نهج‌البلاغه، یکی از مفاخر اندیشه‌ای و حدیثی مسلمانان است که مجموعه‌ای از سخنان، نامه‌ها و حکمت‌های برآمده از کلام امیرالمؤمنین(ع) محسوب می‌شود. از سوی دیگر موضوع جهاد در قرآن، یکی از واجباتِ فروع دین است که باید آن را بشناسیم و به درستی آن را به جا آوریم. حضرت علی(ع) در مقطعی که حکومت اسلامی را برعهده داشتند با جنگ‌هایی مواجه شدند که در این حوزه سخنان شنیدنی و آموزنده‌ای دارند.
حضرت علی(ع) در حکومت حدود 5 سال خود، درگیر سه جنگ بزرگ بودند و قطعا بخشی از فرصت حکومتی ایشان درگیر آن حادثه‌ها بوده است که مدعیانی مسلمان در مقابل حضرت قرار گرفته بودند. مسئله‌ای که باید به آن توجه شود نوع نگاه حضرت به جهاد در آموزه‌های اسلامی است. حضرت مسئله جهاد را این‌گونه تبیین می‌کند که؛ جهاد دری از درهای بهشت است که برای خاصانِ اولیای الهی باز شده است. در این مسئله باید توجه داده شود که ما دو نوع جهاد را در زندگی تجربه می‌کنیم؛ جهاد اکبر و جهاد اصغر، در این زمینه شهید قاسم سلیمانی جمله‌ای دارند که آدمی باید شهید زندگی کند تا شهید بشود؛ اینکه آدمی سراسر وجودش خالصانه برای خدا باشد این انسان در جهاد با نفس موفق است.
در روایت آمده است که کسانی که خود را 40 شبانه‌روز برای خدای سبحان درهمه ابعاد خالص کنند خداوند حکمت را از قلبشان به زبانشان جاری می‌کند. انسان باید در مبارزه با دشمن بیرون و درون تلاش کند؛ جهاد با نفس و جهاد با دشمن بیرونی که در آموزه‌های ما امری مقدس دانسته می‌شود.
امیرالمؤمنين (ع) تعبیر زیبا و بلندی دارند که جهاد را لباس آدمی می‌دانند که وظیفه آن حفظ و زیبایی آدمی است. در این کلام، جهاد لباس تقوا به حساب می‌آید و دژ مستحکم الهی است تا به واسطه آن آدمی در سلطه و ستم قرار نگیرد. انسان وقتی از جهاد استقبال می‌کند از ذلت، خواری، روزمرگی و زشتی رها می‌یابد و هنگامی که تلاش می‌کند وارد حریم جهاد شود می‌تواند از دین خدا دفاع کند و در پرتو آن و در راه رسیدن به یک زندگی عزتمند قرار گیرد. هنگامی که حاکم مدینه به امام حسین(ع) پیشنهاد بیعت با یزید را مطرح کرد، حضرت فرمودند «مِثْلِی لَا یُبَایِعُ مِثْلَهُ» و معنایش این است که نه فقط حسینِ بن علی (ع)، بلکه هرکه از میان افراد جامعه که مانند او می‌اندیشد، ننگ ذلت را نمی پذیرد، یعنی هرکس می‌خواهد آزادمرد باشد، باید لباس رزم بپوشد و آماده ستیز باشد.
نمونه معاصر آن را می‌توان در جنگ 33 لبنان مورد توجه قرار داد که جهادگران لبنانی، شرایطی را ایجاد کردند که رژیم ظالم قبول کرد شرایط آنان را بپذیرد. وقتی انسان جهاد را می‌پذیرد و آماده شهادت می‌شود در چنین شرایطی دشمن تسلیم می‌شود و اگر کسی جهاد را نپذیرد قطعا دشمن جلوتر می‌آید و شرایط خودش را تحمیل می‌کند، در این صورت افراد باید تن به ذلت بدهند. یکی از دستاوردهای جهاد این است که آدمی را از ذلت، حقارت، وابستگی و ناکامی رها می‌کند.
بعضی از فراریان جهاد، گرما و سرما را بهانه می‌کنند، برخی خانواده و مسائل مالی را و برخی از سر عافیت‌طلبی جهاد را رها می‌کنند، این در حالی است که هرکس از جهاد روی برگرداند به مصیبت و بلا دچار می‌شود. اگر مردم مسلمان سوریه در مقابل عده‌ای تروریست می‌ایستادند امروز رژیم صهیونیستی نمی‌توانست این چنین گردن فرازی کند. به تعبیر امیرالمؤمنین(ع) وقتی جهاد ترک شود باید از حقارت استقبال کرد.
قرآن می‌فرماید هیچ‌گاه یهودیان و مسیحیان از شما راضی نخواهند شد مگر اینکه شما از دینتان دست بکشید. در حال حاضر می‌بینید که یک زمان به بهانه حقوق بشر، یک زمان مسئله هسته‌ای و بعد موشکی، دشمن می‌خواهد از حق و حقوق خود دفاع نکنید.
در زندگی یک انسان که با زیست مؤمنانه می‌خواهد زندگی کند، خوب زیستن و خدایی زیستن مهم است و این مبنای حرکت جهادی اباعبدالله حسین(ع) است، هنگامی که دشمن ستمگر می‌خواهد از امام ذلیلانه بیعت بگیرد و دین خدا را بازیچه دست خود قرار دهد، حضرت می‌فرمایند: اگر دین اسلام و رسالت پیامبر اکرم(ص) جز با شهادت من پایدار نمی‌ماند، ای شمشیرها مرا در بر بگیرید.
انسان خداباور این گونه می‌اندیشد و جهاد برای او وسیله‌ای است برای دفاع از دین، عزت و شرف آدمی. حضرت علی (ع) می‌فرمایند: ای مردم برای جنگ با گروه ستمگر شب و روز شما را دعوت کردم، این بیان نشان‌دهنده تبیین مسئله جهاد است که امام حسین (ع) هم به آن توجه داشتند و در هر زمانی که موقعیت یافتند به جهاد تبیین پرداختند، مسئله‌ای که مقام معظم رهبری نیز به آن تأکید دارند که اگر ما در سوریه و لبنان نجنگیم باید در تهران بجنگیم و جنگ اخیر، این تعبیر رهبری را که بر آمده از نهج‌البلاغه بود بیشتر ملموس کرد.
حضرت علی (ع) می‌فرمایند آماده جنگ شوید قبل از اینکه جنگ بر شما وارد شود، به خدا سوگند هر ملتی که درون خانه خود مورد هجوم قرار گیرد ذلیل خواهد شد. آمادگی برای جهاد تلاشی است برای اینکه آدمی بتواند از حق، از عزت و از دین به درستی دفاع کند و حقیقت را به درستی حمایت کند.
همچنین، سلسله نشست‌های این کارگاه، سه‌شنبه‌های هر هفته و از روز گذشته تا ۲۱ مردادماه به صورت آنلاین برگزار خواهد شد و به موضوعاتی همچون؛ جهاد در نهج‌البلاغه، دشمن‌شناسی در نهج‌البلاغه، حفظ انسجام اجتماعی در نهج‌البلاغه، حق‌جویی و حقیقت‌طلبی نهج‌البلاغه می‌پردازد.
انتهای پیام