سرویس اندیشه و معارف ایکنا؛ در هفته‌ای که گذشت به مناسبت‌هایی چون بزرگداشت مولانا، روز جهانی صلح نوبل، روز جهانی کودک پرداخته است. همچنین رونمایی از سایت حوزه، برگزاری نمایشگاه علوم اسلامی و انسانی دیجیتال، پیام آیت‌الله العظمی نوری همدانی و درس اخلاق آیت‌الله العظمی جوادی آملی از دیگر رویدادهای هفته بوده است.
در ادامه گزیده‌ای از اخبار، رویدادها، مصاحبه‌ها و ... را مرور می‌کنیم.
پیچ و خم‌های اندیشه و عشق در مسیر شمس و مولانا
علیرضا حاجیان‌نژاد، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در گفتوگو با ایکنا گفت: مولوی محصول تمدن ایرانی - اسلامی است و زمانی که از ایران سخن می‌گوییم منظور ما جغرافیای سیاسی امروز ایران نیست بلکه منظور، ایران فرهنگی است، یعنی هر کسی که در هر گوشه این کره خاکی از حلب تا کاشغر، از آندلس تا بخارا، نگرشی ایرانی – اسلامی به جهان داشته باشد، در قلمرو ایران فرهنگی محسوب می‌شود و بهتر است بر مسائل جغرافیایی که امروزه حادث شده و مرزهایی که کشیده شده در زمینه اندیشه و تفکر اصرار نورزیم، زیرا که اندیشه، مرز و جغرافیا نمی‌شناسد و جای تکرار این مطلب است که فرهنگ ایرانی – اسلامی همچنان که یک بار چنین شخصیتی پرورش داده باز هم توانایی این کار را دارد اگر ما شرایط را فراهم آوریم.
وی درباره دیدار شمس و مولانا و آثار آن گفت: گاهی ما از یک واقعه و گفتوگو فقط در حین آن تأثیر می‌پذیریم، گاه علاوه برتأثیری که از خود واقعه و گفتوگو می‌پذیریم، یادکرد و تداعی آن نیز ما را تحت تأثیر قرار می‌دهد. برخی از اشعار مولانا حاصل همین یادکردهایی‌ست که از دیدار خود با شمس دارد.
برگزاری نخستین همایش ملی علوم اسلامی و انسانی دیجیتال
حجت‌الاسلام والمسلمین اکبر راشدی‌نیا، دبیر علمی همایش و رئیس پژوهشکده علوم اسلامی و انسانی دیجیتال ۱۲ مهرماه در گفتوگو با اصحاب رسانه با اعلام این خبر اظهار کرد: همان‌طور که ابزارهای نوین، طب و نجوم را متحول کردند، علوم اسلامی و انسانی نیز نیازمند بهره‌گیری از فناوری‌های جدید است. اگر این حوزه، از فناوری فاصله بگیرد، دچار همان سرنوشتی خواهد شد که طب سنتی گرفتار آن شد.
او با اشاره به اینکه در غرب بیش از پنجاه سال است که علوم انسانی دیجیتال و بیش از یک دهه است که علوم اسلامی دیجیتال پیگیری می‌شود گفت: اگر ما به موقع حرکت نکنیم، مجبور خواهیم شد مصرف‌کننده دستاوردهای غرب با نگاه خاص خودشان باشیم. او با اشاره به هدف از برگزاری این همایش، از ایجاد انگیزه و آغاز یک حرکت ملی و اسلامی در حوزه مطالعات دیجیتال خبر داد تا مراکز علمی کشور در این عرصه هماهنگ و هم‌افزا شوند.
حجت‌الاسلام والمسلمین روح‌الله شاکر‌ی زواردهی؛ دانشیار دانشگاه تهران، در کرسی ترویجی «فرآیندشناسی مواجهه جریان‌های فکری با آموزه‌های مهدویت در عصر انقلاب اسلامی» که از سوی دانشگاه معارف اسلامی برگزار شد به برخی جریانات مهدوی در قرون اخیر اشاره کرد و گفت: سنت‌گراها به مهدویت معتقد هستند اما عمده کارشان معطوف به ظاهر روایات است و اینکه روزی امام زمان(عج) ظهور خواهند کرد و زمانی چنین بستری فراهم خواهد شد اما اینکه ما وظیفه‌ای در این عرصه داریم یا خیر نظری ندارند و در واقع رسالتی برای خودشان تعریف نمی‌کنند.
دانشیار دانشگاه تهران با بیان اینکه برخی نگرش کلان، تمدنی و اسلام سیاسی ندارند، گفت: امام و انقلاب به ما آموخته است که یک جریانی وجود دارد که می‌تواند ما را به سمت عقلانیت تمدن‌ساز در ذیل آموزه مهدویت پیش ببرد.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی انتخاب شد
پنجاه و نهمین جلسه هیأت امنای مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی به ریاست علی‌اکبر ولایتی، رئیس هیأت مؤسس و امنای دانشگاه آزاد اسلامی، و با حضور سایر اعضا برگزار شد.
