گفتمان مقاومت؛ هنر تبدیل شکست‌های تحمیلی به فتح مبین

به گزارش ایکنا از قم، حجت‌الاسلام والمسلمین محسن مهاجرنیا، رئیس اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر در دویست و هفتاد و یکمین جلسه کرسی آزاداندیشی با موضوع «گفتمان مقاومت؛ تفسیر سوره فتح» و ششمین جلسه تفسیر سوره فتح که به همت قرارگاه فرهنگی طلوع مهر، مجمع هماهنگی پیروان امام و رهبری قم و اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر امروز، ۲۲ مردادماه در دانشگاه طلوع مهر برگزار شد، با اشاره به آیه اول سوره فتح بیان کرد: در شرایطی که برخی از مسلمانان پس از عقد صلح حدیبیه، آن را یک قرارداد تحمیلی و مایه سرافکندگی می‌دانستند و روحیه‌ای شکست‌خورده داشتند، خداوند با لحنی قاطع و همراه با منت و لطف، می‌فرماید: «إِنَّا فَتَحْنَا لَکَ فَتْحًا مُبِینًا؛ ما تو را پيروزى بخشيديم (چه) پيروزى درخشانى». خداوند این فتح را به خود نسبت می‌دهد تا نشان دهد این پیروزی، یک تدبیر و عنایت ویژه الهی است، نه صرفاً حاصل یک کنش انسانی.

استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به چهار دلیل و نتیجه‌ای که قرآن برای این فتح مبین برمی‌شمرد، افزود: خداوند این پیروزی بزرگ را زمینه‌ساز چهار موهبت عظیم معرفی می‌کند؛ اول، آمرزش گناهان «لِیَغْفِرَ لَکَ اللَّه»؛ دوم، اتمام نعمت بر پیامبر «وَیُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَیْکَ»؛ سوم، هدایت به صراط مستقیم «وَیَهْدِیَکَ صِرَاطًا مُسْتَقِیمًا»؛ و چهارم، یاری کردن پیامبر با نصرتی عزیز و شکست‌ناپذیر «وَیَنْصُرَکَ اللَّهُ نَصْرًا عَزِیزًا».

مهاجرنیا با اشاره به تفسیر چالش‌برانگیز آمرزش گناهان پیامبر(ص) و رد تفاسیر ضعیف مانند ترک اولی، اظهار کرد: پیامبر اکرم (ص) نزد مشرکین قریش، به دلیل به چالش کشیدن حاکمیت آنها و پیروزی در جنگ‌ها، یک مجرم و گناهکار تلقی می‌شد، صلح حدیبیه با وادار کردن قریش به بستن یک قرارداد رسمی، عملاً جایگاه و حقانیت پیامبر (ص) را تثبیت کرد و آن تصویر مجرمانه را از بین برد. مغفرت در اینجا به معنای پوشاندن و پاک کردن آن جرم‌انگاری در ذهن دشمن است.

وی با اشاره به داستان حضرت موسی (ع) در قرآن گفت: حضرت موسی پس از کشتن یک قبطی در دفاع از مظلوم، هنگام بازگشت به سوی فرعون به امر خدا، می‌گوید: «وَلَهُمْ عَلَیَّ ذَنْبٌ؛ از نظر آنها گناهی بر گردن من است،» در حالیکه او گناه شرعی مرتکب نشده بود، گناه پیامبر (ص) در سوره فتح نیز از همین جنس است؛ گناهی که دشمنان برای او قائل بودند و خداوند با این پیروزی سیاسی، آن را خنثی کرد.

مدیر کمیته جهاد تبیین قرارگاه فرهنگی طلوع مهر، مفهوم محوری سکینه را به عنوان کلید تحول درونی جامعه اسلامی در آن مقطع معرفی کرد و افزود: خداوند در آیه «هُوَ الَّذِی أَنْزَلَ السَّکِینَةَ فِی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ» یادآور می‌شود که در آن شرایط سخت ظاهری و ناامیدکننده، یک آرامش و امنیت روانی مخصوص را بر قلب مؤمنان نازل کرد تا ایمانشان استوار بماند، این سکینه الهی، عامل اصلی حفظ انسجام و ثبات قدم در برابر فشار روانی دشمن بود.

از حدیبیه تا امروز؛ تکرار الگوی پیروزی الهی

مهاجرنیا این الگوی قرآنی را به تحولات اخیر منطقه و تقابل با دشمنان پیوند زد و تصریح کرد: درست مانند شرایط حدیبیه، در برخی حوادث اخیر نیز که با حملات غافلگیرانه دشمن آغاز شد و جامعه دچار اضطراب و یأس گشت، شاهد نزول همین سکینه الهی بودیم. در حالیکه بسیاری از فرماندهان و زیرساخت‌ها هدف قرار گرفته بودند، آرامش و تدبیر رهبر معظم انقلاب و وحدت و انسجامی که به شکلی شگفت‌انگیز در میان ملت ایران، حتی در میان کسانی که قبلاً منتقد بودند، شکل گرفت، صحنه را به کلی برگرداند.

رئیس اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر افزود: اینکه جامعه‌ای پس از یک ضربه سنگین، نه تنها فرو نمی‌پاشد بلکه به یک احساس اقتدار ملی می‌رسد و مشتاق ادامه تقابل می‌شود و درنهایت، این طرف مهاجم است که درخواست آتش‌بس می‌دهد، یک امر عادی نیست. این همان تجلی جنود آسمان‌ها و زمین و نزول سکینه الهی است که یک شکست ظاهری را به یک پیروزی شیرین و فتح‌الفتوح تبدیل کرد.

وی با اشاره به اهمیت مفاد قراردادها، بیان کرد: صلح حدیبیه نمونه یک توافق کاملاً به نفع جبهه حق است، تمام بند‌های صلح حدیبیه که توسط دشمن پیشنهاد شد، درنهایت به نفع مسلمانان و به ضرر قریش تمام شد. این نشان‌دهنده دست هدایت الهی در مذاکرات بود، این در حالی است که در توافقاتی مانند برجام، وجود یک بند مانند مکانیزم ماشه توانست حتی پس از عدم اجرای تعهدات طرف مقابل، ما را همچنان تحت فشار قرار دهد و این نشان می‌دهد که آن قرارداد، برخلاف صلح حدیبیه، خالی از اشکالات راهبردی نبود.

رئیس اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر با اشاره به ماجرای صلح حدیبیه به عنوان یک «فتح مبین»، یادآور شد: هنر مقاومت این است که بتواند با اتکا به امداد غیبی و نزول آرامش بر قلوب مؤمنان، شرایطی را که دشمن برای تحمیل شکست طراحی کرده، به بزرگترین پیروزی و سرآغاز فتوحات آینده تبدیل کند.

مهاجرنیا در پایان تأکید کرد: الگوگیری از سیره پیامبر (ص) و اعتماد به وعده‌های الهی، راهگشای عبور از پیچیده‌ترین بحران‌ها و تبدیل تهدید‌ها به فرصت‌های بزرگ برای ملت ایران است.