صفحه نخست

فعالیت قرآنی

سیاست و اقتصاد

بین الملل

معارف

اجتماعی

فرهنگی

شعب استانی

چندرسانه ای

عکس

آذربایجان شرقی

آذربایجان غربی

اردبیل

اصفهان

البرز

ایلام

خراسان جنوبی

بوشهر

چهارمحال و بختیاری

خراسان رضوی

خراسان شمالی

سمنان

خوزستان

زنجان

سیستان و بلوچستان

فارس

قزوین

قم

کردستان

کرمان

کرمانشاه

کهگیلویه و بویر احمد

گلستان

گیلان

لرستان

مازندران

مرکزی

هرمزگان

همدان

یزد

بازار

صفحات داخلی

کد خبر: ۴۲۸۶۲۰۹
تاریخ انتشار : ۱۳ خرداد ۱۴۰۴ - ۰۸:۲۲
حامد دژآباد تبیین کرد

عضو هیئت علمی دانشکده الهیات دانشکدگان فارابی بیان کرد: استاد محمدعلی مهدوی‌راد با نگاهی ژرف و کتاب‌شناسانه، واکنش‌های مخالفان مذهب به ولایت اهل‌بیت(ع) را در چهار دسته تکذیب، تأویل، تشریک و تشکیک تحلیل و احیای روایات کم‌تر شنیده‌ شده مانند شکستن بت‌ها در لیلة المبیت را پیگیری کردند.

به گزارش ایکنا از قم، حامد دژآباد، عضو هیئت علمی دانشکدگان فارابی در هفتمین پیش‌نشست نکوداشت مفاخر الهیات در سده معاصر که با عنوان «ولایت اهل‌بیت (ع) در اندیشه و آثار استاد مهدوی راد» که شامگاه دوشنبه، ۱۲ خردادماه به‌صورت مجازی برگزارشد، گفت: استاد مهدوی‌راد در آثار خود، چه مکتوب و چه شفاهی، همواره به یکی از مباحث بنیادین و کلیدی پرداخته‌اند؛ ولایت اهل بیت(ع)، جایگاه، حقوق و فضایل ایشان. این موضوع، چه در آیاتی که در قرآن به آن اشاره شده و چه در احادیث و روایات، محور مهمی در اندیشه ایشان محسوب می‌شود. 

وی با پرداختن به اندیشه‌های خاص و کمتر مطرح‌شده استاد مهدوی‌راد، افزود: به اندیشه‌های خاص و کمتر مطرح‌شده می‌پردازم چراکه مباحث مرتبط با ولایت اهل بیت(ع)، حقوق و فضایل ایشان، به‌صورت گسترده در آثار قدما و متأخرین مورد بحث قرار گرفته است اما نکاتی وجود دارد که گاه در میان انبوه کتب مغفول مانده‌اند و استاد مهدوی‌راد، با روحیه کنجکاوی و تخصصی که در حوزه کتاب‌شناسی دارند، احیاگر برخی از این مباحث به شمار می‌روند.  

واکنش‌های اهل سنت به ولایت اهل بیت(ع) و بررسی آن در آثار استاد مهدوی‌راد

عضو هیئت علمی و رئیس دانشکده الهیات دانشکدگان فارابی بیان کرد: یکی از موضوعات قابل‌توجهی که استاد مهدوی‌راد سال‌ها پیش مطرح کردند، بررسی واکنش مخالفان مذهب به مسئله ولایت اهل‌بیت(ع) و فضایل ایشان است. ایشان با یک نگاه جامع و دقیق، این واکنش‌ها را در چند دسته قرار داده‌اند؛ تکذیب اولین دسته‌بندی است که برخی از اهل سنت، در مواجهه با آیات و روایات مرتبط با حقوق و فضایل اهل بیت(ع)، اقدام به انکار صریح این فضایل می‌کنند.  

وی ادامه داد: دومین واکنشی که استاد مهدوی‌راد معرفی کرده‌اند، تأویل است. در این روش، مفاهیم آیات به گونه‌ای تفسیر می‌شوند که معنای خاص ولایت از آن‌ها زدوده شود و در سطحی عام‌تر قرار گیرد. سومین مورد، تشریک؛ برخی از مخالفان، به جای رد فضایل اهل بیت(ع)، تلاش دارند این فضایل را به دیگران نیز تعمیم دهند و از اختصاص آن‌ها به خاندان پیامبر خودداری کنند. چهارمین واکنش به تشکیک دسته‌بندی می‌شود. روش دیگر، ایجاد تردید و شبهه در صحت این فضایل است.  

دژآباد تصریح کرد: به عنوان نمونه، در آیات مربوط به ولایت، برخی از دانشمندان اهل سنت اقدام به تکذیب این فضایل کرده‌اند. ابن تیمیه، یکی از برجسته‌ترین افراد این جریان، در کتاب «منهاج السُّنَّة النبویة» به صراحت حادثه تصدّق انگشتر در رکوع توسط امیرالمؤمنین(ع) را افسانه‌ای ساخته و پرداخته دانسته و منکر آن شده است.  

