروف کنم و از چیزی بازدارم دیگران هم حق دارند نسبت به بنده نظر دهند و این امر دو طرفه است. انشالله که خداوند به ما توفیق دهد دارای روش و شیوه باشیم تا بتوانیم خود و جامعه را به سمت فلاح ببریم.