مناطقی مثل مدائن، قم و خراسان اولین مناطقی بودند که در همان سده اول هجری به تشیع گرایش پیدا کردند. در اینجا این سوال مطرح است که ورود امام رضا (ع) به ایران چه تأثیری در گسترش تشیع در بین ایرانیان داشت. ورود امام رضا (ع) تأثیر زیادی در گرایش‌ها و نگرش‌های اعتقادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ایرانیان داشت؛ زیرا شخصیت علمی، معنوی و شیوه‌های اخلاقی و رفتاری امام رضا(ع) و تعاملات ایشان با مردم زمانی که در خراسان بودند نیز این تأثیر را دوچندان می‌کرد. به منظور بررسی نقش امام رضا(ع) در شکل‌گیری تمدن اسلامی خبرنگار ایکنا از همدان، با حجت‌‌الاسلام و المسلمین مصطفی سلیمانیان گفت‌وگویی کرده است، که مشروح آن را در زیر می‌خوانیم:
اسلام در قرن اول وارد ایران شد اما جامعه ایران یکدست مسلمان نبودند. مذاهب مختلفی در کشور وجود داشت و شکل‌گیری یک جامعه واحد با مشکل جدی مواجه بود.
مأمون خلیفه عباسی در بین عباسيان دارای مقبولیت نبود چرا که مادر ایشان ایرانی بود و بیشتر امین مقبول اعراب بود و پدر ایشان از عراق در منطقه مرو لشگرکشی کرد که برای نبرد با غیر مسلمانانی که آنجا بودند آماده شود.که هارون در همان ایامی که در مرو بود زندگی اش به پایان رسید و امین جوان لاابالی بود و شایسته حکومت‌داری نبودو پس از قضایایی مامون به حکومت رسید.
مشکلات عدیده‌ای مأمون در ایران داشت.برای شکل‌گیری جامعه اسلامی تعدد آرا ومذاهب در ایران مواجه بود و همین امر اجازه ایجاد یک تمدن واحد اسلامی را به مامون نمی‌داد.
از آنجایی که مأمون می‌دانست مردم قلبا دوستدار اهل بیت هستند بنابراین به دلیل اهداف سیاسی و از خوف اینکه مردم دورتادور امام جمع شوند و یک حکومت شیعی تشکیل دهند امام را به مرو آورد. امام رضا نیز با همین هجرت تاریخی آثار وبرکات زیادی برای ایران داشت. جامعه ایران در آن زمان یکدست نبود و برای اینکه یک جامعه شکل بگیرد نیاز به محور‌های تشکیل تمدن دارد.
امام رضا(ع) گرچه با اجبار و ناراحتی هجرت کردند اما شخصیت‌های بزرگ علمی و معنوی وقتی هجرت کنند در همان جایی که هستند آبادانی به ارمغان خواهند آورد مانند حضرت یوسف که زندان را هم آباد کرد.
برای تشکیل یک تمدن اسلامی واحد در ایران نیاز به یک محور وحدت وجود دارد که از این طریق بتوان تمدن اسلامی را پایه‌ریزی کرد و بهترین عامل و محور برای تشکیل یک تمدن هم یک محوری است که در دل‌های مردم دارای تاثیر باشد و دل‌های مردم همراه آن باشد و امام رضا در ایران به محور محبت مسلمانان در ایران تبدیل شد.به عبارتی مشکلی که در یک دست نبودن کشور ایران وجود داشت و محور واحدی وجود نداشت، مسلمانان آن روز هم علاقه زیادی به تشکیل حکومت عباسيان نداشتند که همین عوامل موجب شکل‌گیری یک تمدن واحد شد.
دیدارهای مردمی با امام رضا و برگزاری نماز باران و نماز عیدفطری که مامون اجازه برپایی آن را نداد و... موجب شد امام رضا تبدیل به محور محبتی تشکیل تمدن اسلامی در ایران شد و چه بسا اگر هجرت امام رضا نبود نظام اسلامی ادامه دار در ایران شکل نمی‌گرفت و چه بسا قضایای آندلس شکل میگرفت و پس از ۱۰۰ یا ۲۰۰ سال اسلام در ایران از بین میرفت. و این بسیار مهم بود و نقش اساسی در شکل‌گیری تمدن اسلامی در ایران داشت.
در حال حاضر سالانه میلیون‌ها زائر از سراسر کشور از شیعه و سنی به پابوس امام رضا می‌روند که این جریان در گذشته هم به همین شکل بوده است.
درحقیقت بدون یک محور محبتی، تمدن ادامه دار اسلامی شکل نمی‌گرفت. در اینجا لازم است به آیه و مکروه ومکرالله والله خیرالماکرین اشاره کرد که عباسيان می‌خواستند با یک ولایت اجباری می‌خواستند امام رضا را از صحنه حذف کنند اما به یاری خداوند و مهارت و فکر امام رضا علیه السلام جریان متفاوت شد.
نمایندگان حکومت بنی امیه و بنی عباس جسمی بی جان از اسلام به مردم ایران نشان داده بوده اند. هجرت امام رضا مانند روحی بود که در این کالبد بی جان دمید و مردم ایران را شیفته و دلداده اسلام و تشیع کرد و تمدن اسلامی ایرانی را در این سرزمین پاینده و ابدی کرد و محبت اهل بیت را با گوشت و خون مردم این دیار آمیخت.
ایکنا _ از دیدگاه شما امام رضا(ع) چگونه و از طریق چه راهکارهایی توانست تمدن اسلامی را در ایران نهادینه کند؟
تمدن نیاز به یک پشتوانه علمی دارد و اگر تفکر ومکتبی دارای پشتوانه علمی نباشد نمی‌تواند شکل بگیرد و حتی مکتب‌های انحرافی هم یک فیلسوف را نام می‌برند و می‌گویند ما پیرو مکتب آن فیلسوف هستیم بنابراین ایجاد یک تمدن اسلامی در ایران نیازمند یک پشتوانه علمی و فکری مهمی بود که می‌توانست اختلاف مذاهب را حل و تمدن اسلامی شکل بگیرد.
در ایران آن زمان مسیحیان، زرتشتیان، صائبین و افراد مختلفی وجود داشتند، مناظره‌ای که مامون در میان امام رضا و دانشمندان مذاهب دیگر شکل داد، و خبری که از برتری امام رضا(ع) در این مناظره به اقصی نقاط کشور و کشورهای همسایه پخش شد، برتری علمی و پشتوانه علمی و فکری تشکیل نظام تمدنی در اسلام را فراهم کرد. خبر مناظره وقتی در کشورهای همسایه منتشر شد و نتایج آن به گوش آنها رسید،
پشتوانه فکری و علمی دین اسلام را نشان داد و زمینه را برای ایجاد تمدن اسلامی فراهم کرد. گر چه حکومت اسلامی قبلا شکل گرفته بود اما این حکومت مردمی نبود و در نهاد عموم مردم شکل نگرفته بود.
تاثیر حضور امام رضا(ع) و شکل‌گیری این تمدن اسلامی فقط برای ایران نبود. اکنون می‌بینیم که سالانه مسافران بسیاری از افغانستان، پاکستان.هند و... به ایران می‌آیند به عبارتی مرقد مطهر امام رضا فقط محور محبتی مردم ایران نیست بلکه محور وحدتی برای قلب‌های مسلمانان جهان است.
گرچه پای امام رضا(ع) به افغانستان و پاکستان و... نرسید اما این خورشید هشتم که در منطقه خراسان تابید اثرات آن فقط برای خراسان نبود بلکه کشورهای اطراف هم بود.
انتهای پیام