در آیات پنجم و ششم سوره قصص، خداوند متعال می‌فرماید: «وَ نُرِیدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَی الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثِینَ وَ نُمَکنَ لَهُمْ فِی الْأَرْضِ وَ نُرِی فِرْعَوْنَ وَ هامانَ وَ جُنُودَهُما مِنْهُمْ ما کانُوا یحْذَرُون؛ ما می‌خواهیم بر مستضعفان زمین منت نهیم و آنان را پیشوایان و وارثان روی زمین قرار دهیم و حکومتشان را در زمین پابرجا کنیم و به فرعون و هامان و لشکریانشان، آنچه را از آن‌ها (بنی‌اسرائیل) بیم داشتند، نشان دهیم.»
بیشتر بخوانید:
این آیات شریفه اگرچه در ظاهر درباره داستان حضرت موسی(ع) و بنی‌اسرائیل و مبارزات آنان با فرعون و پیروانش آمده، اما به‌صورت فعل مضارع و مستمر بیان شده است. این شیوه بیان برای این است که تصور نشود این برنامه، موضعی، خصوصی و منحصرا مربوط به بنی‌اسرائیل است، بلکه بیانگر قانونی کلی برای تمام قرون و اعصار و همه اقوام و جمعیت‌هاست و در حقیقت، بشارتی در زمینه پیروزی نهایی حق بر باطل و ایمان بر کفر است. نمونه‌ای از تحقق این مشیت الهی، همان پیروزی بنی‌اسرائیل و زوال حکومت فرعونیان بود.
نمونه دیگر، پیروزی و تشکیل حکومت پیامبر اسلام(ص) و یارانش پس از ظهور اسلام است و نمونه کامل‌تر و گسترده‌تر از همه این موارد، ظهور حکومت حق و عدالت در تمام کره زمین به‌وسیله حضرت مهدی(عج) خواهد بود. بر همین اساس است که در روایات فراوانی، این آیات بر ظهور آن حضرت تطبیق داده شده است.
از حضرت علی(ع) روایت شده است که فرمود: «لَتَعْطِفَنَّ الدُّنْیا عَلَینَا بَعْدَ شِمَاسِهَا عَطْفَ الضَّرُوسِ عَلَی وَلَدِهَا؛ دنيا همچون شتر بدخويى است كه بعد از چموشى به ما روى مى‌آورد و همچون شترى است كه دوشنده شير را گاز مى‌گيرد تا شير را براى فرزندش نگه‌دارى كند.» سپس بلافاصله پس از این سخن، آیه بالا را تلاوت فرمود: «ما مى‌خواهيم بر مستضعفان زمين منت گذاريم و آن‌ها را پيشوايان و وارثان آن قرار دهيم.» این کلام امیرالمؤمنین(ع) به روشنی اشاره دارد به اینکه دنیا پس از چموشی و سرکشی، سرانجام همچون شتری که از دادن شیر به دوشنده‌اش خودداری می‌کند، اما برای بچه‌اش آن را نگه می‌دارد، به ما خاندان عصمت و طهارت(ع) روی خواهد آورد.
در روایتی دیگر، مفضل بن عمر می‌گوید که امام صادق(ع) فرمود: «روزی رسول خدا به حضرت علی و حسن و حسین نگاه کرد، سپس گریست و فرمود: «أَنْتُمُ الْمُسْتَضْعَفُونَ بَعْدِی.» مفضل می‌گوید: به امام عرض کردم معنای این کلام پیامبر چیست؟ حضرت فرمود: «مَعْنَاهُ أَنَّکمُ الْأَئِمَّةُ بَعْدِی إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یقُولُ وَ نُرِیدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَی الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثِینَ فَهَذِهِ الْآیةُ جَارِیةٌ فِینَا إِلَی یوْمِ الْقِیامَةِ؛ معنایش این است که امامان بعد از من شما هستید و خداوند متعال در همین معنا می‌فرماید: وَنُرِیدُ أَن نَّمُنَّ عَلَی الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِینَ؛ این آیه تا روز قیامت درباره ما جاری است.» علامه طباطبایی(ره) پس از نقل این حدیث می‌نویسد: «درباره اینکه آیه یادشده درباره ائمه اهل بیت(ع) است، روایات بسیاری از طریق شیعه رسیده و از روایت بالا استفاده می‌شود که همه روایات این باب از قبیل جری و تطبیق مصداق بر کل است.»
