به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، نشست بررسی کتاب‌های مرجع ایران عصر روز گذشته، 14 اردیبهشت،با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین حسن طارمی، مدیر علمی دانشنامه جهان اسلام، داوود موسایی، مدیر انتشارات فرهنگ معاصر، محمدعلی سادات، پژوهشگر و کامران فانی، کتابشناس و عضو هیئت علمی دانشنامه تشیع در سرای اهل قلم برگزار شد.
حجت‌الاسلام حسن طارمی در این نشست با بیان اینکه دایرةالمعارف‌های ایران پژوهش‌محور هستند، گفت: یکی از مشکلات و موانعی که در زمینه کار دایرةالمعارف‌ها وجود دارد، انجام کارهای تکراری در میان اهل علم است و این نگرانی وجود دارد و اساتید باید در کنار هم بنشینند و این مشکل را حل کنند.
وزارت ارشاد کتاب مرجع را خریداری نمی‌کند
داوود موسایی، مدیر انتشارات فرهنگ معاصر نیز با بیان اینکه ما در زمینه استفاده از کتاب‌های مرجع مشکل داریم، ادامه داد: با نصیحت کردن مردم نمی‌توان آنها را کتابخوان کرد؛ چرا که تا زمانی که آموزش و پرورش نخواهد کتاب مرجع را در کتابخانه‌های مدارس خود بگنجاند، این کار عملی نخواهد شد، برای اینکه در میان معلمان کمتر کسی را می‌توان یافت که با نحوه استفاده از کتب مرجع آشنا باشد.
وی افزود: البته وضعیت دانشگاه‌ها نیز به این صورت است و این برای کشوری که در میان ملتش، فرهنگ حرف اول را می‌زند و قرآن اساس تشکیل نظامش است، جای تأسف دارد که تیراژ چاپ دایرةالمعارف آن در سال 5 هزار نسخه باشد.
موسایی با بیان اینکه رویکردی برای آموزش استفاده از کتاب مرجع در کشور وجود ندارد، ادامه داد: در این زمینه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز کتاب مرجع را خریداری نمی‌کند و ما هنوز یک دایرةالمعارف عمومی به‌روز نداریم.
وی تصریح کرد: توسعه کتاب مرجع به این نیست که کتاب منتشر شود، بلکه باید یکسری عوامل دست به دست هم دهند و این اثر مورد استفاده و بهره‌برداری قرار گیرد؛ یکی از این عوامل دولت است که هیچ کمکی نمی‌کند.
توسعه کتاب‌های مرجع؛ از لوازم توسعه دانش‌بنیان
محمدعلی سادات، مدیر دانشنامه دانش گستر، با بیان اینکه یکی از لوازم توسعه دانش‌بنیان توسعه کتاب‌های مرجع است، اظهار کرد: قصور اساسی این امر، از سوی آموزش و پرورش است و در آن در برخی از وظایف اصلی که فقط بر عهده این وزارتخانه است، کوتاهی کرده و در بسیاری از مدارس ما کتابدار وجود ندارد و دانش‌آموزان نیز به تبع این امر در زمینه استفاده از آن آگاهی نمی‌یابند؛ از این رو باید این موضوع را به معلمان آموزش داده و این مسئله را جدی بگیریم.
وی درباره راهکار حل این مشکل گفت: باید دولت و بخش خصوصی دست به دست هم دهند و در این زمینه اقدام کنند و اعتقاد داشته باشند که این دایرةالمعارف در سطح جامعه گسترش یابد.
سادات ادامه داد: امکاناتی در اختیار دولت است که در اختیار بخش خصوصی نیست. البته این کار نباید دولتی شود؛ چرا که با تغییر دولت‌ها این دانشنامه نیز ناتمام می‌ماند و از مسیر خود منحرف می‌شود.
لزوم چاپ کتاب‌های کاغذی دایرةالمعارف هنوز وجود دارد
کامران فانی، کتابشناس و عضو هیات علمی دانشنامه تشیع، در ادامه این نشست گفت: کتاب مرجع اثری است که پاسخگوی پرسش‌هاست و به سهولت آن را در اختیار پرسشگر قرار می‌دهد. جامعه پرسشگر به دنبال پاسخ خود می‌رود ولی جامعه راکد، به دنبال پاسخ پرسش‌هایش نمی‌رود.
وی ادامه داد: کتاب‌های مرجع دماسنج یک فرهنگ، ملت و جامعه است. خوشبختانه بعد از انقلاب در ایران شاهد رونق کتاب مرجع بودیم و در گذشته این گونه نبود و با دایرةالمعارف تشیع، کار کتاب‌های مرجع در کشور آغاز شد.
فانی تصریح کرد: در 15 سال اخیر بحرانی پیدا شد که جهانی است و دامنگیر ما هم شده است و آن ظهور پدیده خاص اطلاع‌رسانی به صورت الکترونیک و در فضای مجازی بود. قبل از آنها کتاب چاپ کاغذی بود که به تدریج با ظهور انفجار اطلاعات فرم‌های دیگر ارائه اطلاعات در جهان پیدا شد و این بحران در زمینه دایرةالمعارف چاپی و کاغذی نیز به وجود آمد.
این کتابشناس در ادامه گفت: دایرةالمعارف‌های اینترنت کنترل شده نیستند و با توجه به پاسخ‌های فراوان آنها برای یک پرسش، چندان نمی‌تواند مورد استفاده مخاطب قرار گیرد، همچنین احتمال درست و دقیق بودن آن نیز کم است، نظیر ویکی پدیا که حاوی 36 هزار مقاله است که کنترل شده نیست.
وی با بیان اینکه لزوم چاپ کتاب‌های کاغذی دایرةالمعارف هنوز وجود دارد، افزود: برای گذر از مرحله کتاب‌های چاپی به مجازی باید کاری کنیم که ضربه به تهیه و تدوین کتاب‌های مرجع نزند؛ چرا که در غیر این صورت هیچ فرد یا سازمانی حاضر نخواهد شد، در این زمینه سرمایه‌گذاری کند.
فانی ادامه داد: در هیچ جای دنیا از دایرةالمعارف انتظار ندارند که به تولید علم کمک کند، بلکه دایرةالمعارف در توزیع علم نقش دارد، به نحوی که اطلاعات به سهولت و درست در اختیار استفاده‌کنندگان قرار گیرد.