خبرنگار ایکنای خراسان رضوی، با غلامرضا جلالی، پژوهشگر فرهنگ اسلامی، در خصوص «الگوگیری از آموزه‌های امام رضا(ع) در شناسایی شبکه‌های اجتماعی و تاثیر آن بر جوانان معاصر»، گفت‌وگویی انجام داده است، که در ادامه می‌خوانیم:
در شبکه‌های اجتماعی، لحظه‌ها اشباع می‌شوند و زمانی که این لحظه‌ها را کنار هم قرار می‌دهیم، استمرار مفهومی، موضوعی و فکری را برای مخاطب خودش ایجاد نمی‌کند. انباشت ذهنی متفرق، به جای اینکه انسان را به مقصدی برساند، و هدف زندگی را مشخص کند، انسان را در تعیین اهداف زندگی خود، دچار لغزش، اوهام و پیش داوری‌هایی می‌کند که از طریق این شبکه‌ها در اختیار وی گذاشته می شود. درنتیجه، از یک سو عزم و اراده به تدریج در جوانان کاهش می‌یابد و از سوی دیگر، فقط پر کردن لحظه، موضوعیت پیدا می‌کند، در نتیجه انسان آسیب دیده به دلیل اتلاف فرصت‌ها، هیچگونه رضایت درونی در خود نمی یابد.
این در حالی است که جوان امروز باید آینده جامعه را بسازد و ساختن آینده به گذشته، حال و آینده پیوند خورده به هم نیاز دارد. اگر گذشته با حال پیوند نخورد و حال هم با آینده مرتبط نباشد، استمرار به وجود نخواهد آمد، این امر سبب می شود تا ما توانایی ساختن خود، جامعه خود و از همه مهمتر، ساختن تمدن را نخواهیم داشت. چون تمدن‌سازی محصول استمرار اندیشه‌ها است، نه تنها فقط اندیشه باید در تمدن‌سازی پیوستگی داشته باشد، بلکه باید بدانیم از اندیشه دیگران در کدام بخش از ذهنیت خود، بهره ببریم. باید جایگاه اندیشه‌ها را بدانیم و بتوانیم این اندیشه‌ها را با یکدیگر پیوند بزنیم، به همین دلیل، منطقی لازم است که اگر ما دارای حکمت، فلسفه و منطق نباشیم و تنها از شبکه‌های اجتماعی بهره ببریم، استفاده از آنان ما را پریشان می‌کند و به تعدد آرا، و تناقض‌گویی می‌کشاند. امری که بحران درونی ما را در پی خواهد داشت.
زمانی که انسان متوجه تناقض خودش شود، اعتماد به نفس و قدرت تصمیم‌گیری را از دست می‌دهد، زیرا این امر نشان می دهد که او رابطه بین گذشته، حال و آینده را نمی‌تواند تبیین کند وهمچنین نمی‌تواند از اندیشه خود برای اصلاح خود استفاده کند. تمام این موارد پیامدهای گسیختگی شبکه‌های اجتماعی از یکدیگر یا به عبارتی گسیختگی مفهومی، تناقض در گفتار و عدم فرصت برای انطباق ذهنیت‌ها با واقعیت‌های خارجی است. زمانی که نتوانیم ذهنیت خود را با واقعیت‌های بیرونی مرتبط کنیم، به تدریج، باور خواهیم کرد که هر چیزی ممکن است صحت داشته باشد و زمانی که هر چیزی برای ما صحت داشته باشد، تصمیم‌گیری در رابطه با اخبار و اندیشه‌هایی را که در اختیار ما گذاشته می‌شود، از دست می‌دهیم و نخواهیم دانست که تکلیف ما چیست، یعنی جهان متفرقی را پیش روی خود می یابیم می‌یابیم که در کوچه باغ‌های بی‌شمار آن گم شده ایم و نمی‌توانیم هیچگونه هدفی را در پیش روی خود به تصویر بکشیم. علاوه بر اینکه نمی‌توانیم هیچ هدفی را برای خودمان ترسیم کنیم، نمی‌توانیم، برای نسل‌های آینده هم با جزمیت و یقین بیشتر مسیری را مشخص کنیم.
اگر بخواهیم به فرمایش‌های ائمه اطهار و به خصوص حضرت امام رضا(ع) توجه نشان دهیم، متوجه خواهیم شد که ایشان انسان‌ها را از این نگاه‌های متفرق، پرهیز می‌دهند و توجه را به نظام توحیدی جلب می‌کنند. امام رضا(ع) براساس حدیث قدسی می‌فرمایند که فهم توحیدی عالم مانند حصاری است که هر کس در درون آن قرار گرفت، از عذاب الهی به دور می‌ماند. از دیدگاه امام رضا(ع)، عاملی که سبب می‌شود، قرار گرفتن انسان در درون حصار توحید، او را از عذاب امن نگه دارد، این است که فهم توحیدی عالم، انسان را از تشتت آراء و بی‌ارتباطی مفاهیم در ذهن، دور نگه می‌دارد.
