وی با اشاره به تعریف بوعلی سینا از دین گفت: دین مجموعه‌ای از احکام نازل شده به زبان پیامبر(ص) به مردم رسانده شده است، ابن سینا به مخاطبان دین توجه می‌کند اینکه دین برای چه کسانی آمده است، همانطور که اگر فردی کتابی می‌نویسد باید به مخاطب خود توجه کند. مخاطب کتاب الهی و پیام نبوت عامه مردم هستند نه فقط خواص و دانشمندان و تحلیلگران.
یوسف ثانی ادامه داد: از منظر بوعلی قرآن آمده تا مطالبی را برای همه مردم بیان کند، لذا سطح فهم و اطلاعات آنها را در نظر گرفته است. روش بیان و نحوه کلام برای بیان مطلب به مخاطب حائز اهمیت است. وقتی مخاطبان عموم مردم هستند، مطالب عرضه شده مطابق با فهم عمومی در نظر گرفته می‌شود. از نظر ابن‌سینا مهم‌ترین مسئله در اعتقادات اسلامی، توحید است و در این باره در کتاب مقدس مسلمانان مطالبی جامع و کاملی بیان شده است.
وی با بیان اینکه این مسایل که بیان می‌شود نظرات ابن سیناست و بنده نه آنها را تأیید و نه رد می‌کنم، گفت: ابن سینا بیان می‌کند اگر در قرآن به آیاتی برخوردیم که برای خدا ظواهری را در نظر می‌گیرد مثل «يدالله فوق ایدیهم» مسلما در اینجا قرآن از مجاز و استعارات استفاده کرده است، چون انسان قدرتش را از دستش انتقال می‌دهد پس در این آیه مجاز از دست، قدرت خداوند است. اما برخی فلاسفه می‌گویند مجاز را کسی استفاده می‌کند که ناتوانی در بیان کلام داشته باشد لذا این همان معنای حقیقی است که در نظر گرفته شده است، هر چیزی روح و معنایی دارد.
یوسف ثانی ادامه داد: ابن سینا این موارد را محکوم می‌کند که اصلا در نظر نگرفتید که مخاطب قرآن چه کسانی هستند مخاطب کلام الهی فقط دانشمندان و تحلیلگران نیستند و عموم مردم هستند. شرع برای جمهور مردم آمده است، اگر آیاتی هم وجود دارد که از فهم مردم بالاتر است، استثنا هستند و در مورد اغلب آیات بیان می‌کند که برای عموم مردم است.
دانشیار موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران با تأکید بر اینکه از نظر ابن‌سینا متون دینی یک سلسله احکام و بیانی است که متناسب برای عموم مردم عرضه شده است، یادآور شد: در این متون ابهاماتی وجود دارد که افرادی باید تلاش کنند این ابهامات را رفع کنند و علم کلام برای رفع این ابهامات از کتاب مقدس قرآن کریم است. این تعارض و ابهام را به دو روش جدلی و یا استدلالی می‌توان رفع کرد. از نظر ابن‌سینا علم کلام دفاع جدلی از دین است.
یوسف ثانی توضیح داد: ابن سینا «مشهورات» خود را تا جایی پیش می‌برد که اخلاقیات رایج بین مردم را هم از مشهورات می‌داند. الهیات ابن سینا دفاع عقلانی مورد نظر خود از یک سلسله اصول دینی در حد کلیات است. علم کلام از او متاثر شد و البته امروز از دفاع جدلی به دفاع عقلانی می‌رسد.
انتهای پیام