وی با معرفی یکی‌دیگر از مباحث احیا شده توسط استاد مهدوی‌راد ابراز کرد: یکی دیگر از نکات تأمل‌برانگیزی که استاد مهدوی‌راد از لابه‌لای کتب تاریخی استخراج کرده‌اند، حادثه شکستن بت‌ها در لیلة المبیت است.  

دژآباد تصریح کرد: مشهور است که امیرالمؤمنین(ع) در شب هجرت پیامبر در بستر ایشان خوابید تا خطر را از جان رسول خدا دور کند. اما استاد مهدوی‌راد از میان منابع تاریخی نظیر «سیره ابن هشام» به نکته‌ای مغفول توجه کرده‌اند: در همان شب، پیامبر اکرم و امیرالمؤمنین(ع) بت‌های موجود در خانه را شکستند اما با احتیاط، تا صدای آن موجب برانگیختن توجه مشرکان نشود.  

وی ادامه داد: از آنجا که این عمل در شب انجام شد و همراه با سفارش پیامبر برای شکستن بت‌ها به شکلی آرام بود، می‌توان نتیجه گرفت که این رخداد با فتح مکه در سال هشتم هجری تفاوت داشت، زیرا در زمان فتح مکه نیازی به چنین احتیاطی نبود. این نکته، یکی از جنبه‌های پژوهشی استاد است که با دقت در متون تاریخی، برخی از جزئیات کمتر بیان‌شده را روشن کرده‌اند.  

عضو هیئت علمی و رئیس دانشکده الهیات دانشکدگان فارابی با معرفی برخی آثار و مقالات این استاد بیان کرد: استاد مهدوی‌راد در طول سالیان متمادی، در قالب مقالات، پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانشگاهی، به تبیین مباحث مرتبط با ولایت اهل بیت پرداخته‌اند. برخی از پژوهش‌های ارزشمند ایشان عبارتند از امامت در نگره قرآنی امام کاظم(ع)، تحلیل تأثیر قرآن بر خطبه غدیر و اشارات قصص قرآن به امام مهدی(ع) و ویژگی‌های ایشان.

وی افزود: از میان رساله‌های دانشگاهی که استاد مهدوی‌راد راهنمایی کرده‌اند، می‌توان به تطبیق میان مبانی و روش‌های تفسیری علامه طباطبایی و فخر رازی در مورد آیات امامت و ولایت اشاره کرد. این پژوهش، در مقام مقایسه میان روش‌شناسی شیعه و اهل سنت در تفسیر آیات مربوط به ولایت، بسیار حائز اهمیت است.  

 پیوند قرآن و اهل بیت(ع) در آثار استاد مهدوی‌راد

دژآباد آثار استاد مهدوی‌راد را در زمینه ارتباط میان قران و اهل‌بیت(ع) معرفی و بیان کرد: در تمامی آثار استاد، توجه ویژه‌ای به ارتباط میان قرآن و اهل بیت(ع) دیده می‌شود، به عنوان نمونه، مقاله‌ای که به بررسی تطبیق قصص قرآنی با حوادث زندگی امام زمان(عج) پرداخته است، نمونه‌ای برجسته از این نگاه است.  

وی با اشاره به بخشی از جزئیات این مقاله افزود: در این مقاله، بیان شده است که قصه‌های قرآن، فراتر از نقل یک روایت تاریخی، اشارات مهمی به آینده دارند. روایت معصومین(ع) تصریح می‌کند که آنچه در امت‌های پیشین رخ داده است، بی‌کم‌وکاست در این امت نیز اتفاق خواهد افتاد. بر این اساس، برخی از عناصر زندگی امام زمان در قصص قرآن تطبیق داده شده است، از جمله عمر طولانی حضرت نوح و ارتباط آن با عمر حضرت حجت(ع)، پنهانی ولادت حضرت ابراهیم و شباهت آن با ولادت امام زمان(عج)، غیبت‌های دوگانه حضرت موسی و ارتباط آن با غیبت امام عصر و نجات مستضعفان به عنوان وارثان زمین، چنان که در آیه‌ای از سوره قصص آمده است،که در روایات بر دوران ظهور تطبیق شده است.  

دژآباد در پایان تأکید کرد: در نهایت، استاد مهدوی‌راد را می‌توان از احیاگران مباحث مغفول درباره فضایل اهل بیت(ع) دانست، ایشان نه‌تنها با پژوهش‌های خود، نکات کمتر مطرح‌شده را به بحث‌های علمی افزودند، بلکه در سخنرانی‌ها، مصاحبه‌ها و مقالات‌شان، همواره بر اهمیت پیوند میان قرآن و اهل بیت(ع) تأکید داشتند.

خبرنگار: هانیه محمدنژاد

انتهای پیام