براساس آن آموزه‌ها، انسان مصمم و جهت‌دار می‌شود و قدرت عبور از کثرت به وحدت را پیدا می‌کند. اکنون ما با کثرت داده‌های بی‌نهایت زیادی در جهان روبرو هستیم که از طریق رسانه‌های گوناگون در اختیار ما گذاشته می‌شود، اما نمی‌توانیم قدرت عبور از این کثرت به وحدت را داشته باشیم و نمی‌دانیم چگونه به وحدت فکر و رویه برسیم، یا چگونه از میان کثرت‌ها عبور کنیم تا دچار تضاد و سر در گمی نشویم. تضادها تنها در بحث الفاظ و حرف‌ها و نظریات نیست، بلکه آنها در عالم جان ما رخنه می‌کنند و موجب می‌شوند که قدرت تصمیم‌گیری خود را در برابر این تضادهای درونی، از دست بدهیم. زمانی که قدرت تصمیم‌گیری از دست برود، توانایی اصلاح امور خود، جامعه و خدمت‌رسانی به همنوعان را از دست می‌دهیم.
حضرت رضا(ع) نظام توحیدی عالم را در پناه بردن انسان به حصار امن الهی تعبیر کرده است و مهمتر از آن این که بر اساس تفحص برخی از دوستان در زمینه تعداد احادیث مستقل امام علی‌بن‌موسی‌الرضا(ع)، حدود 2300 حدیث از ایشان در اختیار داریم. اما زمانی که به زوایا و ابعاد دید امام و زوایای مفهومی این احادیث توجه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که ما نزدیک ۱۰ هزار نکته با رویکرد فکر و اندیشه خاص از ایشان را در اختیار داریم. زمانی که این ۱۰ هزار دیدگاه به روش تزاروس کنار هم قرار می‌گیرد، 10ها هزار دیدگاه از امام رضا(ع) می‌شود، به این معنی که رابطه و تضارب مفهومی دیدگاه‌های ایشان با یکدیگر، سبب پیدایش شبکه گسترده‌ای از دیدگاه‌های سیستمی از احادیث ایشان می‌شود. در تحلیل کیفی این شبکه گسترده، ما متوجه می‌شویم که شبکه عظیمی در اندیشه حضرت رضا(ع) وجود دارد که این شبکه‌ها مکمل یکدیگر هستند و ما می‌توانیم دانشنامهای از فرمایشات امام رضا(ع) به وجود آوریم و ارتباطات مفهومی سخنان ایشان را به صورت منطقی و سیستماتیک نشان دهیم.
بنابراین کسی که براساس ویژگی‌های فکری امام رضا(ع) عمل کند، باید دیدگاهش، ناظر در واقعیت‌های جهان معاصر باشد که در هر لحظه موضع وی را مشخص کند و توانایی پاسخگویی به نیازها، محتویات زمان و مکان را در اختیار وی قرار دهد و با امور بسیار متنوع و در عین حال ناپیدایی که در جهان وجود دارد آشنا، از نیروهای پنهان خود مطلع و نیروهای پنهان جامعه را به کار و تعامل اجتماعی و تمدنی را بین انسان‌ها برقرار کند. این بارقه ای است که از آموزه های سیستماتیک عالم آل محمد در اختیار ما می‌گذارد، ما هرگز نمی‌توانیم از طریق انباشت بی‌رابطه داده‌های متفرقه، یا فهم تفرقه‌جویانه و فهمی که مبتنی بر تنازع دائمی بین فهم‌هاست به این جهان توحیدی دست بیابیم.
تنازع دائمی که از طریق شبکه‌های اجتماعی در اختیار انسان گذاشته می‌شود، راه انسان را به روی واقعیت می‌بندند. زیرا واقعیت و حقیقت، امور مشخصی هستند و حقیقت نمی‌تواند این همه روایت متنوع و متناقض داشته باشد، بلی از دیدگاه‌های مختلف می‌توان با حقیقت روبرو شد اما خود حقیقت یکی بیش نیست. زمانی که شما معتقد شوید که این حقیقت یگانگی ندارد، منشا معرفت خود را رد می‌کنید درنتیجه، معرفت می‌تواند بر آمده از هر جهل یا هر چیز بی‌ربطی باشد.
حضرت رضا(ع) از این طریق و با تکیه به آموزه‌های خود، شبکه‌های نظام‌مندی را در اختیار انسان قرار می‌دهد و آشنایی با آنها فهم انسان را گسترش و توسعه می‌دهد و می‌تواند فهم انسان حتی، هستی‌شناختی و راه‌شناختی را در انسان بسیار ممتاز کند و از این طریق می‌توانیم از خود، شناخت منسجمی داشته باشیم و هم بتوانیم از هستی که در آن قرار و با تمام پیکره هستی ارتباط داریم، راه حرکت به سمت حقیقت هستی را از طریق شبکه‌های مفهومی که از تأمل در فرمایشات حضرت رضا(ع) و یا از در عصر تحمل در واقعیت‌های هستی، به دست آوریم.
اکنون در آستان قدس رضوی سایت‌های وجود دارد که برای بهره‌برداری جوانان ایجاد شده است و همینطور شبکه‌هایی وجود دارد که آنان را با ویژگی‌های حضرت رضا(ع) آشناتر می‌کند. من توصیه می‌کنم، زمانی که جوانان برای زیارت به حرم مطهر رضوی تشریف می‌آورند، به مراکز مربوطه مراجعه کنند تا راهنمایی می‌شوند که این ارتباطات برای آنان امکان‌پذیر شود تا شبکه‌های بسیار گسترده و ارزشمندی در مسیرشان قرار دهند که پاسخگوی نیازهای روزانه آنان باشد.
انتهای پیام