روایت شخصی از دین، آفت هدایت است

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی فیض‌آبادی، کارشناس دینی، در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی، درخصوص نقش فطرت، عقل، و تقوا در درک صحیح دین و پذیرش عبادت از منظر قرآن، اظهار کرد: خداوند قطعاً عبادت را تنها از متقین و پرهیزکاران می‌پذیرد. به‌عنوان مثال، شخص تارک‌الصلاتی که به زیارت اربعین می‌رود، قطعاً زیارتش مقبول نخواهد بود. این بدان معناست که همگان باید بر مبنای گزاره‌های قرآنی عمل کنند، نه براساس روایت‌های شخصی‌شان از دین، چراکه مباحث دینی در قرآن شامل اخلاق، اندیشه‌ها و رفتار است و تمامی این موارد در کتاب الهی ذکر شده است.

این کارشناس دینی با بیان اینکه تمام انسان‌ها دارای فطرت توحیدی‌اند و در دنیا انسان بی‌دین وجود ندارد، تصریح کرد: خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید هر انسانی که به دنیا می‌آید، فطرت توحیدی در وجودش قرار دارد، اما مسئله این است که برخی، فطرت خود را تغییر داده و دگرگون می‌کنند و برخی دیگر در مسیر توحیدی حرکت کرده و فطرت‌شان را بارور می‌سازند.

وی با اشاره به آیه‌ای از سوره مبارکه «اعراف» درباره اعطای فطرت الهی به انسان‌ها، تصریح کرد: در این آیه آمده است که وقتی انسانی به دنیا می‌آید، فطرت توحیدی از سوی خداوند به او عطا می‌شود. مفهوم «ألست بربّکم» نیز به همین موضوع بازمی‌گردد. البته برخی معتقدند که این مسئله مربوط به عالم ذر است، اما در اصل، این عبارت به فطرت انسانی مربوط می‌شود.

فیض‌آبادی در ادامه، گفت: خداوند درباره فطرت انسانی تأکید می‌کند که این فطرت را برای روز قیامت در وجود همه انسان‌ها قرار داده است تا کسی نتواند اعتراض کند که در مسیر ایمان قرار نگرفته یا فطرت را انکار کند. در همین راستا، خداوند در قرآن اعلام می‌کند که همه انسان‌ها پرستنده‌اند، اما باید کسی را بپرستند که خالق اصلی است و آن‌ها را به وجود آورده است.

استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه برخی روان‌شناسان نیز بر وجود حس مذهبی در همه انسان‌ها تأکید دارند، بیان کرد: اینکه بسیاری از افراد در خانواده‌ها و شرایط غیرمذهبی، به فطرت خود بازگشته و در این مسیر گام برداشته‌اند، خود دلیلی روشن بر آن است که فطرت، خدادادی است و در همه انسان‌ها وجود دارد.

وی در خصوص مفهوم مستضعف از منظر قرآن و تقسیم‌بندی این مفهوم، بیان کرد: مستضعفین به دو دسته تقسیم می‌شوند. یکی «جاهل قاصر» و دیگری «جاهل مقصر». جاهل قاصر به کسی اطلاق می‌شود که در مکانی زندگی کرده که هیچ‌یک از مبانی دین به او نرسیده است، اما با این حال، خداوند در روز قیامت او را بر اساس عقل و فطرتش محاکمه خواهد کرد. در مقابل، «جاهل مقصر» کسی است که اهل مطالعه است و نباید در شناخت دین کوتاهی کرده و تحقیق نکند؛ چنین افرادی به دلیل این کوتاهی، در قیامت قطعاً مجازات خواهند شد.

این مفسر قرآن با اشاره به آیه‌ای از سوره «بقره» درباره علت دین‌گریزی جوانان، افزود: یکی از دلایل اصلی دین‌گریزی، مقایسه‌های نابه‌جا از سوی افراد است. شاخص اسلام، پیامبر اکرم(ص) است و نباید دیگران را معیار دین قرار داد. این نوع نگاه، نشانه کم‌عقلی و ناشی از مقایسه‌های نادرست و سنجش دین با افراد غیرشاخص است.

فیض‌آبادی در پایان با تأکید بر اینکه برخی از فعالان حوزه دین صرفاً به دنبال جذب هستند، افزود: برخی افراد تنها به جذب گرایش دارند، نه هدایت. این افراد روایت شخصی خود را از دین ارائه می‌دهند و این موضوع، یک آفت جدی در مسیر دین‌ورزی محسوب می‌شود.