در این نشست، پس از بررسی گزینه‌های پیشنهادی برای ریاست، بیژن رنجبر با موافقت اکثریت اعضای هیأت امنا، به عنوان گزینه پیشنهادی برای ریاست دانشگاه آزاد اسلامی انتخاب شد.
سکوت اصل است یا تبیین جهاد علمی؟
دانشکده الهیاتی که زمانی یادآور مجاهدات‌های علمی علامه شهید استاد مرتضی مطهری و استاد شهید آیت الله محمد مفتح و اساتید بزرگواری نظیر الهی قمشه‌ای و مرحوم راشد رحمت الله علیهم و ... بود. امروز این دانشکده توسط افرادی مدیریت می‌شود که بر اثر بی‌اطلاعی با مبانی اسلامی، سخنان ناحقی را به دانشجویان تعلیم می‌دهند که فقط باید تاسف خورد. برخی از مدیران گروه‌های الهیات نیز در عدم آشنایی با مبانی اسلامی و شیعی و بیان سخنان باطل گوی سبقت را از دیگران ربوده‌اند.
برگزاری مراسم بزرگداشت شهید نصرالله و شهدای مقاومت در دانشگاه تهران
مراسم بزرگداشت شهید سیدحسن نصرالله و شهدای مقاومت با عنوان «عهد خون؛ سلاح بر زمین نمی‌افتد»، ۱۴ مهرماه در دانشگاه تهران برگزار شد. در این مراسم حجت‌الاسلام و المسلمین سیدعلی خمینی، یادگار امام خمینی(ره)، محمدحسین امید، رئیس دانشگاه تهران و وحید یامین‌پور، فعال رسانه‌ای به سخنرانی پرداختند.
محمدحسین امید با بیان اینکه سخنرانی‌های شهید نصرالله تأثیر بسیاری بر جهان عرب داشت و توانست ملت‌ها را برای مقاومت آماده کند، گفت: این شهید، واقع‌بین و عملگرا بود و براساس شرایط میدانی و منطقه‌ای تصمیم می‌گرفت.
وحید یامین‌پور، فعال رسانه‌ای، ضمن بزرگداشت یاد و خاطره تمام شهدا علی‌الخصوص شهدای جنگ ۱۲ روزه، گفت: با اینکه هیچ‌کدام از وعده‌های نتانیاهو در رابطه با غزه مانند آزادسازی گروگان‌ها، از بین بردن حاکمیت حماس بر نوار غزه و خلع سلاح آن تحقق نیافته، اما این رژیم جرأت می‌کند به خاک ایران حمله کند، در حالی که می‌داند در صورت حمله، ایران یقیناً پاسخ خواهد داد. علت این مسئله را می‌توان چنانچه رهبر معظم انقلاب فرمودند وجودی شدن این جنگ برای اسرائیل و بازگشت به عقبه ۷۰ ساله این رژیم پس از ۷ اکتبر دانست.
حجت‌الاسلام سیدعلی خمینی، نوه امام خمینی(ره) در بخش دیگری از نشست با بیان اینکه مرحوم مجاهد سیدحسن نصرالله مرا به یاد آیه‌ای در مورد داستان جنگ احد می‌اندازد، گفت: جنگ احد از جنگ‌های درس‌آموز و مهم تاریخ اسلام است و ما باید درس‌هایی که در دل جنگ احد نهفته است را مرور کنیم. وی در ادامه با تأکید بر اهمیت تبیین مبانی اعتقادی، گفت:پیروزی قبل از آنکه در ۲۲ بهمن در خیابان‌ها باشد، در میدان گفتمانی ما بود. مطهری‌ها و بهشتی‌ها آمدند و با مردم سخن گفتند، با گفتوگو و تبیین، مبانی را مستحکم کردند.
در آستانه اعلام برنده جایزه صلح نوبل، محمد کرمی‌نیا، دانش آموخته فلسفه و کلام امامیه در یادداشتی که در اختیار ایکنا قرار داد به پرسشی بنیادین و فلسفی اشاره کرد که آیا جایزه که نماد صلح و عدالت جهانی معرفی می‌شود، حقیقتاً معیار اخلاقی و انسانی ارائه می‌دهد، یا تنها صحنه‌ای برای مشروعیت‌بخشی سیاسی و نمایش قدرت است؟
او با بیان اینکه تاریخچه جایزه نوبل نشان می‌دهد که شیمون پرز، سیاستمدار صهیونیستی و عامل سرکوب فلسطینیان، این جایزه را دریافت کرده است، گفت: این واقعیت، شفاف‌ترین سند از افول اخلاقی و فلسفی جایزه است؛ جایزه‌ای که ادعای تقدیر از صلح دارد، عملاً به ابزار مشروعیت‌بخشی برای کسانی بدل می‌شود که علیه عدالت و حقوق بشر عمل کرده‌اند. جایزه از این منظر نه تنها بی‌اعتبار، بلکه مضحک جلوه می‌کند؛ زیرا صلح را با قدرت و مشروعیت سیاسی اشتباه گرفته و معیارهای اخلاقی و انسانی را نادیده می‌گیرد.
