امیرالمومنان، علی بن ابی طالب(ع) آیت کبرای خداوند، اسم اعظم و کارشناس اعلای آدم و عالم و دین خداست؛ با هندسه تفصیلی عالَم، آدم و دین آشناست و منبع معصوم و کامل شناسایی حقایق جهان، انسان و معارف دینی است. به منظور آگاهی از اسرار و معارف حج و بررسی سخنان حضرت امیرالمومنین(ع) در نهج‌البلاغه در این مورد، خبرنگار ایکنا از همدان، با حجت‌الاسلام والمسلمین حسین دوزبخشان، مسئول بنیاد نهج‌البلاغه در ملایر گفت‌وگویی کرده است که مشروح آن را در زیر می‌خوانیم:
علی(ع) خانه‌زاد حرم امن الهی است، بنابراین ارزش و جایگاه حریم مقدس الهی را باید از ایشان پرسید، در مناسبت‌های مختلف و در جای جای نهج‌البلاغه هم فلسفه حج و هم دلیل انتخاب مکه برای برگزاری مراسم حج توسط حضرت علی(ع) بیان شده است.
در خطبه اول نهج‌البلاغه ایشان می‌فرمایند «اینجا حرم امن الهی است». به این معنا که همه موجودات در آن امنیت دارند، خداوند کعبه را نشانی برای اسلام و حرم امن الهی برای پناه‌آورندگان به آن قرار داده است، حج را واجب و همه را به زیارت آن فراخوانده و به هرکسی که توانایی دارد زیارت کعبه را واجب کرده و نسبت به آن کس که کفر ورزد می‌گوید خدا از همه جهانیان بی‌نیاز است.
در بخش دیگری از همین خطبه امام علی(ع) می‌فرماید «خداوند زیارت بیت‌الله را که قبله مردمانش است بر شما واجب نموده، شما مشتاقانه به آن روی آورید که خداوند آن را نشانه‌ای برای فروتنی مردمان در برابر عظمت و عزت خودش قرار داده است.»
در نهج‌البلاغه شش کارکرد از منظر امام علی(ع) تعریف شده است، ایشان اولین کارکرد حج را در خطبه ۱۱۰ نهج‌البلاغه بیان می‌کند، در این خطبه می‌فرماید «حج مهم‌ترین وسیله قرب به خداوند و آمرزش گناهان و بهترین وسیله تقرب به خداست.» حج و عمره خانه خدا فقر را می‌زداید و گناهان را می‌شوید.
بنابراین آمرزش گناهان و فقرزدایی دو کارکرد مهم حج است. کسانی که به حج می‌روند حتما باید مستطیع باشند و مالشان را پاک کنند به این صورت که باید خمس و زکات بدهند و همین امر موجب برکت در مال آنها شده و نیازمندان جامعه نیز از فقر نجات پیدا می‌کنند.
در حکمت ۲۵۲ نهج‌البلاغه نیز امام علی(ع) فلسفه حج را اینگونه بیان می‌کند «یکی از دلایل وجوب حج این است که خداوند حج را برای نزدیک شدن مسلمانان و به منظور تقویت دین واجب کرده است.» بنابراین وحدت مسلمانان و تقویت دین دو کارکرد مهم نهج‌البلاغه است.
حکمت ۲۵۲ از حکمت‌های مهم و طولانی نهج‌البلاغه است که فلسفه بسیاری از عبادات را بیان می‌کند که یکی از آنها حج است. از آنجایی که با وحدت مسلمانان غلبه بر دشمنان اسلام به راحتی انجام می‌گیرد بنابراین از منظر ایشان یکی دیگر از کارکردهای حج وحدت مسلمانان و تقویت دین است.
جامعه‌ای که دین مستحکمی دارد دشمن نمی‌تواند به راحتی بر آنها نفوذ کند. تقویت دین در یک حرکت میلیونی سالانه انجام می‌گیرد که ضمن آن قدرت مسلمانان به رخ جهانیان نشان داده می‌شود، این قدرت همان قدرت دین است. در حکمت ۱۳۶ نیز امام علی(ع) می‌فرماید «ما برای مردم جهاد قائل شدیم اما جهاد ناتوانان و کسانی که نمی‌توانند در میدان جنگ حاضر شوند حج است بنابراین حج جهاد هر ناتوانی است.»
در نامه ۴۷ نهج‌البلاغه که وصیت‌نامه امام(ع) را بیان می‌کند، ایشان درباره حج اینگونه بیان می‌کنند «الله الله فی‌الحج» خدا را خدا را در حج بیابید و تا زنده‌اید آن را وامگذارید.
در خطبه ۱۹۲ نهج‌البلاغه نیز امام علی(ع) دو کارکرد مهم دیگر حج را بیان می‌کند. ایشان در این خطبه می‌فرماید «حج وسیله آزمایش مردم است و همچنین حج عامل پایداری مردم در دین است. همانا خداوند سبحان انسان‌های پیشین از آدم تا آیندگان این جهان را با سنگ‌هایی در مکه آزمایش می‌کند که این سنگ‌ها نه نفعی دارند و نه زیانی. این سنگ‌ها را خداوند خانه محترم خود قرار داده و آن را عامل پایداری مردم می‌داند.»
بر اساس این خطبه، در سختی‌هاست که انسان قوی می‌شود بنابراین سختی‌هایی که انسان در حج متحمل می‌شود موجب پایداری و تثبیت آنها در دین خواهد شد و آنها برای دین مقاوم می‌شوند. همانطور که در بالای کوه گیاهان آب کمتری می‌بینند چوب آنها نیز سخت‌تر و مقاوم‌تر می‌شود اما گیاهانی که همواره در محیط پر آبی هستند ساقه‌های شکننده و ظریفی دارند. در حج نیز هر چقدر که مردم بیشتر سختی بکشند در راه دین پایدارتر خواهند شد.
از منظر امام علی(ع) خداوند می‌توانست مکان خانه خود را از سنگ‌های زمرد درست کند اما در یک منطقه سرسخت قرار داده و از سنگ‌های سختی آن را ساخته که وسیله‌ای برای امتحان مردم باشد. بر این اساس امتحان مردم و پایداری آنها در دین نیز دو کارکرد مهم حج از دیدگاه امام علی(ع) است.
انتهای پیام