طرح جوانب و ابعاد این مسأله و بهره گرفتن از نقطه نظرات و دیدگاه‌های مختلف، می‌تواند زمینه‌ای را فراهم کند تا با روشن شدن موضوع و بررسی نقاط مثبت و منفی این پدیده فرهنگی و اجتماعی، آنچه كه مبتنی بر اصول اعتقادی و باورهای دینی و عرف جامعه اسلامی است مشخص گردد و بیش از این شاهد شیوع و توسعه ابعاد منفی آن نباشیم.
شاید یكى از مهم‌ترین عوامل رواج یافتن تشریفات زائد در مراسم سوگواری و مجالس ختم و فاتحه خوانی، عدم شناخت دقیق افراد و خانواده‌ها نسبت به فرهنگ اصیل اسلام مربوط به اینگونه مراسم و جهل به فلسفه محوری برگزاری این محافل است.
عامل دیگری كه به نظر می‌رسد در این راستا مؤثر باشد و چه بسا ریشه در همان عامل قبلی دارد گرایش به جنبه‌های صوری و ظاهری حیات دنیوی و برخی نمودهای آن از قبیل تفاخر و تكاثر باشد كه قرآن كریم نیز این‌ها را از جلوه‌های دنیای مذموم معرفی می‌فرماید.
به منظور کمک به حل این مسئله درصدد هستیم روستاهایی را معرفی کنیم که در راستای حذف مراسم‌های غیرضروری ترحیم پیش‌قدم شدند که چه بسا این قدم‌ها موجبات گسترش آن خواهد شد و پس از چندی تبدیل به یک فرهنگ شود.
روستای امزاجرد یکی از روستاهای پرجمعیت و از توابع شهرستان همدان است که اهالی آن در این امر خیر پیش‌قدم شد‌ه‌اند و اساسنامهای را در این زمینه با موافقت اهالی روستا تنظیم کرده‌اند، در همین راستا خبرنگار ایکنا از همدان با یدالله عظیمی، دهیار روستای امزاجرد، گفت‌وگویی کرده است که مشروح آن را در زیر می‌خوانیم:
روستای امزاجرد یکی از روستاهای پرجمعیت همدان محسوب می‌شود که در ده کیلومتری این شهر واقع است. اهالی روستا انسان‌های فهیم و با فرهنگی هستند به طوری که اکثر خود مردم درخواست حذف تشریفات از مراسم‌های ترحیم را به ما پیشنهاد می‌دادند. پیش از اجرای این پویش نیز مراسم‌های بسیار سنگین و با هزینه‌های زیادی در روستا برگزار می‌شد، به طوری که گاهی شمار مهمانان برخی مراسم‌ها از هزار نفر هم بالاتر می‌رفت. این درحالی بود که بعضا بستگان درجه یک و یا فرزندان مرحوم هنوز در شوک از دست دادن عزیز خود بودند و بدون هیچ گونه برنامه‌ریزی قبلی باید مبلغ سنگینی را بابت برگزاری این مراسم‌ها صرف می‌کردند و یا گاهی مرحوم مدتی در بستر بیماری بوده و اطرافیان از منظر روحی بسیار آسیب دیده‌اند و اکنون پس از فوت عزیز خود باید روزهای زیادی هم از میهمانان پذیرایی کنند.
بر اساس مشاهده وضعیت و فشار اقتصادی که بر خانواده‌ها و اهالی روستا وارد می‌شد و همچنین با مشاهده تشریفات و ریخت و پاش‌هایی که انجام می‌گرفت و مهم‌تر از همه با عنایت به درخواست اهالی امزاجرد طبق جلسه‌ای که با حضور جمعی از اهالی، روحانیت روستا و اعضای شورای فرهنگی انجام گرفت، تصمیماتی برای روستا اخذ شد که یکی از آن‌ها حذف پذیرایی ناهار و شام از کلیه مراسم‌های ختم، هفتم و چهلم و همچنین سالگرد است. پس از فوت متوفی مراسمی در حسینیه امزاجرد گرفته خواهد شد و طبق روال گذشته مراسم عزاداری با مداحی مادحین روستا و با سخنرانی روحانیت روستا انجام می‌گیرد. اما پذیرایی ناهار و شام حذف شده است.
