نگارش تفسیر قرآن از دیرزمان مورد توجه علما و فضلای علوم قرآنی بوده و در طول قرن‌های متمادی تفاسیر مختلفی با رویکردهای گوناگون نوشته شده است.
در سال‌های اخیر نیز چندین تفسیر در حال نگارش بوده است؛ یکی از این تفاسیر که متناسب با نیازهای روز به نگارش درآمده، تفسیر «کوثر» است که تاکنون 8 جلد آن منتشر شده است. آیت‌الله یعقوب جعفری، نگارنده تفسیر کوثر، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) به بیان نکاتی درباره جلد نهم این تفسیر پرداخته که در ادامه می‌خوانید:
درباره تفسیری که در دست نگارش دارید، توضیح بدهید و اینکه از چه زمانی نگارش را آغاز کردید؟
جلد نهم تفسیر کوثر را در دست نگارش دارم. این کار را همزمان با نگارش دیگر آثار انجام می‌دهم و به صورت متمرکز و پیوسته به آن نمی‌پردازم. از این رو مدت زمان زیادی است که به نگارش این جلد مشغول هستم.
در این جلد از تفسیر قرآن کریم، کدام سوره‌ها را تفسیر می‌کنید؟
جلد هشتم این تفسیر را تا آخر سوره احزاب نوشتم. در جلد نهم نیز تفسیر را از سوره سبأ آغاز کردم و تا پایان سوره غافر پیش رفتم. همچنین تفسیر سوره فصلت را نیز در این جلد گنجانده‌ام و اکنون مراحل پایانی نگارش تفسیر این سوره را انجام می‌دهم.
در نگارش این تفسیر از چه منابعی بهره گرفتید؟
در نوشتن این تفسیر از منابع مختلف تفاسیر شیعه و سنی، همچنین تفاسیر جدید و قدیم بهره گرفته‌ام، ولی بیشتر به برداشت‌های خودم تکیه کرده‌ام و برخی از مطالب منابع را می‌پذیرم و برخی را رد می‌کنم.
همچنین برخی از مطالبی را که در تفاسیر به آنها پرداخته نشده است، در تفسیر کوثر مورد توجه و پردازش قرار داده‌ام و به نوعی می‌توان گفت که این تفسیر، از نوع اجتهادی است.
یکی از مصداق‌هایی که در این تفسیر به آنها پرداخته‌اید، بیان کنید.
برای مثال در آیه 40 سوره غافر آمده است: «غَافِرِ الذَّنبِ وَقَابِلِ التَّوْبِ شَدِیدِ الْعِقَابِ ذِى الطَّوْلِ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَإِلَیْهِ الْمَصِیرُ؛ آمرزندهى گناه، پذیرندهى توبه، سخت کیفر و صاحب عطاى فراوان. هیچ معبودى جز او نیست. بازگشت (همه) به سوى اوست.»
در ترجمه این آیه می‌خوانیم که خداوند بخشنده گناه و پذیرنده توبه است و بسیار سخت عقاب است. مفسران در این باره «ذی الطول» را صاحب بخشش معنا کرده‌اند. من با بررسی‌هایی که انجام دادم، متوجه شدم که نباید این کلمه به این معنی به کار رفته باشد.
در اینجا جای آن نیست که چهار صفت نخستین درباره رحمت باشد و در وسط آنها، یک صفت که شیدالعقاب است بیاید. از این رو این آیه را مورد بررسی قرار دادم که به معنی قدرت است و نه بخشش. در اینجا دو صفت غضب الهی در تقابل با دو صفت رحمت هستند.
این موضوع برخلاف نظر مفسران دیگر است که ذی الطول را صاحب بخشش عنوان کرده‌اند. من بر اساس سیاق آیه و لغت به این مطلب رسیدم که آنجا که خدا می‌فرماید خداوند شدیدالعقاب است، به این معنی است که قدرت آن را دارد که کیفر بدهد.
در کنار نگارش این تفسیر، به نگارش چه کتاب‌های دیگری مشغول هستید؟
برای مثال در این مدت که به نگارش تفسیر کوثر مشغول بودم، «تاریخ اسلام از منظر قرآن» را به سفارش نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه‌ها نوشتم. همچنین به توصیه جامعةالمصطفی العالمیة، کتاب «تفسیر آیات مشکل قرآن» را به نگارش درآوردم.
نگارش این تفسیر از ابتدا تاکنون چقدر زمان برده است؟
17 سال است که نوشتن تفسیر کوثر را آغاز کرده‌ام. البته تمام وقتم را برای این کار نگذاشته‌ام و این کار را در کنار تدریس و نگارش دیگر کتاب‌ها انجام می‌دهم. تفسیر جلد نهم را نیز به مدت دو سال است که شروع کرده‌ام و اکنون نمی‌توانم به طور مشخص بگویم که نگارش این تفسیر چه زمانی به پایان می‌رسد.
اینکه در شبانه‌روز چقدر به نگارش این اثر بپردازم، بستگی به کارهایی دارد که در پیش رو دارم و چه میزان زمان برای نگارش باقی می‌ماند. در هر صورت از هر فرصتی برای انجام این کار استفاده می‌کنم و اخیراً تلاش کرده‌ام که کارهای دیگر را انجام ندهم و نگارش این تفسیر را به پایان برسانم.