وی افزود: همین جوانی و کوتاهی دوره امامت، دلیل اصلی مراقبت‌ها و فشار‌های مستقیم و غیرمستقیم بر ایشان بود. جامعه شیعی که عظمت و نفوذ زیادی داشت، ایشان را به عنوان تنها جریان مقابل حکومت می‌شناخت و این سبب شد مراقبت‌ها و محدودیت‌ها نسبت به امام حسن عسکری (ع) بسیار شدیدتر از پیش باشد.
معاون پژوهش حوزه‌های علمیه بیان کرد: درواقع، ما با امامی مواجهیم که در سنین ۲۲ تا ۲۸ سالگی، یعنی در اوج جوانی، تحت نظارت و کنترل شدید قرار داشتند و در همین دوران کوتاه، با انواع شبهات و مسائل پیچیده روبه‌رو شدند. نحوه برخورد و پاسخگویی ایشان به این چالش‌ها برای ما امروزه آموزنده و قابل تحلیل است و نشان‌دهنده تدبیر و بصیرت ایشان است.
وی افزود: در کنار شرایط خفقان و مراقبت شدید، امام (ع) با انواع شبهات اعتقادی و سیاسی نیز مواجه بودند. برخی از این شبهات عبارت بودند از ناصبی‌ها که ولایت اهل بیت (ع) را انکار می‌کردند، اهل غلو که با شبه‌افکنی در میان جوانان و متدینین اثرگذار بودند، مفوضه که قائل به تفویض امور پس از خلقت از جانب خدا به پیامبر و ائمه بودند و واقفه گروه دیگری بودند که بر امامت امام کاظم (ع) توقف کرده بودند.
عباسی ادامه داد: یکی دیگر از شبهات، شبهه تناقض قرآن بود که توسط اسحاق کندی، فیلسوفی متاثر از فرهنگ یونان مطرح می‌شد. ایشان در حال نوشتن کتابی به نام «تناقض القرآن» بودند. امام حسن عسکری (ع) نیز که متوجه این امر شده بودند از یکی از شاگردان خود را مامور بر جلوگیری از این امر می‌کنند.
وی تصریح کرد: این در صورتی است که ما امروزه، گاهی منتظر می‌مانیم تا کسی حرف بزند، کتابی بنویسد، کرسی‌ای برگزار کند یا سخنرانی انجام دهد، و سپس دنبال کسی می‌گردیم که از ایجاد آن شبهه و عمل مخرب جلوگیری کند.
عباسی اظهار کرد: امام حسن عسکری (ع)، همین که متوجه شدند اسحاق کندی در حال نگارش کتاب است، پیش از آنکه کتاب روانه میدان دانش‌پژوهان و فراگیران شود، دست به اقدام زدند. ایشان عده‌ای از شاگردان خود را جمع کردند و فرمودند: «کسی پیدا نمی‌شود که جواب این آقا را بدهد؟»
معاون پژوهش حوزه‌های علمیه بیان کرد: یکی از شاگردان گفت: «من با ایشان ارتباط دارم و شاگردش هستم، اما در حدی نیستم که جوابش را بدهم.» امام در پاسخ، اقدام زودهنگام خود را نشان دادند و قبل از اینکه شبهه در جامعه ریشه بدواند، به شاگرد فرمودند: «مدتی با ایشان انس بگیر و در کار‌های روزانه‌اش کمکش کن. من به تو خواهم آموخت چگونه با اسحاق کندی بحث کنی و او را متوجه کنی.»
وی تاکید کرد: این نکته مهم است که برای پاسخ به شبهه، تنها علم و دانش کافی نیست و نباید از موضع بالا وارد محاجه شد. شاید بسیاری از ما این کار را انجام داده‌ایم و دیده‌ایم که نه تنها اثر مثبت نداشته، بلکه نتیجه عکس هم داده است.
معاون پژوهش حوزه‌های علمیه گفت: امام حسن عسکری (ع)، نزدیک به ۱۲ قرن پیش، از متد‌های پیشرفته‌ای استفاده می‌کردند که شبیه به ابزار‌های جنگ ترکیبی بود. در جنگ ترکیبی نمی‌توان به صورت بسیط وارد شد؛ مواجهه نیز باید ترکیبی باشد. امام به شاگردان خود یاد می‌دهند که اول محبت ایجاد کنید، به فرد کمک کنید و پس از ایجاد انس و ارتباط، پاسخ علمی و منطقی ارائه دهید.
عباسی اظهار کرد: شبهه یکی از مهم‌تربن ابزار‌های جنگ ترکیبی است لذا این روش به‌جای برخورد مستقیم، با ایجاد سوال در ذهن مخاطب عمل می‌کند. مثلاً او باید فکر کند: «آیا ممکن است چیزی که استاد می‌گوید، با فهم من متفاوت باشد؟» یا «آیا گوینده قصد دیگری داشته و من اشتباه فهمیده‌ام؟» این همان راهکار پیشرفته امام برای دفع شبهه بود که ۱۲ قرن پیش اجرا می‌شد و امروز نیز همچنان قابل استفاده است.
وی مسئولین شبهه‌شناسی را که در این جلسه حضور داشتند، مخاطب قراز داد و بیان کرد: حقیقتاً، شما به عنوان کسانی که علمداران پاسخ به شبهات در سطح استان‌ها خواهید بود، نیاز دارید قبل از هر چیز به باور و ایمان محکم مجهز باشید. اول باید باورمند باشید، بعد علم و دانش را بیاموزید. بسیاری تصور می‌کنند که علم و دانش گام اول است، اما امام حسن عسکری (ع) نشان می‌دهند که گام اول، باورمندی و ایمان به راه حق است. وقتی باور شما محکم باشد، کسب علوم و دانش برای شما اثربخش خواهد بود.
معاون پژوهش حوزه‌های علمیه اظهار کرد: در کنار باور و علم، اخلاص و روش‌مندی در پاسخگویی از نکات کلیدی است. امام حسن عسکری (ع) اگر مشاهده می‌کردند یکی از شیعیان، حتی کسانی که رفت‌وآمد داشتند و مورد توجه بودند، در معرض انحراف یا شبهه قرار گرفته، خود فعالانه وارد میدان می‌شدند و او را متذکر می‌کردند.
وی بیان کرد: امروز، شبهه دیگر دور از ما نیست؛ ابزار‌ها و روش‌های شبهه‌افکنان پیشرفته شده و پاسخ دادن به آنها به همان میزان دشوار و پیچیده شده است. دیگر نمی‌توان با یک بعدی و ساده‌انگارانه، تنها با منبر و سخنرانی شبهه‌ها را دفع کرد. راه حل امروز، روش‌های ترکیبی، علمی، منطقی و مبتنی بر انس و محبت با مخاطب است، همان روشی که امام حسن عسکری (ع) نزدیک به ۱۲ قرن پیش اجرا می‌کردند. پس رسالت یک حوزوی، پاسخگویی به شبهاتی است که در جامعه وجود دارد و این می‌تواند باعث پایدار ماندن حوزه‌های علمیه شود.
گزارش از هانیه محمدنژاد
انتهای پیام