به گزارش خبرنگار افتخاری خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مبلغی، رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی در نشست علمی امت اسلامی، مبانی و مؤلفه‌ها در مجمتع آموزش عالی فقه قم، گفت: این مناسبات داری فصل عبارت از مناسبات حقوقی (شامل رعایت متقابل حقوق یکدیگر)، مناسبات اخلاقی سالم و همگرایی و همکاری مبتنی‌بر تعاون و تکافل برای خدمت به مصالح امت اسلامی است.
وی افزود: در ارتباط با مذهب چند فعالیت مانند اعتقاد به مذهب، عشق ورزی به مذهب، انتقال اندیشه‌ها و اصول مذهب به نسل مربوط به اتباع آن، عمل به مذهب در مناسک مذهبی، ایجاد نمادهای مذهب در کشوری که اکثریت اتباع آن مذهب هستند و دفاع عقلانی از مذهب مشروع و حتی ضروری است.
ذهنیت‌های شکل‌گرفته در امت اسلام
مبلغی ادامه داد: متأسفانه سلسله‌ای از ذهنیت‌ها، در رأس آنها سه ذهنیت بنای نظم مناسباتی بین شیعه و سنی بر اساس ایمان و نه اسلام به معنای شهادتین، خلط بین ظرف تحقق مذهب که فکر، اندیشه و عمل است و ظرف تحقق وحدت که مناسبات اجتماعی است و ناسازگاربینی بین حقانیت مذهب و مشروعیت وحدت، سبب عدم تحقق وحدت شده‌اند.
وی با اشاره به خلط میان دین اسلام و ایمان، گفت: ما نباید ایمان و اسلام را عین هم بدانیم، یکبار اسلام به مثابه دین به معنای نهاد اجتماعی است و همه را در می‌گیرد، در اطلاق دیگر به معنای ایمان است که سرتاپای وجود انسان، تسلیم خداوند باشد و اطلاق دیگر برای اسلامی به معنای اسلامی حقوقی است و مبدا و منشأ اطلاق برای کلمه مسلم است که با شهادتین نیز تحقق پیدا می‌کند.
ایمان نباید مبنای نظم اجتماعی قرار گیرد
حجت‌الاسلام مبلغی گفت: ایمان امر درونی است و اصولا اسلام قواعد اجتماعی، مناسبات و حقوق اجتماعی را متفرع بر امر درونی نکرده است و ایمان توانایی و قابلیت را ندارد که مبنای نظم اجتماعی قرار گیرد.
وی ادامه داد: ایمان اولاً مقول به تشکیک است، در ثانی امری ناپیدا و کمتر احراز شدنی است و ثالثاً اینکه معقول نیست حقوق اجتماعی را فقط برای یک انسان مومن در نظر گرفت، بنابراین مناسبات اجتماعی را نباید بر پایه کمال معنوی بنا نهاد بلکه مناسبات را زمینه ساز کمال معنوی باید قرار داد.
رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی گفت: اشتباه دیگر این است که حقانیت مذهب را مترادف با عدم مشروعیت وحدت و برعکس مشروعت وحدت را عبور از خط قرمز حقانیت مذهب بدانیم و این در اذهان بسیاری وجود دارد در حالی که اتباع هر مذهب می‌توانند در عین اعتقاد به حقانیت خود، با اتباع مذاهب دیگر در نظم مناسباتی فعال و پویا به عنوان امت اسلامی مشارکت جویند.
نظم حقوقی امت اسلام باید بر اساس اسلام بنا شود
وی با اشاره به اینکه باید نظم و وحدت حقوقی را بر اساس اسلام بنا کنیم، گفت: خاستگاه شکل‌گیری مذهب فکر، اندیشه و عمل به اعتقادات است ولی ظرف تحقق وحدت، مناسبات حقوقی واحد است و پیامبر اسلام(ص) در صدر اسلام این کار را انجام داده و قرآن کریم نیز در این زمینه تأکید داشته است.
حجت‌الاسلام مبلغی عنوان کرد: این وحدت‌گاهی بین یک کشور با یک دولت دیگر ایجاد می‌شود که این حد اعلایی از نظم حقوقی را می‌خواهد، ولی به معنای آن نیست که همه چیز بر پایه یک دولت واحد شکل گیرد، بلکه با وجود اختلاف در ساختارهای سیاسی و حکومتی می‌توان به یک نظم همگرایانه به نفع امت اسلام، رسید.
وی اتحادیه اروپا را به مثابه وحدت و نظم واحد حقوقی ذکر کرد و گفت: با وجودی که کشورهای اروپایی هر کدام در ابعاد فرعی برای تامین منافع ملی خود تلاش می کنند ولی یک ساختار حقوقی واحد برای همگرایی، تعامل و تأمین منافع مشترک ایجاد کرده‌اند.
اتحادیه اروپا ساختار حقوقی واحد شکل داده است
حجت‌الاسلام مبلغی گفت: جهان اسلام نه تنها چیزی از اروپا کم ندارد. بلکه زیرساخت‌های وحدت را به صورت قوی‌تر با خود همراه دارد، شیعه و سنی می‌توانند مناسبات اجتماعی را بدون قید و شرط برقرار و تعامل و تعایش را میان خود برقرار کنند.
وی در پاسخ به این پرسش که «نقش ساختارهای سیاسی در تحقق وحدت چیست»، گفت: در جامعه‌ای ممکن است ساختارهای اجتماعی منهای ساختار اجتماعی شکل گیرد ولی ساختار اجتماعی، ساختار سیاسی را می‌سازد.
حجت‌الاسلام مبلغی در پایان یادآور شد: هرچند گاهی سیاست از ساختار اجتماعی و فرهنگی به سود خود سوءاستفاده می‌کند همانگونه که امروز برخی کشورها از اختلاف شیعه و سنی استفاده می‌کنند ولی اگر ساختار اجتماعی و فرهنگی درست و محکم داشته باشیم دستاویز سیاست‌ورزان نمی‌شویم.