روحانیت شیعه، تنها نهاد مذهبی در جهان است که موفق شد یک انقلاب مردمی را با محوریت فقه اسلامی رهبری کند. پیش از انقلاب، مراجع تقلید در سیاست‌گذاری کشور نقشی نداشتند و حتی اعتراضاتشان به حبس و تبعید می‌انجامید. اما با هدایت امام خمینی(ره)، روحانیت از حاشیه به متن آمد و نظامی مبتنی بر فقه شیعه را پایه‌گذاری کرد که در برابر تمامی توطئه‌های داخلی و خارجی مقاومت کرده است.
در دوران دفاع مقدس، بیش از ۴۳۰۰ روحانی شهید شدند که بالاترین نسبت شهادت در میان اقشار کشور است. این رقم نشان‌دهنده تعهد عملی روحانیت به آرمان‌های انقلاب است. این مشارکت نه تصادفی، بلکه برآمده از آموزه‌های فقهی بود که دفاع از میهن را «جهاد» و شهادت را «عروج» می‌دانست.
پس از انقلاب، فقه شیعه از محدوده احکام فردی فراتر رفت و به عرصه‌های سیاست، اقتصاد و اجتماع وارد شد. روحانیت با صدور فتوا‌های مبتکرانه در حوزه‌های نوینی مانند حقوق بشر، محیط‌زیست و فناوری، نشان داد که فقه می‌تواند پاسخگوی نیاز‌های پیچیده جهان معاصر باشد. به‌عنوان مثال، نظریه «ولایت فقیه» به‌عنوان الگویی برای حکمرانی دینی، چالشی جدی برای نظام‌های سکولار ایجاد کرد.
روحانیت پس از انقلاب، از نهادی منزوی به نهادی مردمی تبدیل شد. گروه‌های جهادی طلاب در مناطق محروم، تأسیس مدارس دین‌مدار مانند «طرح امین»، و حضور فعال در فضای مجازی برای مقابله با جنگ نرم، نمونه‌هایی از این تحول است. حتی در جنگ اقتصادی کنونی، روحانیان با الهام از اقتصاد مقاومتی، به پژوهش در مدل‌های مالی اسلامی و ترویج تولید داخلی پرداخته‌اند.
همچنین، حوزه‌های علمیه با تأکید بر همزیستی مسالمت‌آمیز، پرچمدار گفت‌وگوی بین‌ادیان شده‌اند. روحانیان ایرانی در بحران‌هایی مانند جنگ سوریه و یمن، با ایجاد جبهه‌های مقاومت فرامذهبی، الهام‌بخش جنبش‌های ضداستکباری هستند. این نقش‌آفرینی بین‌المللی، بازتابی از آموزه‌های امام خمینی (ره) بود که می‌فرمود مبارزه با قدرتها، جوهر دین است.
از سوی دیگر، ساده‌زیستی امامین انقلاب (امام خمینی و مقام معظم رهبری) و روحانیون برجسته، حتی مورد اعتراف دشمنان قرار گرفته است. این الگو در جامعه‌ای که با چالش‌های اخلاقی و فساد اقتصادی روبه‌روست، همچنان کارکردی راهبردی دارد. به‌گفته آیت‌الله فاضل لنکرانی روحانیت اصیل، به خون سرمایه‌داران زالوصفت تشنه است و هرگز با آنان هم‌پیمان نمی‌شود.
روحانیت شیعه، با ترکیب بینش فقهی، مبارزه‌جویی و خدمات مردمی، ثابت کرده است که نه یک نهاد سنتی، بلکه نیرویی پویا و پاسخگو به نیاز‌های زمانه است. سه درس کلیدی از این نقش‌آفرینی می‌توان گرفت:
۱- تعهد عملی: روحانیت تنها به وعظ اکتفا نکرده، بلکه با تقدیم هزاران شهید، ثابت کرده که «منبر» و «میدان» را توأمان می‌شناسد.
۲- انعطاف‌پذیری: از مبارزه با استعمار تا جنگ اقتصادی، روحانیت همواره راهبرد‌های نوینی برای مقابله با تهدیدات ابداع کرده است.
۳- اتکا به مردم: حضور ۵۰ ساله روحانیان در بیش از ۵۰ عرصه خدماتی، نشان‌دهنده پیوند ناگسستنی این نهاد با توده‌های مردم است.
در پایان، همان‌گونه که امام خمینی(ره) در منشور روحانیت تأکید داشتند، حوزه‌های علمیه، دژ‌های محکم اسلام در برابر انحرافاتاند. امروز نیز حفظ این میراث، نه یک انتخاب، که تکلیفی تاریخی است برای همه ایرانیان.
انتهای پیام