به گزارش خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا)، فوجی اُ ساوادا با نام اسلامی حاج محمد القائم صفا، نخستين عالم ژاپنی پيرو مكتب اهل‌بيت(ع) و مترجم قرآن به زبان ژاپنی در مقاله‌ای با عنوان «گزارشی از ترجمه‌های ژاپنی قرآن كريم»، به بررسی ترجمه‌های قرآن به زبان ژاپنی در طول 80 سال می‌پردازد. در بخش دوم اين مقاله می‌خوانيم:
چهارمين ترجمه قرآن به زبان ژاپنی توسط شخصی به نام اوكاوا شومهای به صورت كامل انجام شده است. اين ترجمه با نام Koran، پنج سال پس از جنگ جهانی دوم، يعنی در فوريه 1950 توسط انتشارات «ايوانامی شوتن» در 863 صفحه چاپ و منتشر گرديد. در آن دوران، بيشتر كشورها در حال بازسازی خود بودند، اما ويرانی در بيشتر شهرهای ژاپن همچنان به چشم میخورد. تهيه مواد چاپی به ويژه كاغذ با مشكلات فراوانی رو به رو بود. از اين رو انتشار ترجمهای از قرآن مجيد در آن دوران، اقدامی كاملاً استثنايی به شمار میآمد، به ويژه آن كه در برابر چاپ و انتشار آن، سودی نصيب مترجم نمیشد. به همين جهت برای بسياری از ژاپنیها كه اطلاعی از علاقهمندی اوكاوا به قرآن نداشتند، درك اين معنی مشكل بود كه چرا وی دست به كاری زده است كه توجيه اقتصادی چندانی ندارد. پيش از جنگ، روحيه نظامی فرماندهان ژاپنی به نحوی بود كه رژيم حاكم بر آن كشور در سودای تهاجم به چين و منچوری لحظه شماری میكرد و مردم ژاپن نيز مجبور بودند تحت عنوان ميهنپرستی به درخواست نظاميان گردن نهند. شعار دستيابی به استقلال ملی آسيا كه اوكاوا نيز از طرفداران سرسخت آن بود، محور اتحاد عمومی شده بود. با شكست ژاپن در جنگ و استقرار نيروهای اشغالگر كه توسط امريكا سازماندهی میشد، اوكاوا دستگير شد و به اتهام همكاری در جنگ به زندان افتاد.
در نخستين روز محاكمه (30 مه 1946) اوكاوا در دادگاه، رفتاری غير عادی از خود نشان داد تا آنجا كه او را برای تحقيق بيشتر از دادگاه بيرون بردند. آزمايشهايی كه از سوی پزشكان آمريكايی و ژاپنی از وی به عمل آمد، نشان میداد كه وی به نوعی بيماری روانی مبتلا شده است. سرانجام محاكمه او به بعد از معالجهاش در بيمارستان موكول شد، كه آن هم نهايتاً مسكوت ماند. پس از اين ماجرا، جز برخی از نزديكانش، كسی از محل زندگی او اطلاعی نداشت؛ به همين دليل در آن اوضاع آشفته پس از جنگ، نام اوكاوا به طور كامل از خاطرهها رفت؛ ولی اين حقيقت كه چگونه اوكاوا پنج سال پس از جنگ، قرآن مجيد را ترجمه كرد و آن را منتشر ساخت، تعجب مردم را برانگيخته بود. شايد نگاهی كوتاه به زندگی او تا حدودی بتواند، پاسخ اين سؤال را روشن كند. اوكاوا در سال 1886 در منطقه ياماگاتا در شمال ژاپن به دنيا آمد. پس از پذيرفته شدن در بخش فلسفه دانشكده ادبيات دانشگاه توكيو با انديشههای شرقی و فلسفه هندو آشنا شد. چندی بعد در شركت راهآهن جنوب منچوری كه در آن زمان يك شركت ملی ژاپنی بود، مشغول به كار شد. او غير از تلاشهای معمول خود به كارهای ادبی گوناگونی نيز اشتغال داشت و به عنوان يك كارشناس علوم نظری در مبانی انديشهها و تفكرات مردم ژاپن نيز اشتهار يافت.
اوكاوا يك پژوهشگر جدی در رشته حقوق بود و به همين دليل پس از چندی از دانشگاه توكيو كه عالیترين مركز آموزشی در ژاپن است، دكترای حقوق گرفت. عنوان رساله دكترای او «مطالعه خط مشی مستعمراتی شركت انگليسی هندشرقی» بود. از نوشتههای اوكاوا بر میآيد كه وی در دوران تحصيل در دبيرستان، داستان زندگی حضرت محمد(ص) را مطالعه نموده و دوره‌های آموزشی درباره اسلام ديده است. اما روندی كه به طور كلی اوكاوا را به مطالعات اسلامی و نهايتاً به گرايش به سوی اسلام هدايت میكرد آشنايی او با آثار گوته بود؛ چنان كه خود در نخستين بخش مقدمه ترجمهاش از قرآن مجيد به اين نكته اشاره كرده است. اوكاوا پس از آن، تا پايان عمر خود مطالعه درباره اسلام را ادامه داد.
اوكاوا در سی سالگی كار ترجمه قرآن را آغاز كرد. ترجمه او به صورت پيوسته تا سوره توبه در يك مجله محلی به چاپ میرسيد. او همزمان كتاب الحديث را ترجمه كرد و زندگینامه حضرت محمد(ص) را نيز نوشت. در سال 1942 كتابی تحت عنوان آشنايی با اسلام منتشر ساخت. اين كتاب در ميان كتابهايی كه در ژاپن درباره اسلام منتشر شده است، با ساختاری منطقی، به فهم و درك اسلام به عنوان يك دين اصيل كمك فراوانی میكند.
