سرمایه معنوی حاصل ضرب عمل صالح در ایمان است

به گزارش ایکنا از قزوین، مسعود جان‌بزرگی، استاد روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در وبینار آموزشی قرآن، دعا و روانشناسی معنوی که شنبه شب دوم فروردین به همت دپارتمان درمان معنوی مرکز طلیعه سلامت و مرکز دانش بنیان گسترش و آزمایش روانشناسی معنوی جان‌بزرگی برگزار شد، گفت: در جلسات گذشته درباره موضوع ظاهر و باطن با یکدیگر صحبت و چند قانون را مرور کردیم.

وی ادامه داد: در جلسات قبل گفتیم انسان دو ساحت ظاهر و باطن را باید مورد توجه قرار دهد این موضوع را نیز مطرح کردیم که باطن همواره مراقب ظاهر است اما ظاهر درگیر آب و نان است و به نوعی به دنبال توسعه است و گاه ممکن است راه را اشتباه برود مسیرها را باز و زمینه را برای ظهور باطن انسانی ما فراهم کند؛ بنابراین این دو وجه و دو بعد به یکدیگر کاملاً وابسته هستند.

استاد روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه اظهار کرد: در جلسات پیش گفتیم آنچه باعث می‌شود ظاهر و باطن ارتباط مؤثری داشته باشند یک چرخه دایره‌ای است که به نوعی ظاهر و باطن را به یکدیگر پیوند می‌دهد و در قانون چهارم گفتیم که گاهی اوقات ظاهر ما سرگرم موضوعات دیگری می‌شود و از اصل خود فاصله می‌گیرد و زمینه را برای مشکلات انسان ایجاد می‌کند.

وی بیان کرد: مراجعه به آیات قرآن نیز در این زمینه برای ما روشنگر است، جالب است زمانی که خداوند انسان را خلق می‌کند و او را در بهشت اختصاصی جای می‌دهد به او می‌گوید اینجا هرچه که می‌خواهی وجود دارد، اگر آیات مربوط به این موضوع را پیگیری کنیم می‌بینیم همه به ظاهر انسان مربوط است.

جان‌بزرگی خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد که در واقع مشکل ما وقتی است که به در رابطه ظاهر و باطن اختلال ایجاد می‌شود و این رابطه از حالت استکمالی خارج می‌شود و عامل اصلی آن غفلت است یعنی ما یک مکانیزم توجه داریم که این مکانیزم توجه به راحتی از مسیر خود خارج می‌شود.

وی تصریح کرد: به نظر می‌رسد تربیت توجه در رشد انسان بسیار اهمیت دارد یکی از بزرگترین مشکلاتی که بچه‌ها در دوران تحول پیدا می‌کنند همین اختلال توجه و تمرکز است که بعضی از خانواده‌ها با آن درگیر هستند.

بیشتر بخوانید:

• میل به بقا اصلی‌ترین چالش انسان است 
• روزه رابطه انسان با خدا را اصلاح می‌کند 
• قوانین دنیای ظاهر و باطن انسان چیست 
• غفلت به معنای قطع ارتباط شعور با قلب است 
• امید یکی از سرمایه‌های روان‌شناختی است 

این استاد روانشناسی اظهار کرد: قانون پنجم قانون سرمایه معنوی و روانی است، اگر بخواهیم سرمایه را تعریف کنیم می‌گوییم سرمایه یک نوع دارایی است که انسان مالک آن است و در آن قدرت تصرف دارد و برای ارتقاء انسان لازم است به عبارت دیگر سرمایه چیزی است که بتواند زندگی انسان را توسعه بدهد و قابلیت ارتقاء و سوددهی داشته باشد.

وی گفت: وقتی سرمایه را تعریف می‌کنیم به ویژه در حوزه سرمایه روانشناختی، این سرمایه باید مثبت باشد یعنی اینکه انسان را به سمت جلو و بالا هدایت کند، یعنی در انسان توقف ایجاد نکند اگر سرمایه‌ای مانع رشد شود دیگر به آن سرمایه نمی‌گویند و اصطلاحاً به آن وبال می‌گویند در صورتی که سرمایه باید بال باشد و به انسان پر پرواز بدهد.

