مولفه‌های تحقق سنت الهی

به گزارش ایکنا از قم، به نقل از روابط عمومی دانشگاه باقرالعلوم(ع)، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدصفر جبرئیلی، دانشیار گروه کلام پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در گفت‌وگویی با تأکید بر ضرورت نگاه اجتماعی به دین و توجه به ظرفیت‌های تمدنی آموزه‌های دینی، اظهار کرد: از دوره سید جمال‌الدین اسدآبادی و محمد عبده تا متفکرانی، چون شهید مطهری، شهید صدر، آیت‌الله مصباح یزدی، آیت‌الله جعفر سبحانی و رهبر معظم انقلاب اسلامی، بحث سنت‌های الهی به‌عنوان چارچوبی برای فهم قوانین حاکم بر تاریخ و جامعه مورد توجه قرار گرفته است.

جبرئیلی افزود: در قرآن کریم از این قواعد با عنوان سنت‌های الهی یا سنت‌های تاریخی یاد شده است؛ مفهومی که در نگاه متفکران اسلامی از محدوده انسان فردی فراتر رفته و تا ساحت قوانین تکوینی و نظام علیت گسترش یافته است و این گستره معنایی، امروز در قالب مفاهیمی، چون فلسفه نظری تاریخ یا فلسفه الهی تاریخ بررسی می‌شود.

وی با اشاره به اینکه سنت در لغت به معنای روش و سیرت است و در اصطلاح قرآنی، به قوانین ثابت و تغییرناپذیر الهی در عرصه حیات انسانی اطلاق می‌شود، بیان کرد: ظهور فعل و اراده خداوند در تاریخ و اجتماع، ثبات و استمرار در طول حیات بشری، عدم پذیرش تغییر و جایگزینی، تعلق یافتن به مستحقان و عدم انتقال به غیر و تحقق در بستر اختیار انسانی و بر اساس کنش ارادی بشر ویژگی‌های سنت الهی است.

جبرئیلی در پاسخ به این پرسش که آیا سنت‌های الهی همان وعده‌های الهی‌اند؟ گفت: برخی مفسران و متفکران این دو را هم‌معنا دانسته‌اند و مصادیقی، چون سنت استجابت دعا، پاداش نیکوکاران، عقاب بدکاران، استخلاف صالحان و پیروزی مجاهدان را در زمره وعده‌های قطعی الهی برشمرده‌اند.

وی با اشاره به سه شرط و راه تحقق سنت الهی افزود: تلاش، کار و جهاد به عنوان اولین شرط و دیگری توکل و اعتماد به خداوند و در نهایت دعا از جمله مهمترین مولفه‌های تحقق سنت الهی است و تحمل سختی و حمایت از رهبری جامعه از لازمه‌های تحقق شرط به حساب می‌آید.