از دل آیات تا عمق فقه؛ موسوعه‌ای که ستایش مرجعیت را برانگیخت
مدیر گروه آیات الاحکام پژوهشکده باقرالعلوم در خصوص موسوعه آیات الاحکام گفت: هدف موسوعه این بود که وقتی فقیه یا دانشمندی به اثر مراجعه می‌کند، بتواند در کنار مشاهده آیه، دیدگاه فقها و احادیث مربوط به آن را نیز ببیند و ما در این مجموعه احادیث مرتبط را گردآوری کرده‌ایم تا پژوهشگر با نگاهی جامع و دقیق، نظریات فقها و روایات اهل بیت(علیهم‌السلام) را در کنار هم ملاحظه کند و در نتیجه بتواند با اطمینان و بصیرت بیشتر به اظهارنظر فقهی بپردازد.
او در ادامه تأکید می‌کند که در طول تاریخ، بیش از بیست اثر مستقل در زمینه آیات الاحکام از فقهای شیعه نگاشته شده است که اغلب آن‌ها حاصل دیدگاه فردی مؤلفان بوده‌اند و در این موسوعه، گامی نو برداشتیم و بجای نقل نظر یک فرد، نظر جمعی و مشهور فقها را در ذیل هر آیه آورده‌ایم. به این ترتیب، پژوهشگری که موسوعه را مطالعه می‌کند، در همان موضعی که آیه ذکر شده، با مجموعه‌ای از دیدگاه‌های فقهای برجسته نیز روبه‌رو می‌شود و می‌تواند با نگاهی تطبیقی و جامع به داوری علمی بپردازد.
نی‌نامه مولانا و دعوت انسان معاصر به عالمی دیگر
به مناسبت بزرگداشت مولانا، حدیث منتظری دانش آموخته فلسفه از نگاه مولانا به انسان نوشت و اینکه چگونه شعر می‌تواند دعوت به عالمی دیگر باشد. مولانا در اکثر آثارش به وجود انسان‌شناس واقعی در مسیری که فرد باید از مستوری عالم ماده بیرون بیاید اشاره دارد. او معتقد است که انسان‌شناس واقعی و کسی که می‌خواهد انسان را بشناسد، باید «اسطرلاب‌شناس» باشد و با این کار آشنا باشد. (انبیا را داد حق تنجیم این/ غیب را چشمی بیاید غیب بین) یعنی از نظر مولانا بزرگترین انسان‌شناسان عالم، پیامبران هستند، چرا که خداوند انسان را خلق کرده و تمامی اسرار درونی انسان را در اختیار خودش قرار داده است و رمز اینکه پیامبران گفته‌اند ما با انسان‌ها به اندازه عقل‌شان حرف می‌زنیم، تأکید بر همین موضوع، در شناخت باطن افراد است.
جوینده‌ای که از راه کوتاه «نی نامه» به دنیای مثنوی راه می‌یابد، مسیر میانبری را انتخاب کرده که می‌توان از آن به دریای شگفت مثنوی راه یابد و به وسعت اندیشه عارف بزرگ قرن هفتم نزدیک شود. در واقع تمام مثنوی اندیشه ثابتی دارد که ابیات «نی‌نامه» آن را در ابتدا به خواننده می‌نمایاند و نیز مضمون تمامی قصه‌ها و حکایات را می توان از لا به لای این ابیات جست‌وجو کرد. مولانا با «نی‌نامه»، اگر چه به ظاهر برخلاف رسوم رایج آن زمان با سر آغازی مفصل، مثنوی خود را با نام خدا آغاز نمی‌کند اما با طرح فضای روحانی خاصی، تغزلی می‌سازد که از ابتدا تا به پایان آن جز با یاد خدا نیست.
دو رکن اصلی در مسیر تکامل معنوی
حجت‌الاسلام و المسلمین عبدالکریم بهجت‌پور؛ مفسر قرآن کریم، ۱۳ مهرماه در ادامه مباحث تفسیر تنزیلی در حرم حضرت معصومه(س) با بیان اینکه خداوند برای آنکه مسئله تربیت را شروع کند ابتدا نهادهای اعتقادی را به شکل خاصی وارد زندگی مردم کرده است، گفت: اولین مفهوم، ربوبیت یا مالک تدبیر بود و براساس آن فرمود: چون مردم در برابر تدابیر خدا دو دسته هستند و برخی سرکش شده و برخی تسلیم بنابراین حتما عدالت اقتضاء می‌کند جزای اشخاص را متناسب با این صفاتشان بدهد، لذا در آیه شریفه فرموده است: «أَمْ نَجْعَلُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ كَالْمُفْسِدِينَ فِي الْأَرْضِ أَمْ نَجْعَلُ الْمُتَّقِينَ كَالْفُجَّارِ».
