خبرنگار ایکنا به منظور بررسی ابعاد مختلف این خطبه با حجت‌الاسلام والمسلمین رضا غلامی روشن، مدرس حوزه علمیه به گفت‌وگویی کرده است که مشروح آن را در زیر می‌خوانیم:
یکی از تابلوهای درخشان و زیبایی‌های نهضت اباعبدالله(ع) در کنار مظلومیت و شجاعت و وفاداری اصحاب و یاران ایشان، بُعد روشنگری و تبیین حادثه کربلا بود که موجب ماندگاری نهضت عاشورا شد و در حقیقت ضامن بقای خون شهدای کربلا شد. به عبارتی خطبه‌های حضرت زینب(س) در کوفه و شام و خطبه حضرت امام سجاد(ع) در شام موجب بقا و دوام این نهضت شد.
یکی از قوی‌ترین و تأثیرگذارترین سخنرانی‌های تاریخ اسلام خطبه حضرت زینب(س) در کوفه است که علی رغم اختصار این خطبه، حضرت به شدت مردم را به علت خیانت و ترک یاری امام زمان سرزنش می‌کند و جایگاه امام حسین(ع) را نزد مردم تبیین و هشدارهایی نسبت به عدم وفاداری و خیانت و پای کار نبودن می‌دهد و حماسه عاشورا را در این خطبه احیا می‌کند.
رویکرد این خطبه انتقادی و احتجاجی است که حضرت در این خطبه با ترکیبی از نثر و شعر تلاش می‌کند با استفاده از تشبیهات و استعاره‌های مختلف و با فصاحت و بلاغت خاصی که دارد، نسبت به وضع موجود انتقاد کند.
از ویژگی‌های این خطبه آن است که حضرت زینب(س) یک تشبیه بلیغی دارد که می‌فرماید «إِنَّمَا مَثَلُکُمْ کَمَثَلِ الَّتِی نَقَضَتْ غَزْلَها مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ أَنْکاثاً» و استعاره‌ای بیان می‌کند که می‌فرماید «کَفِضَّةٍ عَلَى مَلْحُودَةٍ» و همچنین از ویژگی‌های بلاغتی این خطبه آن است که می‌فرمایند «بسیار باید گریه کنید و کم باید بخندید فَابْکُوا کَثِیراً وَاضْحَکُوا قَلِیلًا» و از دیگر ویژگی‌های این خطبه آن است که رویکردی اقتباسی از قرآن کریم را ارائه می‌کند که می‌فرماید «ضربت علیکم الذله و المسکنه» از جهت سبک ایراد خطبه نیز می‌توان گفت این خطبه قدرت تصویرسازی از صحنه عاشورا را به کار می‌برد و خلق یک تصاویر قوی و ماندگار را در ذهن مخاطب ایجاد می‌کند.
تنوعی که در جملات وجود دارد از جملات ساده، مرکب، پیچیده و روان استفاده می‌کند و یک پیوند عاطفی و منطقی را در طول خطبه ایجاد و حفظ می‌کند و انسجام خاصی در آن دیده می‌شود.
بخشی از این خطبه بخش خطابات و سرزنش‌های اولیه است وقتی حضرت خطبه را آغاز می‌کند بسیار قدرتمند بوده و مخاطب را به سمت خود جذب می‌کند. «یَا أَهْلَ الْکُوفَةِ یَا أَهْلَ الْخَتْلِ وَالْغَدْرِ وَالْخَذْلِ» سپس حضرت از نفرینی استفاده می‌کند. «أَلَا فَلَا رَقَأَتِ الْعَبْرَةُ وَلَا هَدَأَتِ الزَّفْرَةُ» در بخش دوم حضرت تشبیهات قرآنی استفاده می‌کند. در بخشی نسبت به معرفی مقام و منزلت امام حسین(ع) می‌پردازد و القاب و صفات خاصی را برای ایشان بیان می‌کند. «سلیل خاتم النبوة، معدن الرسالة، سید شباب اهل الجنة ...»
در جایگاه رهبری صفاتی برای ایشان بیان می‌کند که بسیار اثربخش هستند. در بخش هشدارهای الهی حضرت اشاره به سرنوشت قوم عاد می‌کند و یادآوری عذاب دارد که این قوم چه عقوبتی داشتند و می‌فرماید من از عذابی که بر شما فرود می‌آید می‌ترسم. و در نهایت نیز حضرت شعری در پایان قرائت می‌کند که شامل سخنان پیامبر در آخرت و بازخواست از مردم بابت بدرفتاری با اهل بیت و تاکید بر ظلم واقع شده بر این خاندان است.
«مِنْهُمْ أُسَارَى وَمِنْهُمْ ضُرِّجُوا بِدَمٍ» مکان ایراد این خطبه در کوفه و در برابر قصر امارت و فرمانروایی بوده که موقعیت کاروان اسرا که به عنوان اسیر بودند و حضور مردم و خطبه در معرض دید و استماع مردم رخ داده و شرایط روحی خطیب که با غم و اندوه فراوان و با خشم مقدسی و با عزت نفسی که در خود دارد علی رغم اینکه اسیر است، همگی در اثرگذاری فراوان خطبه موثر هستند.
این خطبه دارای بازتاب‌ها و تأثیرات کوتاه مدت و بلند مدتی است که قابلیت الگوپذیری فراوانی دارد.
انتهای پیام