رضا اسماعیلی، شاعر و مدرس ادبیات دانشگاه تهران از نگارش اثر جدیدی یاد کرده که پیش از این قرار بود در نمایشگاه کتاب تهران رونمایی شود. این اثر شناختنامه طاهره صفارزاده است که به سفارش انتشارات سوره مهر نوشته شده است.
شناختنامه زنده‌یاد طاهره صفارزاده در راستای مجموعه کتاب‌هایی نوشته شده که درباره تاریخ تمدن ایران اسلامی است و در این راستا هر جلد از این مجموعه به یکی از نویسندگان و شاعران سفارش داده شده است.
آثار این مجموعه در کل درباره مشاهیر معاصر نوشته می‌شود و نگارش شناختنامه زنده‌یاد طاهره صفارزاده؛ خادم‌القرآن را رضا اسماعیلی برعهده گرفته است که از همین رو، خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) گفت‌وگویی با وی انجام داده است که از نظر می‌گذرانیم.
از تقبل مسئولیت نگارش شناختنامه زنده‌یاد طاهره صفارزاده و اینکه چه زمانی آن را آماده چاپ کردید بگویید.
نگارش شناختنامه این شخصیت قرآنی معاصر را به من واگذار کردند تا در قالب کتاب به آن بپردازم. پس از انجام کار و تکمیل اثر، کتاب را پیش از عید تحویل ناشر دادم تا به چاپ برساند و امیدوار بودم که برای عرضه در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برسد که نرسید.
علت تأخیر در چاپ کتاب چه بوده است؟
انتشارات سوره مهر، مجموعه آثار مشتمل بر 10، 20 جلد را برای چاپ به چاپخانه ارسال می‌کند و اکنون نیز منتظر است که این شمار آثار آماده شود و به صورت یک جا آنها را به چاپ بسپارد. بر این اساس امیدوارم که اثرم در چند ماه آینده چاپ و منتشر شود.
شناختنامهای که به نگارش درآوردید حائز چه ویژگی‌ها و برتری‌هایی نسبت به دیگر آثاری است که در این باره نوشته شده است؟
در این اثر سعی کرده‌ام شناختنامهای را که از زندگی زنده‌یاد صفارزاده می‌نویسم، با شناخت‌نامه‌هایی که پیش از این چاپ شده است، تفاوت داشته و یک مقدار ساده‌تر باشد.
در این اثر برخی از نکاتی که درباره شخصیت صفارزاده در دیگر شناخت‌نامه‌ها گفته نشده است، را بیان کردم؛ برای مثال بخش عمده این شناختنامه، کتاب‌شناسی طاهره صفارزاده است.
بر این اساس در این اثر، تمام کتاب‌هایی که صفارزاده در طول حیاتش چاپ کرده بود، از مجموعه اشعارش تا ترجمه‌هایی که در رابطه با قرآن و ادعیه اسلامی بود را معرفی و آنها را به صورت خلاصه ارائه کردم.
در همین راستا تحلیلی را نیز نسبت به کتاب‌ها نوشتم و اگر کسی بخواهد ببیند که صفارزاده چند کتاب در طول زندگی منتشر کرده و این کتاب‌ها چه موضوعاتی داشته‌اند، در این بخش می‌تواند این شناخت را پیدا کند و با مطالعه این بخش کتاب، شناخت کاملی نسبت به شخصیت علمی و ادبی صفارزاده پیدا کند.
در کنار معرفی و تحلیل آثار، چه بخش‌های دیگری در این اثر گنجانده شده است؟
یکی دیگر از بخش‌های مورد نظر در این اثر آن است که تلاش کردم تا صفارزاده را در چشم و دل شخصیت‌های فرهنگی و علمی معاصر نظاره کنم و نظر آنان درباره شخصیت علمی و فرهنگی صفارزاده را در قالب نوشتار درآورم که تصور می‌کنم در مجموعه‌های چاپ شده کمتر به این موضوع توجه شده باشد.
برای مثال دیدگاه بهاءالدین خرمشاهی، سیدعلی موسوی گرمارودی، میرجلال‌الدین کزازی یا دیگر چهره‌های بزرگ ادبی را درباره شخصیت طاهره صفارزاده به زبان خودشان بیان کردم.