وی با بیان اینکه خداوند تدابیر تشریعی خود را به وسیله پیامبر(ص) ابلاغ و ارسال می‌کند و ایشان باید از طرف خداوند مردم را بیدار کند، افزود: این هم عنصر مهمی در تحول است که جامعه‌شناسان از آن به عنوان اضطرار به تغییر نام می‌برند، یعنی جامعه باید بداند در وضع خطرناکی است و باید از آن بیرون برود. بعد از این مرحله هم بحث تنظیم رابطه با رب است و اینکه ما چه واکنشی نسبت به رب داشته باشیم و در اینجا سوره حمد کاربرد دارد که می‌گوید: «ایاک نعبد و ایاک نستعین».
فعالیت‌های خانه اندیشمندان علوم انسانی در فضای مجازی ادامه می‌یابد
خانه اندیشمندان علوم انسانی با صدور اطلاعیه‌ای، از تخلیه کامل ساختمان ورشو و برگزاری نشست‌های خود به صورت مجازی خبر داد. گزیده‌ای از متن بیانیه به شرح زیر است:
«پس از چند سال چالش بین شهرداری تهران و خانه اندیشمندان علوم انسانی و تحمیل فشارهای سخت و طاقت‌فرسا از طرف شهرداری بر این مجموعه علمی و فرهنگی، قطار فعالیت‌های خانه اندیشمندان در بوستان ورشو به ایستگاه آخر رسید و در شرایطی که دیگر امیدی به تأثیرگذاری نصایح دلسوزانه بزرگان کشور بر عزم و اراده شهرداری تهران برای تعطیلی خانه اندیشمندان، وجود نداشت و نیز دستیابی به توافقی معقول بین طرفین به نحوی که استقلال خانه اندیشمندان و حرمت بزرگان علمی و فرهنگی کشور محفوظ بماند، دور از دسترس بود، روز دوشنبه مورخ سوم شهریور ماه ۱۴۰۴ ساختمان خانه اندیشمندان علوم انسانی واقع در بوستان ورشو به طور کامل تخلیه شد و در اختیار شهرداری قرار گرفت لذا به خاطر جلوگیری از تداوم وقفه به‌وجودآمده، ضمن اجابت درخواست بسیاری از مخاطبان گرامی، از همین هفته تا زمان حل قطعی مشکل فضای کالبدی و استقرار فیزیکی خانه اندیشمندان، برنامه‌ها را به صورت مجازی برگزار خواهیم کرد.
نگاهی به تحولات فرهنگی و سیاسی بنی اسرائیل از نوح تا عیسی در ویژه‌نامه موعود
ماهنامه «موعود» با انتشار ویژه نامه‌ای به خط سیر تحولات تاریخی و فرهنگی بنی اسرائیل از عصر حضرت نوح (ع) تا حضرت عیسی(ع) به صورت مختصر و در قالب یک خط زمانی وقایع ۷۰۰ سال را مرور کرده است.
اسماعیل شفیعی سروستانی مدیر مسئول سردبیر ماهنامه در سرمقاله نوشت: مؤسسه فرهنگی هنری موعود عصر(عج) از ابتدای تأسیس در عموم منشورات خود با ارائه مجموعه مستندات و شواهد، از همراهی دو جریان یهودیت صهیونیستی و مسیحیت صهیونیستی به بهانه نبردهای آخرالزمانی پرده برداشته و خطرات این همسویی شیطانی را متذکر بوده است. در غوغای جنگ ۱۲ روزه مجالی به وجود آمد تا از مسیر نشریات مؤسسه، خط سیر گذشته بر جریان قبیله لعنت ترسیم شود تا برای جوانان و عموم مردم ساکن شیعه‌خانه امام زمان(عج) نقطه عطف‌های گذشته معلوم شود؛ همان مراتبی که عصیان گران علیه خداوند و انبیاء و رسولان الهی را تا به عصر طغیان صهیونیستی آخرالزمانی کشیده است.
کتابی که پلی برای فهم و همگرایی فرهنگ‌هاست
فلسفه تطبیقی پل ماسون ـ اورسل با تحقیق و ترجمه قاسم پورحسن استاد فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی و زهرا حاجی شاهکرم پژوهشگر و نویسنده به همت انتشارات صراط منتشر شد. فلسفه تطبیقی در این کتاب، راهی است به سوی درک و تعامل میان سنت‌های فلسفی و فرهنگ‌ها و پلی برای همگرایی و نیز بستری برای گشودن پنجره‌ای برای فهم صحیح جهان‌های فلسفه و انسان. منظر اصلی اورسل در این کتاب این است که هر سنت فلسفی باید در بستر تاریخی، اجتماعی و فرهنگی خود بر مبنای رویکر تحصلی بررسی و ارزیابی گردد تا تفاوت‌ها و تشابه‌های فلسفه شرق و غرب بهتر فهمیده شده و امکان گفت‌وگوی میان سنت‌ها و فرهنگ‌ها فراهم آید. اورسل در این کتاب می‌کوشد میان سنت مغرب زمین و فلسفه‌های شرقی و معنوی، هم‌سخنی ایجاد نماید. کتاب به پرسش‌های اساسی در باب چیستی فلسفه تطبیقی، اهمیت و جایگاه و ارزش آن و نیز بنیادین بودن روش تطبیق در امکان فهم بهتر سنت‌ها و فلسفه‌ها پاسخ می‌دهد.