این استاد دانشگاه ادامه داد: پس ویژگی اول سرمایه این است که باید مثبت باشد، در ثانی سرمایه نوعی دارایی است که واقعی است و خیالی نیست یعنی قابل لمس و قابل سنجش است و می‌توانیم بفهمیم که آن سرمایه چقدر به انسان رشد می‌دهد و چقدر برای انسان سود و یا زیان دارد.

وی بیان کرد: نکته بعدی اینکه این سرمایه باید در عملکرد انسان قابل ملاحظه باشد و به عبارت دیگر بتواند کارکرد انسان را کم یا زیاد کند، مثلاً زمانی که انسان دانشش را بالا می‌برد اثر آن در عملکرد او این است که قدرت پردازش انسان بیشتر می‌شود و می‌تواند از آن دانش استفاده بیشتری ببرد.

جان‌بزرگی خاطرنشان کرد: چهارم هم اینکه سرمایه باید در دسترس باشد یعنی به غیر از اینکه واقعی باشد باید در دسترس هم باشد و این گونه نباشد که از انسان فاصله داشته باشد، نکته دیگر اینکه سرمایه می‌تواند به انسان این قدرت را بدهد که با آن کار خاص انجام دهد، سرمایه‌های روانشناختی این چند ویژگی را دارند، بنابراین سرمایه وقتی سرمایه است که اگر انسان خواست از آن برای رشد شخصی خود استفاده کند سرمایه‌گذاری اختصاصی انجام دهد امکان‌پذیر باشد.

وی ادامه داد: سرمایه باید قابلیت توسعه داشته باشد و سرمایه وقتی سرمایه است که قابلیت تبدیل داشته باشد و در فرایند تحول انسان او را یک سطح بالاتر ببرد حال باید بسنجیم و ببینیم در زندگی خود چه داریم که این ویژگی‌ها را دارد.

استاد روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت: سرمایه چیزی است که وقتی ما آن را از دست می‌دهیم دچار ورشکستگی روانی خواهیم شد، دچار رکود و بیچارگی خواهیم شد و وقتی سرمایه را از دست می‌دهیم مسیر مثبت به مسیر منفی تبدیل خواهد شد.

وی تصریح کرد: ما به واسطه سرمایه‌های روانشناختی و معنوی که داریم سرمایه‌های جدید کسب می‌کنیم مثلاً به واسطه سرمایه‌ای که داریم اعتبار و سرمایه ثانویه به دست می‌آوریم و مردم در جامعه به ما اعتبار خواهند داد و وقتی سرمایه روانی و سرمایه اصلی را از دست می‌دهیم نه تنها رشد و نگاه مثبت را از دست می‌دهیم بلکه اعتباری که به واسطه آن سرمایه اصلی به دست آورده بودیم را نیز از دست می‌دهیم.

چهار مورد در انسان می‌تواند سرمایه باشد

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: روانشناسان بعد از اینکه این موضوعات را مطرح کردند روی این امر تمرکز کردند که چه چیز در انسان می‌تواند ویژگی سرمایه داشته باشد، یکی از این موضوعات امید است، امید در اصطلاح مسیر و مکانیزم سرمایه‌گذاری است یعنی شما زمانی که به یک موقعیت، به یک فرد یا به یک جریانی امید دارید در واقع امید دارید که آن شما را به اهدافی که می‌خواهید برساند.

وی اظهار کرد: اگر با نگاه روانشناختی امید را واکاوی کنیم در آن جنب و جوش، اراده، راهکار و راه حل مدار بودن و ریسک کردن را می‌بینیم. دومین موضوع کارآمدی است، کارآمدی یعنی چه؟ یعنی شما در موقعیتی که هستید احساس مؤثر بودن داشته باشید به عنوان مثال اعتماد به نفس داشتن یکی از مؤلفه‌‌های کارآمدی است.

این استاد روانشناسی گفت: یکی دیگر از موضوعات، خوشبینی است یعنی انسان نسبت به اتفاقاتی که قرار است بیفتد نگاه منفی نداشته باشد، در دل خوشبینی واقع نگری هم وجود دارد و خوشبینی به معنای ساده لوحی نیست، در واقع خوشبینی به معنای دیدن خیر در دل شرها است.

وی ادامه داد: یکی دیگر از موضوعات انعطاف‌پذیری و تاب‌آوری است که من از آن با عنوان زبل بودن هم یاد می‌کنم، زبل کسی است که در مسئله نمی‌ماند و برای از دست دادن چیزی غصه نمی‌خورد و به دنبال راه حل جدید می‌گردد، این فرد یک هوش خاصی دارد که در مشکلات احساس مرگ نمی‌کند و نگاه مرگ آلود هم به دیگران نداشته و نگاه حیات بخش دارد، این افراد همواره از مشکلات فراروی دارند.

