ایران: در ایران پس از انقلاب اسلامی، توجه ویژه‌ای به عدالت اجتماعی و حقوق کارگران صورت گرفت. دولت‌های گوناگون تلاش کردند تا سیاست‌هایی برای حمایت از حقوق کارگران طراحی کنند؛ اما با وجود این تلاش‌ها، بسیاری از کارگران ایرانی هنوز با مشکلاتی همچون حقوق اندک، شرایط کاری نامناسب و نبود شفافیت در قوانین کار مواجه هستند. آمارها نشان می‌دهد که سطح دستمزد کارگران در ایران، به‌ویژه در صنایعی نظیر خودروسازی، نفت و گاز، حتی به حداقل نیازهای زندگی هم نمی‌رسد. در بعضی از صنایع، شرایط کاری به‌ویژه در بخش‌های پرخطر و سخت‌افزار، بسیار نامناسب است.
با وجود شعارهای دولت در زمینه حمایت از حقوق کارگران، در عمل شاهد شکاف زیادی بین اصول اسلامی در این حوزه و وضعیت واقعی کارگران هستیم. این مشکل بیشتر به ناهماهنگی میان سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی برمی‌گردد و نیازمند اصلاحات ساختاری‌ست.
عربستان سعودی: عربستان سعودی یکی از کشورهای بزرگ نفتی‌ست که به شدت به جذب نیروی کار خارجی، به‌ویژه از آسیای جنوب شرقی و هند تکیه دارد. بسیاری از کارگران مهاجر در پروژه‌های ساختمانی و نفتی مشغول به کار هستند؛ اما شرایط کاری آنها اغلب نامناسب است. حقوق اندک، ساعات طولانی کار و دسترسی‌نداشتن به خدمات بهداشتی و اجتماعی مناسب، از مشکلات عمده کارگران در این کشور به‌شمار می‌رود. بیشتر این کارگران از مزایایی چون بیمه، امنیت شغلی و حقوق بازنشستگی محروم‌اند.
با وجود درآمدهای عظیم نفتی، عربستان هنوز نتوانسته است در خصوص بهبود وضعیت کارگران گام‌های مؤثری بردارد. این وضعیت نشان‌دهنده ناتوانی در پیاده‌سازی آموزه‌های اسلامی درباره حقوق انسان‌ها، از جمله کارگران است.
پاکستان: در پاکستان، کارگران به‌ویژه در بخش‌های کشاورزی و نساجی با چالش‌های عمده‌ای روبه‌رو هستند. حقوق اندک، ساعات طولانی کار و نبود امکانات رفاهی، از مشکلات رایج کارگران در این کشور است. در حالی که بعضی از سازمان‌های دولتی و غیردولتی در تلاش برای حمایت از حقوق کارگران هستند، بسیاری از این تلاش‌ها هنوز به نتیجه مطلوب نرسیده است.
با توجه به نیازهای اجتماعی و اقتصادی گسترده در پاکستان، به نظر می‌رسد اصلاحات در زمینه تأمین اجتماعی، دستمزد و شرایط کاری در این کشور ضروری باشد. این اصلاحات می‌تواند به بهبود وضعیت کارگران و کاهش شکاف‌های اجتماعی منجر شود.
ترکیه: ترکیه در جایگاه یکی از کشورهای در حال توسعه با اقتصاد رو به رشد، هنوز با چالش‌هایی در زمینه حقوق کارگران روبه‌روست. اتحادیه‌های کارگری در این کشور نقش مهمی در پیگیری حقوق کارگران ایفا می‌کنند؛ اما کارگران در بخش‌های گوناگون از جمله ساخت‌وساز، صنعت نساجی و تولید، هنوز با مشکلاتی مانند حقوق اندک، نبود امنیت شغلی و شرایط کاری نامناسب مواجه‌اند.
با وجود اتحادیه‌های کارگری و قانون‌گذاری‌های حمایتی، ترکیه هنوز در زمینه بهبود وضعیت کارگران ضعف‌هایی دارد. اقدامات جدید در این زمینه می‌تواند به بهبود شرایط کارگران کمک کند.
مصر: مصر با جمعیت زیاد و ساختار اقتصادی پیچیده، یکی از کشورهایی‌ست که کارگران در آن از شرایط متفاوتی برخوردارند. در بخش‌های دولتی شرایط بهتری برای کارگران فراهم است؛ اما در بخش‌های خصوصی کارگران با حقوق اندک، ساعات کاری طولانی و فقدان امکانات رفاهی روبه‌رو هستند. در این میان، وضعیت کارگران زن نیز نگران‌کننده است و تبعیض‌های جنسیتی در محیط‌های کاری همچنان وجود دارد.
با وجود تلاش نهادهای دولتی و غیردولتی برای بهبود وضعیت کارگران، هنوز در بخش‌های خاصی از مصر مشکلات اساسی وجود دارد که نیازمند تدابیر مؤثرتری‌ست.