لزوم حکمرانی اندیشه دینی و نگاه برون‌گرای حوزه علمیه در عصر رسانه‌ها
آیت‌الله علیرضا اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه کشور در مراسم رونمایی از سایت «حوزه و روحانیت» گفت: عالمان دین پس از پرداختن به خود، مهمترین رسالت‌شان ساختن و پرداختن به جهان بیرون است. وی همچنین در بخش دیگری از سخنان خود از مجموعه آثار مکتوب حوزه خبر داد و بیان کرد: مجموعه‌ای ۳۵ جلدی درباره دستاوردها و فعالیت‌های حوزه در یک سده اخیر، بویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تدوین شده است که چند جلد آن به رسانه و تبلیغ اختصاص دارد. این مجموعه اکنون در حال بازخوانی و تکمیل است و پس از افزایش به بیش از ۴۰ جلد، به‌طور منظم منتشر خواهد شد. مدیر حوزه‌های علمیه کشور بر اهمیت شناخت دقیق پس‌زمینه‌های مواجهه تمدنی و نحوه مدیریت رسانه‌ای تأکید کرد و گفت: ذات حوزه ذات برون‌گراست و خروجی حوزه در همه سطوح باید در خدمت فکر، فرهنگ و هدایت جامعه باشد و عالمان دین پس از پرداختن به خود، مهمترین رسالت‌شان ساختن و پرداختن به جهان بیرون است.
ضرورت شتاب در طلب علم و ترویج معارف دینی
حجت‌الاسلام والمسلمین محمد عالم‌زاده نوری؛ معاون تهذیب حوزه علمیه در آیین افتتاحیه مجازی طرح کوثر ویژه خانواده‌های طلاب حوزه‌های علمیه با اشاره به فرمایش پیامبر گرامی اسلام(ص) اظهار کرد: از پیامبر اکرم(ص) نقل شده است که فرمودند: «کُن عالِماً أو مُتعلّماً، و إیاک أن تکون لاهیاً»؛ یعنی یا عالم باشید یا در حال فراگیری علم، و بپرهیزید از اینکه در زمره لهوگرایان و بی‌خبران قرار گیرید. وی با بیان اینکه باید هنگام شنیدن حدیث، خود را در محضر معصوم(ع) احساس کنیم، ادامه داد: وقتی گفته می‌شود امام باقر(ع) یا امام صادق(ع) چنین فرمودند، باید این‌گونه تصور کنیم که در محضر آن امام نشسته‌ایم و مستقیماً از ایشان بهره می‌بریم. کسی که حدیث را نقل می‌کند، تنها واسطه‌ای برای رساندن صدای امام به ماست، بنابراین بهتر است ذهن خود را از واسطه‌ها خالی کنیم و گویی مستقیم از زبان امام می‌شنویم. وی افزود: امروز ابزارهای غفلت، سرگرمی و لهو و لعب بسیار پیشرفته، پیچیده و فراوان در دسترس مردم بویژه نسل جوان قرار گرفته است. بسیاری از جوانان ما گرفتار این ابزارهای غفلت هستند و اگر بخواهیم فرمایش پیامبر اکرم(ص) محقق شود، باید از این وسایل و سرگرمی‌های کم‌فایده فاصله بگیریم و از وقت خود برای آشنایی با معارف الهی استفاده کنیم.
دلایل رد شبهه اقتباس قرآن از عهدین
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمد سلطانی، مدرس و پژوهشگر حوزه، ۱۳ مهرماه در کرسی ترویجی «قرآن و مسئله دانش پیشین پیامبر(ص) به مضامین یهودی و مسیحی» با بیان اینکه این شبهه سابقه طولانی دارد و به مروز زمان توسعه یافته است، گفت: از منظر خاورشناسان، پیامبر(ص) از کتب قبلی اقتباس کرده و سؤال این است که اگر پیامبر(ص) اقتباس کرده باشد، باید به آن دسترسی هم داشته باشد. معتقدین به اقتباس یک سری شواهد تاریخی بیان کرده‌اند که قابل نقد است ولی دسته مهمی از شواهد خاورشناسان استناد به قرآن کریم است. سلطانی بیان کرد: این عده از خاورشناسان آیاتی می‌آورند که پیامبر و اهل مکه نسبت به متون قبل از خود آگاهی داشتند، در حالی که ما هم میتوانیم آیات متعددی بیاوریم که ثابت کند پیامبر، اشراف و آگاهی نسبت به متون قبل نداشت. او با بیان اینکه مفهوم اقتباس در دنیای امروز سرقت علمی و ادبی است که البته خود غربیان هم اعتراف دارند گفت: پیامبر(ص) اقتباس نکرده است و متن قرآن با انجیل و تورات تفاوت دارد، قرآن کریم هم ارجاعاتی به زبور و تورات و انجیل داده است. بنابراین اقتباس به معنای امروزی کاملاً رد می‌شود.