در این کتاب، نظر چند نفر از شخصیت‌های ادبی درباره زنده‌یاد صفارزاده ارائه شده است؟
دیدگاه حدود 50 ، 60 نفر از شخصیت‌های علمی و فرهنگی را به صورت مختصر در کتاب آورده‌ام و این بخش می‌تواند به علاقه‌مندان کمک بسیاری کند تا متوجه شوند که این شخصیت علمی چه جایگاهی از نظر علم و ادب در ذهن و زبان معاصران خود داشته است.
آیا به اشعار طاهره صفارزاده نیز بخشی را اختصاص داده‌اید؟
بله. بخشی هم به به گزیده اشعار صفارزاده اختصاص داده شده است؛ به این صورت که از تمام مجموعه اشعار صفارزاده چند شعر برجسته و معروف را انتخاب کردم و در این شناختنامه آوردم.
برای مثال یکی از اشعاری که در این شناختنامه آورده‌ام، یکی از اشعار اولین کتاب صفارزاده «رهگذر مهتاب» بود که عنوان آن «کودک قرن» است و بسیار معروف بود و زمانی که این شعر چاپ شد، سر و صدای بسیاری کرد و خیلی تاثیرگذار بود.
همچنین شعری که صفارزاده درباره حضرت امام(ره) در «بیدار صبح» سروده بود و از اشعار معروف بود را در این کتاب آوردم. بر این اساس شعرهای معروف و تاثیرگذار صفارزاده را در بخش گزیده اشعار گردآوری کردم.
آیا بخش دیگری نیز در این کتاب وجود دارد که نگفته باشید؟
یک بخش هم به زندگی علمی و ادبی صفارزاده اختصاص دارد که به صورت یک مقاله بلند مورد بررسی قرار گرفته و آورده شده است که در آن، زندگی‌نامه صفارزاده را مورد واکاوی و بررسی قرار دادم و سیر تکاملی و تکوینی ادبی صفارزاده را بررسی کردم.
در این مقاله از این موضوع صحبت کرده‌ام که صفارزاده کار در این عرصه را از کجا شروع کرد و به چه نقطه‌ای رسید؛ اینکه چه مراحلی را طی کرد تا به این سطح از علم و ادب دست پیدا کرد. بر این اساس می‌توان این مقاله را کامل توصیف کرد، به طوری که نوعی زندگی‌نامه و بررسی تحلیلی و مرحله به مرحله زندگی صفارزاده است و کمک می‌کند که مخاطب شناخت بیشتری نسبت به وی پیدا کند.
آیا در نگارش این کتاب از مشورت صاحب‌نظران و کارشناسان نیز بهره گرفتید؟
در این کار از برخی بزرگان به عنوان مشاور استفاده کردم. برای مثال از برادر زنده‌یاد طاهره صفارزاده، جلال صفارزاده به عنوان مشاور و کارشناس که اطلاعات وی خیلی در نگارش و تنظیم این اثر به من کمک کرد بهره گرفتم.
وی هر جا که نکته مبهم برایم وجود داشت یا درباره زندگی صفارزاده با مشکل روبرو می‌شدم یا درباره اینکه کتاب در کجا به چاپ رسیده است یا درباره زندگی صفارزاده نکات تاریک و روشنی وجود داشت به کمک می‌آمد و به صورت حضوری یا تلفنی مشکلم را رفع می‌کرد.
همچنین از برخی بزرگواران مثل سیدعلی موسوی گرمارودی که هم‌دوره و همرزم صفارزاده بود و ناشر صفارزاده که از ابتدا آثار این بانوی قرآنی و ادبی را چاپ می‌کرد بهره گرفتم. همچنین از کسانی که احساس می‌کردم می‌توانند در این حوزه به من کمک کنند، به عنوان مشاور استفاده کردم .
نگارش این اثر چقدر زمان برد؟
از آنجا که این کار به سفارش انتشارات سوره مهر انجام شد و تأکید بر آن بود که زودتر آماده چاپ شود، و با توجه به اینکه من از پیش به زندگی صفارزاده علاقه‌مند بودم و مدت زمان یکی، دو سال پیش از آنکه این سفارش را بپذیرم، به صورت جدی در این رابطه کار می‌کردم و به مطالعه زندگی و آثار این شخصیت می‌پرداختم، طی چهار ماه، به صورت فشرده و پیوسته مطالعاتم را جمع‌بندی و ارائه کرد.
بر این اساس سعی کردم که کار را به صورت منسجم و هدفمند طی چهار ماه به نگارش درآورم و این چهار ماه به پشتوانه آن دو سالی بود که درباره زندگی صفارزاده کار کرده بودم و مواد خام و زمینه آماده را برای این کار مورد استفاده قرار دادم .