خیر، خوشبختانه طبق نظرسنجی انجام گرفته از مردم روستا که در کانال روستای امزاجرد بارگزاری شده بود بیش از ۷۵ درصد مردم با اجرای این پویش موافق بودند.
همچنین از زمان اجرای پویش که هنوز به ده روز نرسیده است دو نفر از اهالی این روستا مرحوم شدند که خوشبختانه خانواده‌های هر دو متوفی در اجرای این پویش همکاری کردند و بدون برگزاری تشریفات مراسم‌های ترحیم را برگزار کردند.
ما اجباری به خانواده‌های متوفی نخواهیم داشت که حتما هزینه مراسمات را خرج امور خاصی کنند اما هر کسی که بخواهد می‌تواند هزینه اینگونه مراسمات را صرف امور خیریه روستا کند که در وهله اول صرف کمک به نیازمندان و فقرای روستا خواهد شد و سپس صرف هزینه تأمین دارو و درمان بیماران روستا و در مراحل بعدی هم صرف عمران و آبادی روستا می‌شود. علاوه بر این اساسنامهای در حال تنظیم است که بتوانیم به افراد نیازمند روستا تسهیلاتی را ارائه دهیم.
همچنین مبلغ اهدایی خانواده‌های متوفی را به هیچ وجه در کانال امزاجرد و در بین اهالی روستا اعلام نخواهیم کرد که در این صورت مردم روستا ممکن است دچار رقابت شوند. ما اجرای این پویش را در اکثر کانال روستاهای استان همدان بارگزاری کرده‌ایم که امیدواریم به یک سنت و فرهنگ پسندیده تبدیل شود.
خبرنگار ایکنا به منظور بررسی این موضوع از دیدگاه اسلام نیز با یکی از اساتید حوزه و دانشگاه، حجت‌الاسلام سید مجتبی حسینی یمین، مدرس دانشگاه در همدان، گفت‌وگویی کرده است که مشروح آن را در زیر می‌خوانیم:
در صدر اسلام و با بررسی سیره پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار علیهم‌السلام چیزی به عنوان اطعام و غذا دادن از طرف خانواده مرحوم وجود نداشته و اساسا این مطلب آداب و رسوم ما است. همچنین چیزی به عنوان برگزاری مراسم فاتحه و اطعام دادن به مردم پس از فوت شخصی وجود نداشته است و اینگونه مراسم تماما عرف است.
گرچه از منظر اسلام برگزاری مراسم فاتحه و پس از آن اطعام دادن به دیگران هیچ گونه مشکلی ندارد اما در صورتی که موجب اخلال در امور زندگی مردم شده و تبدیل به تجمل گرایی و چشم و هم چشمی شود قطعا مورد پذیرش اسلام نیست.
گر چه از منظر اسلام اطعام دادن پس از فوت شخص هیچ اشکالی ندارد و به عنوان خیرات برای او در نظر گرفته می‌شود، اما قاعده عقلی حکم می‌کند انسان تصمیم درست بگیرد اگرچه خیرات به صورت اطعام خوب است اما قطعا اگر با این پول نیازهای جامعه و محیط اطراف خود را حل کنیم بهتر است. افراد با یک وعده غذا خوردن مشکلی از مشکلاتشان حل نخواهد شد اما برای بستگان متوفی هزینه‌های سرسام آوری می‌شود که اگر صرف امور خیریه، تأمین نیاز نیازمندان و فقرا و همچنین تأمین هزینه‌های درمان بیماران و یا صرف دیگر امور عام‌المنفعه شود قطعا ثواب بیشتری برای متوفی خواهد داشت و باقیات و الصالحات نیز خواهد شد.
یادآور می‌شود؛ خبرگزاری ایکنا به منظور فرهنگ‌سازی در مورد مسئله مطرح شده و کم کردن بار مشکلات افرادی که علاوه بر از دست دادن عزیز خود با هزینه‌های پیش‌بینی نشده از فوت شخص روبرو می‌شوند، درصدد است، روستاهایی که این سنت در آن پررنگ‌تر از برخی نقاط شهری است و اقدام به حذف این تشریفات کرده‌اند را معرفی کند و با خانواده‌های برخی از این افراد متوفی گفت‌وگوهایی داشته باشد.
انتهای پیام