تلاش روشنفکران غرب‌زده برای توجیه غیر الهی بودن حکومت پیامبر(ص)
حجت‌الاسلام والمسلمین ذبیح‌الله نعیمیان، استاد و پژوهشگر حوزه علمیه، ۱۳ مهرماه در نشست علمی «خاستگاه حکومت از نگاه قرآن، ولایت و موهبت الهی یا قرارداد بشری» که از سوی مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه برگزار شد، گفت: یکی از مباحث مهم اندیشه دینی، شناخت جایگاه حکومت و ولایت در اسلام است؛ آیات متعددی در مورد حکومت با رویکرد دینی بیان فرموده است از جمله در سوره مبارکه بقره و در داستان طالوت به این موضوع اشاره شده است. وی بیان کرد: امروزه این تصور وجود دارد همین که ما دور هم جمع شدیم، میتوانیم یک فردی را انتخاب کنیم و بگوییم تو بر ما حکومت کن. زمامداران و حاکمان در تمامی شئون مردم جامعه دخالت دارند ولی این سؤال مطرح است که آیا اساساً من حق دارم در زندگی فردی دیگری دخالت کنم و برعکس؟ آیا این حق آنان است و اگر هست از کجا آمده است و اندیشه دینی در این باره چه می‌گوید؟ او با بیان اینکه اگر فرض کنیم ما خدا را قبول نداریم و خودمان بخواهیم به صورت خودبسنده زندگی کنیم، آیا نظریه قرارداد اجتماعی غربی کافی است؟ افزود: اگر فرض کنیم خدا وجود ندارد، آیا می‌توان حق تصرف فرد در زندگی خودش را ثابت کرد، چه رسد به دخالت در زندگی همسر و فرزندانش. در جریان حضرت طالوت، مردم وارد مذاکره با یکی از انبیاء خود شدند که در عهد عتیق نام او را سموئیل نامیده که مبنای حکومت دینی است.
عشق الهی؛ محور خداشناسی در عرفان و فلسفه
حجت‌الاسلام والمسلمین احمد ملکی؛ استاد حوزه علمیه در درس‌گفتاری با عنوان «خدای عارفان، فیلسوفان و فقیهان» با بیان اینکه عنوان بحث در ابتدا شاید این تصور را ایجاد کند که خدای عارفان با فقها و فلاسفه تفاوت دارد اما واقعیت آن است که خدای یکی است و فقط منظرها به خدا مختلف است و البته عنادی هم در این نگاه‌ها وجود ندارد و بین خدای عارفان، فقها و فلاسفه سازگاری وجود دارد، گفت: در عرفان خدا را به عنوان محور اصلی می‌پذیرند و عارفان ما براساس وحدت وجود وجودی غیر از خدا را نمی‌پذیرند و بقیه اشیاء را تجلی خدا می‌دانند لذا پایه و اساس عرفان همان توحید است. وی در ادامه گفت: وقتی در کتب مختلف سخن از علم التوحید می‌شود، مراد همان عرفان است. استاد حوزه علمیه افزود: عارف از ابتدا تا پایان از خدا می‌گوید و اگر سخن از انسان کامل هم دارد، چون آینه تمام نمای حق تعالی است؛ بنابراین اگر بگوییم کسانی که بیشترین سخن را از خدا بیان کردند عرفا بودند، حرف گزافی نزده‌ایم در حالی که در فلسفه آن هم فلسفه اسلامی که توحیدی‌ترین و الهی‌ترین نوع فلسفه در جهان است یک باب در مورد توحید وجود دارد. فقه هم درصدد کشف شریعت از جهت احکام افعال است و از این جهت با شارع مقدس مرتبط می‌شود؛ لذا در فقه بحثی با عنوان خداشناسی نداریم اما به وفور از احکام وضع شده توسط شارع بحث می‌شود.
جهاد؛ چترِ تحقق همه منازل سلوکی
آیت‌الله علی‌اکبر رشاد؛ رئیس شورای سیاستگذاری حوزه علمیه تهران، ۱۵ مهرماه در مراسم بزرگداشت سالگرد شهید سیدحسن نصرالله و سالگرد طوفان‌الاقصی همچنین یادبود شهدای مجموعه حوزوی امام رضا(ع)، با بیان اینکه این مجموعه حوزوی، ۱۲۰ شهید در ایام دفاع مقدس تقدیم انقلاب و اسلام کرده است، گفت: یکی از منازلی که شأن آن فراتر از یک منزل سلوکی است جهاد است البته همه منازل سلوکی، جهاد است اما جهاد در بین این منازل از همه اجر و قرب بیشتری دارد؛ جهاد پوشش، چتر و خیمه‌ای است که همه سلوک در نزد آن تحقق پیدا می‌کند.
