بله. امام حسین(ع) بخشی از خطبه منا را با استناد به آیات قرآن کریم تبیین کرده‌اند که مهم‌ترین آیاتی که ایشان استناد می‌کنند آیات مربوط به علمای بنی‌اسرائیل است از جمله این آیات آیه ۶۳ سوره مائده است «لَوْلَا يَنْهَاهُمُ الرَّبَّانِيُّونَ وَالْأَحْبَارُ عَنْ قَوْلِهِمُ الْإِثْمَ وَأَكْلِهِمُ السُّحْتَ ۚ لَبِئْسَ مَا كَانُوا يَصْنَعُونَ چرا دانشمندان الهی مَسلک [و کاملان در دین] و عالمان یهود، آنان را از گفتار گناه آلود و حرام خواری بازنمی‌دارند؟ بسیار زشت است سکوتی که همواره پیش می‌گرفتند.»
آیه دیگر آیه لعنت بر بنی‌اسرائیل است این آیه مربوط به آیه ۷۸ سوره مائده است در این آیه از قرآن می‌خوانیم «استلُعِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ عَلَىٰ لِسَانِ دَاوُودَ وَعِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ ۚ ذَٰلِكَ بِمَا عَصَوْا وَكَانُوا يَعْتَدُونَ از بنی‌اسرائیل آنان که کافر شدند به زبان داود و عیسی بن مریم لعنت شدند. لعنت شدنشان برای این بود که [نسبت به فرمان های خدا و انبیا] سرپیچی داشتند و همواره [از حدود الهی] تجاوز می‌کردند.»
بیشتر بخوانید:
امام حسین(ع) همچنین آیات ولایت مؤمنان و همچنین آیه عدم ترس از مردم بلکه از خدا ترسیدن را که مربوط به آیه ۴۴ سوره مائده است را در خطبه منا مورد تأکید قرار داده‌اند. «إِنَّا أَنْزَلْنَا التَّوْرَاةَ فِيهَا هُدًى وَنُورٌ ۚ يَحْكُمُ بِهَا النَّبِيُّونَ الَّذِينَ أَسْلَمُوا لِلَّذِينَ هَادُوا وَالرَّبَّانِيُّونَ وَالْأَحْبَارُ بِمَا اسْتُحْفِظُوا مِنْ كِتَابِ اللَّهِ وَكَانُوا عَلَيْهِ شُهَدَاءَ ۚ فَلَا تَخْشَوُا النَّاسَ وَاخْشَوْنِ وَلَا تَشْتَرُوا بِآيَاتِي ثَمَنًا قَلِيلًا ۚ وَمَنْ لَمْ يَحْكُمْ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الْكَافِرُونَ بی‌تردید ما تورات را که در آن هدایت و نور است نازل کردیم. پیامبرانی که [تا زمان عیسی] تسلیم تورات بودند بر اساس آن برای یهودیان داوری می‌کردند، و [نیز] دانشمندان الهی مَسلک [وکاملان در دین] و عالمان یهود به سبب آنکه حفظ و حراست کتاب خدا از آنان خواسته شده بود و بر [درستی و راستی] آن گواه بودند به وسیله آن داوری می‌کردند. پس [ای دانشمندان یهود!] از مردم نترسید و از من بترسید، و آیاتم را به بهایی اندک مفروشید. و کسانی که بر طبق آنچه خدا نازل کرده داوری نکنند، هم اینانند که کافرند.»
جامعه آن زمان که حضرت این خطبه را بیان کردند شرایط خاصی دارد به طوری که فساد اداره حاکم شده، تصرفات معاویه و حاکمان بر بیت‌المال از حد و حساب عبور کرده و یک فضای رعب و وحشت و سرکوب جدی حاکمان اتفاق می‌افتد و احکام الهی و قواعد و مبانی اسلامی دچار تغییرات جدی شده به طوری که معاویه با زر و زور و تزویر بر جامعه حکومت می‌کند و اساسا اشرافی‌گری وارد حکومت و خلافت شده است.
معاویه هم نقش ویژه‌ای در ایجاد این سیستم سلطه‌گری داشت و علمای حقیقی و ربانی را کنار گذاشت و علمایی که با زر و زور و مطامع دنیایی حاضر به گذشتن از اصول و مبانی بودند را روی کار آورده بود و از آنها برای توجیه سیاست‌های خود استفاده ابزاری می‌کرد. بنابراین این خطبه در چنین شرایط تاریخی و سیاسی بیان شده است.
ساختار حکومتی معاویه در آن زمان درصدد تغییر ماهیت دینی بود و به دنبال انتصاب نزدیکان و موروثی پیدا کردن خلافت اسلامی بود.
استفاده از لقب ابوتراب برای توهین به امیرالمؤمنین(ع) و کنترل شدید بر اهل بیت و بنی‌هاشم و سکوت اجباری در بین علما و نخبگان جامعه و بذل و بخشش‌های بی‌حد و حصر معاویه بر برخی افراد خاص موجب شد چنین فضایی ایجاد کند و در این فضای تحریف، ستمگری و خفقان علما بود که حضرت لازم دانست در این فضا چنین خطبه‌ای را ایراد کند که نه تنها زمینه‌ای برای شناخت وضعیت موجود باشد بلکه یک برنامه جامع از سوی امام حسین برای مقابله با انحراف و بازگشت به سوی اسلام ناب توسط علما و مسئولیت پذیری آنها در برابر مسلمانان است.
حضرت به صورت مستقیم در این خطبه به وقایع تاریخی اشاره نداشته اما به صورت غیر مستقیم می‌توان از بیانات ایشان برخی وقایع تاریخی را استناد کرد. وقایعی مانند غدیر، مباهله و... مشروعیت اهل بیت را نشان می‌دهد و نشانگر جایگاه ویژه علم و عدالت در اسلام است و تأکید بر آن است که حق با اهل بیت است.
در بخشی از این خطبه ایشان می‌فرمایند «ای جماعتی که اهل علم هستید و بر خدا هم منت می‌گذارید» و در ادامه اشاره به مبحث غدیر دارند که می‌فرماید «حق ائمه را ناچیز شمردید. این فضایی که شما به وجود آوردید و عدم حمایت علما از ائمه شکل گرفت فقدان امر به معروف، عدم ایستادگی در برابر ظالم، این فضا با این مدل حکومت اساسا ختم به عاشورا خواهد شد».
همچنین وقتی محتوای خطبه منا با وصیت نامه امام قبل از عاشورا نیز مقایسه می‌شود می‌بینیم که امام در وصیت نامه خود بیان می‌کند که من برای اصلاح قیام کردم و ارتباط مضمونی و محتوایی در بین خطبه منا و اهداف عاشورا وجود دارد.
همچنین در هر دو نفی انگیزه‌های دنیوی وجود دارد. در خطبه منا آمده است «من برای مطامع دنیوی قیام نکردم». چنین مضمونی دو سال بعد یعنی در جریان عاشورا امام حسین(ع) در وصیت نامه خود به محمد حنفیه اینگونه بیان می‌کند «من برای امور دنیوی قیام نکردم.»
و در پایان خطبه به علما هشدار می‌دهد که مسیری که شما انتخاب کردید اگر برنخیزید این ستمگران بر شما چیره خواهند شد و اینگونه تحقق عاشورا را پیش‌بینی می‌کنند.
انتهای پیام