تفسیر نمونه نیز پس از نقل سه حدیث درباره تطبیق آیه یادشده بر حکومت امام عصر(عج) می‌نویسد: «البته حکومت جهانی مهدی در آخر کار، هرگز مانع از حکومت‌های اسلامی در مقیاس‌های محدودتر پیش از آن، از طرف مستضعفان ضد مستکبران نخواهد بود و هر زمان شرایط آن را فراهم کنند، وعده حتمی و مشیت الهی درباره آن‌ها تحقق خواهد یافت و این پیروزی نصیبشان می‌شود. این بیان نشان می‌دهد که وعده الهی عام است و مصادیق متعددی در طول تاریخ دارد؛ اما کامل‌ترین و گسترده‌ترین تحقق آن در عصر ظهور به وقوع خواهد پیوست.»
در سوره اسراء، آیه ۸۱، خداوند متعال می‌فرماید: «وَ قُلْ جَاءَ الْحَقُّ وَ زَهَقَ الْباطِلُ إِنَّ الْباطِلَ کَانَ زَهُوقاً؛ و بگو حق آمد و باطل نابود شد؛ یقیناً باطل نابودشدنی است.» این آیه شریفه قانونی کلی و الهی را بیان می‌کند که در هر دوره و زمانی مصداقی ویژه می‌یابد. از برجسته‌ترین مصادیق این قانون می‌توان به ظهور پیامبر اکرم(ص) و پیروزی ایشان بر لشکر شرک و بت‌پرستی اشاره کرد.
همچنین قیام حضرت مهدی (ارواحنا له الفداء) در برابر ستمگران و جباران جهان از تابناک‌ترین مصادیق این قانون عمومی به‌شمار می‌آید. در روایات تاریخی نقل شده است که پیامبر خدا(ص) پس از فتح مکه، هنگام ورود به مسجدالحرام، بت‌هایی را که قبایل گوناگون عرب در اطراف خانه کعبه نصب کرده بودند، یکی پس از دیگری با عصای خویش فروافکند و در این حال، این آیه شریفه را تلاوت فرمود: «جَاءَ الْحَقُّ وَ زَهَقَ الْباطِلُ إِنَّ الْباطِلَ کَانَ زَهُوقاً.» افزون بر این، حضرات معصومین(ع) در روایات متعددی، این آیه را بر قیام حضرت مهدی(عج) تطبیق فرموده‌اند.
امام باقر(ع) در تفسیر آیه یادشده فرمود: «إِذَا قَامَ الْقَائِمُ(ع) ذَهَبَتْ دَوْلَةُ الْبَاطِلِ؛ هنگامى كه قائم قيام كند، دولت باطل مى‌رود.» همچنین در حدیث مفصلی که از حکیمه خاتون نقل شده، جمله‌ای به این شرح آمده است: «وَ عَلَی ذِرَاعِهِ الْأَیْمَنِ مَکْتُوبٌ "جَاءَ الْحَقُّ وَ زَهَقَ الْبَاطِلُ إِنَّ الْبَاطِلَ کَانَ زَهُوقاً» که بر اساس این روایت، بر بازوی راست آن حضرت، این جمله الهی نوشته شده که «حق آمد و باطل نابود شد، یقیناً باطل نابودشدنی است.» این نشانه، گواهی ملموس بر تحقق عینی این آیه شریفه در عصر ظهور آن منجی موعود است.
در سوره توبه، آیه ۳۳، خداوند متعال می‌فرماید: «هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَ دِینِ الْحَقِّ لِیظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ کُلِّهِ وَلَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ؛ او کسی است که رسولش را با هدایت و آیین حق فرستاد تا آن را بر همه آیین‌ها غالب گرداند، هر چند مشرکان کراهت داشته باشند.» این آیه شریفه که با تفاوتی جزئی در سوره صف (آیه ۹) و سوره فتح (آیه ۲۸) نیز تکرار شده، از واقعه بزرگی خبر می‌دهد که اهمیت آن موجب این تکرار شده است؛ این آیه نوید جهانی‌شدن اسلام و فراگیری آن را در سراسر گیتی می‌دهد و مفهوم آن این است که دین اسلام سرانجام همه کره زمین را دربرخواهد گرفت و بر همه ادیان چیره خواهد شد.
بدون تردید، این وعده در زمان حاضر به‌طور کامل محقق نشده؛ اما می‌دانیم که این وعده حتمی الهی به‌تدریج در حال تحقق است. شتاب فزاینده گسترش اسلام در جهان، به‌ویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و رسمیت‌یافتن روزافزون این دین در کشورهای گوناگون و گرایش شمار بسیاری از دانشمندان به آن، همگی گواهی بر حرکت به سوی جهانی‌شدن است.