ایجاد فرصت تحصیل برای پیروان مذاهب مختلف در جامعه المصطفی
حجت‌الاسلام والمسلمین علی عباسی، رئیس جامعه المصطفی العالمیه ۱۳ مهرماه در نشست مشترک با رئیس دانشگاه طلوع مهر اظهار کرد: یکی از ویژگی‌های جامعه المصطفی ایجاد فرصت آموزشی برای تحصیل پیروان مذاهب مختلف اسلامی است. در جامعه المصطفی حدود ۴۰۰ تشکل ملیتی مختلف طلاب فعالیت دارند که جمعیت قابل توجهی از فراگیران بین‌المللی را پوشش می‌دهد و فعالیت‌های متنوعی را در ایران و کشور‌های خود به انجام می‌رسانند. او با اشاره به تحصیل ده‌ها هزار دانش پژوه از حدود ۱۳۰ ملیت مختلف جهان در جامعه المصطفی، ابراز کرد: جامعه المصطفی عضویت اتحادیه‌های معتبر دانشگاهی جهان را در اختیار دارد که فرصت خوبی را برای گسترش همکاری‌های علمی و دانشگاهی برای این مرکز فراهم کرده است. حجت‌الاسلام والمسلمین عباسی با اشاره به ارائه بیش از ۲۰۰ رشته، گرایش و مقطع در سه حوزه اصلی علوم اسلامی، علوم انسانی و زبان و فرهنگ‌شناسی، توضیحاتی را درباره هرکدام از این شاخه‌ها ارائه کرد و افزود: رشته‌های المصطفی به دو شکل سطوح حوزوی و مقاطع دانشگاهی ارائه می‌شود. همچنین بخش دانشگاه مجازی المصطفی و نیز مؤسسه آموزش‌های کوتاه مدت و فرصت‌های مطالعاتی، از دیگر خدمات آموزشی المصطفی به شمار می‌آید.
آینده انسانی‌تر، از ذهن‌های پرسنده و قلب‌های متفکر ساخته می‌شود
نورالدین محمودی پژوهشگر فلسفه به مناسبت روز جهانی کودک نوشت: کودک، تنها نیازمند مراقبت نیست؛ او سزاوار فرصت اندیشیدن است و مدرسه‌ای که به کودک اجازه‌ی تجربه، پرسش و گفتوگو می‌دهد، در حقیقت او را برای زیستن آگاهانه آماده می‌کند. اندیشه، خلاقیت و تأمل سه ستون اساسی تربیت انسانی‌اند و پرورش آن‌ها از سال‌های نخست زندگی آغاز می‌شود. اندیشیدن تنها فعالیتی ذهنی نیست؛ نوعی زیستن است. انسان زمانی می‌اندیشد که با موقعیتی تازه یا مسئله‌ای دشوار روبرو شود و ناگزیر از یافتن راهی نو گردد. در این لحظه، خلاقیت و اندیشه به هم می‌پیوندند. تفکر، توان دیدن امکانات تازه در دل دشواری‌هاست؛ توان بازسازی موقعیت‌های زندگی به شکلی که در خدمت رشد و معنا قرار گیرد. در تربیتی که بر عمل و تجربه استوار است، تفکر نه در قالب سخنرانی، بلکه در جریان زندگی شکل می‌گیرد. کودک در موقعیت‌های واقعی، در تعامل با دیگران و در مواجهه با مسائل روزمره، می‌آموزد چگونه تصمیم بگیرد و چگونه به پیامدهای تصمیم‌های خود بیندیشد. در این فرایند، اندیشیدن از دانشی ذهنی به مهارتی زیستی بدل می‌شود، مهارتی برای ساختن خویشتن و معنا بخشیدن به جهان.
وحدت حول محور رهبری؛ بزرگترین معروف امروز جامعه اسلامی
آیت‌اللّه العظمی نوری همدانی در پیامی به همایش سراسری کارمندان، دبیران و مدیران ستادهای امر به معروف و نهی از منکر با محوریت «هم‌افزایی سازمانی جهت احیای فریضه امر به معروف و نهی از منکر در سراسر کشور» تأکید کردند، امروز بزرگترین معروف، وحدت حول محور رهبری انقلاب و حفظ این نظام است و باید دشمن و نقشه‌های او را شناخت و مهمترین نوع مقابله با دشمن جلوگیری از تفرقه است.بر همین اساس، آیات و روایات بسیار، مسلمانان را به انجام این دو وظیفه مهم، ملزم و تأکید فراوان در حفظ این دو وظیفه می‌کند، تا آنجا که در سخنی پیامبر(ص) فرمود: مَنْ أَمَرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَی عَنِ الْمُنْکَرِ فَهُوَ خَلِیفَةُ اللَّهِ فِی الْأَرْضِ وَ خَلِیفَةُ رَسُولِهِ وَ کِتَابُه: «کسی که امر به معروف و نهی از منکر کند، جانشین خداوند در زمین و جانشین رسول خدا، و جانشین کتاب خدا است». این روایت حاکی است که دو وظیفه امر به معروف و نهی از منکر قبل از هر چیز، یک برنامه الهی پیامبران و کتاب‌های آسمانی است و اگر کسی (در صورت وجود شرایط) امر به معروف و نهی از منکر کند، در حقیقت زیر پوشش همین برنامه قرار گرفته و در این راستا قدم بر می‌دارد و چه مقامی بالاتر از آن؟ بهترین دلیل بر اهمیت این دو وظیفه بزرگ، آنچیزی که حفظ دین و جامعه با تمام ابعادش به آن بستگی دارد و به عبارت دیگر، انسان‌ها در پرتو اجرای این دو وظیفه از پرتگاه سقوط نجات یافته و به سوی اوج تکامل انسانی پر می‌گشایند و این دو وظیفه ضامن اجرای سایر وظایف فردی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و عبادی خواهد شد و در طول تاریخ اسلام، آثار درخشانی که در پرتو این دو فریضه بزرگ بدست آمده، بی شمار است.