در قرآن کریم و احادیث معصومین(ع)، به‌ویژه در بیانات حضرت علی(ع)، کار و تلاش یکی از ویژگی‌های برجسته انسان‌ها معرفی شده است. کار همچون ارزشی انسانی شناخته می‌شود و کسانی که در انجام وظایف خود سخت‌کوش و وفادار هستند، مورد ستایش قرار گرفته‌اند. بخشی از مهم‌ترین آموزه‌های اسلام در خصوص حقوق کارگران عبارت است از:
دستمزد عادلانه: در حدیثی از حضرت علی(ع) آمده است: «حق کارگر را پیش از آنکه عرقش خشک شود، بپردازید.» این سخن نشان‌دهنده تأکید اسلام بر دستمزد عادلانه برای کارگران است.
احترام به کارگر: اسلام بر احترام به کارگران تأکید دارد و آنان را نه‌تنها نیروی تولید، بلکه انسان‌هایی با کرامت معرفی می‌کند.
امنیت شغلی: اسلام تأکید دارد که کارگران باید از امنیت شغلی برخوردار باشند و هیچ فردی نباید در معرض استثمار یا سوءاستفاده قرار گیرد.
این آموزه‌ها می‌تواند بهمثابه اصولی برای توسعه سیاست‌های کاری در کشورهای اسلامی، به‌ویژه در زمینه دستمزد، شرایط کاری و حمایت‌های اجتماعی قرار گیرد.
در کشورهای اسلامی، چالش‌های گوناگونی در مسیر بهبود وضعیت کارگران وجود دارد که مهم‌ترین آنها عبارت است از:
حقوق اندک: در بسیاری از کشورهای اسلامی، سطح حقوق کارگران به‌گونه‌ای‌ست که بسیاری از آنان قادر به تأمین نیازهای اولیه زندگی خود نیستند.
شرایط کاری نامناسب: در بسیاری از کارگاه‌ها و صنایع، کارگران در شرایط سخت و گاهی خطرناک مشغول به کار هستند.
نبود امنیت شغلی: بسیاری از کارگران در کشورهای اسلامی، امنیت شغلی مناسبی ندارند و در صورت بروز بحران‌ها، شغل خود را از دست می‌دهند.
نابرابری‌های جنسیتی: در بعضی از کشورها، کارگران زن به‌ویژه در بخش‌های تولیدی و خدماتی با تبعیض‌های جنسیتی روبه‌رو هستند و حقوق کمتری دریافت می‌کنند.
در بعضی از کشورهای اسلامی، دولت‌ها و نهادهای متعدد در تلاش‌اند تا شرایط کارگران را بهبود بخشند. بخشی از این برنامه‌ها عبارت است از:
حمایت‌های اجتماعی و بیمه: بسیاری از کشورهای اسلامی برای بهبود وضعیت کارگران، برنامه‌های حمایتی مانند بیمه‌های درمانی و بازنشستگی ارائه داده‌اند.
پشتیبانی از اتحادیه‌های کارگری: در بعضی از کشورهای اسلامی، اتحادیه‌های کارگری نقش مهمی در پیگیری حقوق کارگران دارند.
پروژه‌های اقتصادی اسلامی: دولت‌ها و نهادهای گوناگون برای حمایت از کارگران در پروژه‌های اقتصادی اقداماتی انجام داده‌اند.
در نهایت می‌توان گفت، برای بهبود وضعیت کارگران در کشورهای اسلامی، گام‌های بزرگ‌تری باید برداشته شود. با توجه به آموزه‌های اسلامی که بر عدالت اجتماعی و حقوق انسان‌ها تأکید دارد، لازم است که دولت‌ها و نهادهای مرتبط در کشورهای اسلامی، به‌ویژه در دوران کنونی که با چالش‌های اقتصادی و اجتماعی مواجه هستند، سیاست‌های خود را در زمینه کار و حقوق کارگران بازنگری کنند. اقدامات اصلاحی و توجه بیشتر به رفاه کارگران نه‌تنها می‌تواند به بهبود وضعیت زندگی آنان منجر شود، بلکه به رشد اقتصادی پایدار در کشورهای اسلامی نیز کمک خواهد کرد.
در این راستا، باید توجه داشته باشیم که روز جهانی کار و کارگر فقط فرصتی برای تجلیل از تلاش‌های کارگران نیست، بلکه باید بهمثابه نوعی یادآوری برای انجام اصلاحات و بهبود شرایط کاری در سطح جهانی و به‌ویژه در کشورهای اسلامی تلقی شود. این اصلاحات می‌تواند در بلندمدت باعث کاهش شکاف‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شود و شرایطی بهتر برای زندگی کارگران و خانواده‌های آنها فراهم کند.
زهراسادات محمدی
انتهای پیام