استاد روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت: این‌ها موضوعاتی هستند که می‌توانند سرمایه باشند، اما روانشناسان پس از تحقیق پی بردند که این موارد هر کدام به تنهایی نمی‌تواند سرمایه معنوی باشد بلکه ترکیبی از این موضوعات در کنار هم سرمایه روانی را تشکیل می‌دهند.

سرمایه روانی وابسته به معنا و معنویت است

وی اظهار کرد: برای اینکه این چهار موضوع به یکدیگر ربط پیدا کند روانشناسان مطالعه کردند و دیدند که فاکتوری وجود دارد که به صورت حیرت انگیزی این چهار موضوع را به یکدیگر پیوند می‌دهد و آن چیزی نیست به جز معنا، اگر انسان زندگی با معنایی نداشته باشد هر کدام از این موضوعات را رشد دهید سرمایه روانی حرکت نمی‌کند به همین خاطر سرمایه روانی خود وابسته به مؤلفه دیگری به نام معنا و معنویت است.

جان‌بزرگی خاطرنشان کرد: به همین دلیل روانشناسان غربی به سمت معنویت حرکت می‌کنند چون فهمیده‌اند زمانی که معنویت وارد زندگی انسان می‌شود خیلی از مؤلفه‌‌های زندگی به هم وصل خواهد شد

وی افزود: زمانی که معنویت را می‌شکافیم در آن این موضوعات را خواهیم دید مثلاً در معنویت چیزی به نام ایمان، عشق، تقوا یا خودمهارگری، هدفمندی، خیرخواهی و بسیاری از فضایل دیگر در آن وجود دارد.

استاد روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت: وقتی زندگی با معنا می‌شود انسان می‌تواند عاشق شود و با این عشق تحول پیدا کند، می‌تواند از منیت و از موقعیت خود فراروی داشته باشد و وقتی که معنویت می‌آید خیلی از رفتارها در چارچوب ارزش قرار می‌گیرد.

وی اظهار کرد: در واقع تمام تلاش روانشناسان این بوده است که بتوانند سرمایه روانشناختی انسان‌ها را به حرکت در بیاورند، چون کسانی که این سرمایه روانشناختی را داشتند دارای استحکام بودند و این استحکام به معنویت مربوط می‌شود.

این استاد روانشناسی تصریح کرد: هر چقدر که انسان باطن محکم‌تر و مملو از یقینی داشته باشد سرمایه معنوی شروع به کار و افزایش و توسعه خواهد کرد، روی منابع مختلف سرمایه‌گذاری خواهد کرد و نه تنها خود را رشد می‌دهد بلکه زمینه رشد دیگران را نیز مهیا می‌کند.

وی اظهار کرد: باید ببینیم که سرمایه معنوی چیست که سرمایه روانشناختی روی آن قرار می‌گیرد، باید بگوییم سرمایه معنوی یعنی عمل صالح ضرب در ایمان که این دو با هم سرمایه معنوی انسان خواهد بود و این دو در کنار هم هویت خداسویی انسان را حفظ می‌کند.

استاد روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه بیان کرد: در آیات قرآن مانند سوره عصر نیز آمده است‌ که هویت انسان‌ها به سمت ضرر تغییر پیدا می‌کند مگر کسانی که سرمایه معنوی خود را حفظ کنند.

جان‌بزرگی در پایان اظهار کرد: این شب‌ها شب‌هایی است که خدا به ما فرصت داده و به ما می‌گوید من می‌توانم سرمایه‌های از دست رفته شما را به شما بازرگردانم، اگر استغفار کنید من می‌توانم هر آنچه وبال گردن شماست را به مددکار شما تبدیل کنم، می‌توانم خاکستر شما را به طلا تبدیل کنم، کافیست از فرصتی که در شب قدر در اختیار ما قرار داده شده استفاده کنیم و آن مقدار از سرمایه معنوی خود را که از دست داده‌ایم بازگردانیم و حتی آن را هزار برابر کنیم وقتی خدا می‌گوید یک شب برابر هزار شب است و این فرصتی است استثنایی که خدا در اختیار انسان قرار داده است.