نقش وحی و اهل بیت در راهنمایی انسان به سوی حقیقت
آیت‌الله العظمی جوادی آملی؛ استاد درس خارج حوزه و مفسر نهج البلاغه، ۱۶ مهرماه در ادامه سلسله جلسات درس اخلاق هفتگی در مسجد اعظم با بیان اینکه در قیامت جا برای اشتباه نیست و کسی که محصولی در قیامت ندارد زیان کار است، گفت: انسان در دنیا میزان موفقیتش را با افراد هم سن و سال و هم دوره‌ای خود سنجش می‌کند اما در قیامت میزان، حقیقت است؛ وَالْوَزْنُ يَوْمَئِذٍ الْحَقُّ ۚ فَمَنْ ثَقُلَتْ مَوَازِينُهُ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ؛ میزان[سنجش اعمال] در آن روز حق است؛ پس کسانی که اعمال وزن شده آنان سنگین و با ارزش باشد، رستگارند؛ اصل در قیامت، ترازو نیست بلکه حقیقت است. وی افزود: گاهی می‌گوییم برزخ، قیامت، سؤال و جوابی وجود دارد اما مراد آیه این نیست که حق وجود دارد بلکه مراد آن است که وزن و میزان، حق است. موزون، عقاید، اخلاق، اعتقادات و اعمال انسان است و واحدی که با آن سنجش اعمال صورت می‌گیرد، حق است و اگر باور کنیم که حق، میزان است هرگز دروغ نمی‌گوییم و خلافی نمی‌کنیم. گاهی انسان خود را با امور اعتباری می‌سنجد و از آنجایی که خود را بدرستی نشناخته است باز دچار سردرگمی است، لذا به تعبیر حضرت امیر(ع)، انسان ابتدا باید خود را بشناسد تا بفهمد اهل سلامت است یا ندامت. قرآن کریم فرموده است، اینکه انسان خودش را فراموش کند، کیفر تلخی است.
نشست‌های تخصصی نمایشگاه دستاوردهای فناورانه مرکز نور
در این هفته از سه‌شنبه 15 تا 17مهرماه «نمایشگاه دستاوردهای فناورانه علوم اسلامی انسانی دیجیتال» با هدف ارائه آخرین پیشرفت‌ها در حوزه فناوری‌های نوین مرتبط با علوم اسلامی برگزار و نشست‌های تخصصی برپا شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین نجف لک‌زایی، عضو هئیت علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) ۱۵ مهرماه در «آیین گشایش نمایشگاه علوم اسلامی و انسانی دیجیتال» کرد: امروز یکی از راهبرد‌های کشور رسیدن به تراز‌های فناورانه علمی است که بحمدلله به طور کلی حوزه علمیه قم توانسته به این رویکرد راهبردی تا حدودی دست پیدا کند. او با اشاره به اینکه در عصر حاضر، مکتبی در رویارویی‌های جهانی برنده است که در دسترس باشد گفت: ورود ما به حوزه علوم اسلامی و انسانی دیجیتال، یکی از شرایط و الزامات خروج از حاشیه و ورود به متن است.
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدسعیدرضا عاملی، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در بخش دیگری از آیین گشایش نمایشگاه اظهارکرد: حوزه علمیه در مسیر فناوری‌های نوین پیشتاز بوده و دانشگاه‌ها تا حدودی در برهه‌ای از زمان از این افتخار محروم بودند. او با بیان اینکه هستی پر از راز و رمز است و انسان برای انعکاس قدرت الهی باید از فناوری‌های نوین استفاده کند، گفت: فناوری، ابزاری است که می‌تواند در مسیر رمزگشایی یاری‌رسان باشد. او با اشاره به بینش رهبر معظم انقلاب در تأسیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی(نور)، بر نقش پیشرو حوزه علمیه در این عرصه تأکید کرد و تسلط بر فناوری‌های نوین را ابزاری حیاتی برای رمزگشایی از جهان هستی و مقابله با تهدیدات نرم دشمن دانست.
انتهای پیام