از روایات گوناگون و متعددی برمی‌آید که تکامل این برنامه و تحقق کامل وعده یادشده، هنگامی خواهد بود که حجت دوازدهم، حضرت مهدی(عج) ظهور کند. در این زمینه به نمونه‌ای روایی اشاره می‌شود: عبدالرحمان بن سلیط از امام حسین(ع) روایت می‌کند که فرمود: «مِنَّا اثْنَا عَشَرَ مَهْدِیًا أَوَّلُهُمْ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ عَلِی بْنُ أَبِی طَالِبٍ وَ آخِرُهُمُ التَّاسِعُ مِنْ وُلْدِی وَ هُوَ الْقَائِمُ بِالْحَقِّ یحْیی اللَّهُ تَعَالَى بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَ یظْهِرُ بِهِ دِینَ الْحَقِّ عَلَى الدِّینِ کُلِّهِ وَلَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ لَهُ غَیبَةٌ یرْتَدُّ فِیهَا قَوْمٌ وَ یثْبُتُ عَلَى الدِّینِ فِیهَا آخَرُونَ فَیؤْذَوْنَ وَ یقَالُ لَهُمْ مَتَى هَذَا الْوَعْدُ إِنْ کُنْتُمْ صَادِقِینَ أَمَا إِنَّ الصَّابِرَ فِی غَیبَتِهِ عَلَى الْأَذَى وَ التَّکذِیبِ بِمَنْزِلَةِ الْمُجَاهِدِ بِالسَّیفِ بَینَ یدَی رَسُولِ اللَّهِ(ص)؛ دوازده هدايت‌شده از ما خاندان هستند؛ نخستين آن‌ها اميرالمؤمنين على بن ابیطالب عليه‌السلام است و آخرينشان، نهمين امام از نسل من. اوست امام و قيام‌كننده به حق، خداوند به‌وسيله او زمين مرده را زنده مى‌كند و به سبب او دين حق را بر هر دينى پيروز مى‌گرداند، گرچه مشركان را ناخوش آيد.»
این بیان امام حسین(ع) به روشنی نشان می‌دهد که ظهور نهایی دین حق و استیلاى جهانی آن در پرتو قیام حضرت قائم(عج) محقق خواهد شد و صبر بر آزار و تردید‌ها در دوران غیبت، پاداشی هم‌پای جهاد در رکاب پیامبر اکرم(ص) خواهد داشت.
در حدیثی دیگر، محمد بن فضیل گوید: «از امام کاظم(ع) درباره آیه او کسی است که رسولش را با هدایت و آیین حق فرستاد (سوره توبه/ آیه ۳۳) سؤال کردم. آن حضرت فرمود: «او همان کسی است که پیامبرش را به تبلیغ ولایت وصی و جانشین خود دستور داده و ولایت همان دین حق است.»
از آن حضرت درباره عبارت «تا آن را بر همه آیین‌ها غالب گرداند، هرچند مشرکان کراهت داشته باشند» سؤال کردم. آن حضرت فرمود: «منظور غالب‌کردن آن بر همه ادیان در هنگام قیام قائم است. خداوند می‌فرماید: ولی خدا نور خود را کامل می‌کند، هرچند کافران خوش نداشته باشند. (سوره صف/ آیه ۸) که منظور از نور همان ولایت قائم(ع) و منظور از مشرکان، کسانی است که دیگران را در ولایت امیرالمؤمنین(ع) شریک قرار می‌دهند. در این بیان، امام(ع) به روشنی اشاره می‌فرماید که تحقق نهایی و تأویل این آیه مبارک فقط در عصر ظهور حضرت قائم(عج) خواهد بود.
آیات دیگری نیز وجود دارد که طبق روایات معصومین(ع) به آن حضرت و قیام جهانی ایشان مربوط می‌شود. از جمله این آیات می‌توان به این موارد اشاره کرد: سوره حج، آیه ۴۱؛ سوره نور، آیه ۳۵؛ سوره نمل، آیه ۸۲؛ سوره مریم، آیه ۷۵؛ سوره جن، آیه ۲۴؛ سوره مائده، آیه ۵۴؛ سوره فجر، آیه ۴۱ و سوره عصر، آیه ۱.
الهه‌سادات بدیع‌زادگان
انتهای پیام