اوكاوا پس از گذراندن دوران نقاهت در بيمارستان و بهبودی نسبی، به فكر عملی ساختن آرزوی ديرينهاش، يعنی ترجمه قرآن مجيد افتاد. چندی بعد، كار را آغاز كرد و مدت دو سال وقت خود را صرف انجام اين كار بزرگ نمود. سرانجام اين ترجمه در سال 1950 به چاپ رسيد.
اوكاوا با اين كه پيامبر اسلام(ص) را بسيار میستود و مطالعات فراوانی درباره اسلام داشت، خود مسلمان نشد و سرانجام در سال 1959، در سن 71 سالگی دفتر زندگی پرحادثهاش بسته شد. اوكاوا با وجود اطلاعات فراوانی كه در زمينههای مختلف از جمله اسلام داشت و بر چند زبان خارجی مسلط بود، به زبان عربی احاطه كافی نداشت. از اين رو، در يادداشتی كه در اين زمينه از او به جای مانده، چنين آمده است: «تنها يك مسلمان پرهيزگار آن هم با تسلط به زبان عربی قادر خواهد بود قرآن مجيد را آن چنان كه شايسته است ترجمه كند».
پنجمين مترجم، يك مسلمان ژاپنی به نام اوكاوا هارومی در سال 1954 قرآن كريم را به زبان ژاپنی ترجمه كرد و آن را به دولت پاكستان اهدا نمود. از چاپ يا عدم چاپ آن در پاكستان، اطلاعی در دست نيست.
ششمين نفر يك اسلامشناس معروف ژاپنی به نام توشی هيكو ايزوتسو است كه تمام قرآن را به زبان ژاپنی ترجمه كرد. اين ترجمه در سال 1957 با نام Koran در سه جلد و در 952 صفحه به همت انتشارات ايوانامی شوتن به چاپ رسيد، و در سال 1962 نيز تجديد چاپ شد. نخستين چاپ اين ترجمه به دليل اشتباهات و برداشتهای نادرستی كه در آن وجود داشت با خشم مسلمانان ژاپن رو به رو گرديد و در نتيجه چاپ مجدد آن متوقف شد، تا آن كه در سال 1980 انجمن اسلامی ژاپن توانست به كمك عدهای از كارشناسان علوم اسلامی و قرآنی اشتباهات آن را رفع و زمينه تجديد چاپ آن را فراهم كند. شكل جيبی و قيمت ارزان اين ترجمه باعث پخش وسيع آن در سطح جامعه شد؛ چنان كه امروز نيز پس از گذشت 43 سال از نخستين چاپ آن، به آسانی میتوان در كتابفروشیهای سراسر ژاپن به آن دست يافت.
بارزترين ويژگی اين ترجمه آن است كه مترجم آن از محققان برجسته اسلامشناس بود و به زبان عربی تسلط كامل داشت. لذا اين ترجمه به طور مستقيم از متن عربی برگردانده شده است و از اين جهت با ترجمه‌های ديگر فرق دارد.
توشیهيكو ايزوتسو در سال 1914 به دنيا آمد. پس از گذراندن دوره‌های اوليه تحصيل وارد دانشگاه «كه ای او» شد و به مطالعه فلسفه و زبانشناسی پرداخت و زبان‌های خارجی متعددی فراگرفت و به زبان عربی تسلط كاملی پيدا كرد. ايزوتسو طی سالهای طولانی با سرپرستی مؤسسه مطالعات فرهنگی و زبانشناسی دانشگاه «كه ای او» مطالعات اصلی خود را سامان داد و دانشجويانی نيز در اين زمينه تربيت كرد، و بعدها به عنوان استاد مدعو دانشگاه مك گيل كانادا، نقش برجستهای در پيشرفت مطالعات اسلامی در خارج از كشور ايفا كرد. او با دانشگاه تهران و دانشمندان برجسته ايرانی نيز تماسهای علمی فراوان داشت و چندينبار به ايران سفر كرد.
ترجمه ژاپنی قرآن مجيد كه توسط پروفسور ايزوتسو به نگارش درآمد، سبك محاورهای خاصی دارد كه ارتباط نزديكی را با خواننده برقرار میكند. البته اين سبك آزادنويسی در نگارش، موجب بروز اشتباهات و تعابير نادرست در ترجمه گرديد كه با واكنش مسلمانان ژاپن مواجه شد. با اين حال، مترجم در مقدمه ترجمهاش در دفاع از سبك خود مینويسد: «تا زمانی كه قرآن به زبان عربی است میتوان آن را كتاب مقدس ناميد، اما در ترجمه به زبان‌های ديگر، به نوعی توضيح و نوشتار تبديل میشود كه چيزی جز يك اثر ادبیِ معمولی نيست، و به همين دليل اين ترجمه ژاپنی، ديگر يك كتاب مقدس نمیتواند باشد.»
ايزوتسو در اشاره به مشكل بزرگی كه در ترجمه قرآن با آن مواجه بوده است میافزايد: «هرچه دانش خود را در زمينه فهم زبان عربی عمق میبخشيم، مشكلات ترجمه قرآن كريم از زبان اصلی به زبان‌های ديگر را بيشتر احساس میكنيم، تا آن جا كه حتی به نظر میرسد انجام چنين كاری تقريباً محال است.»
در پايان بايد بيفزاييم كه وی به رغم تحقيقات و مطالعات عميقش درباره ابعاد مختلف دين اسلام، مسلمان نشد و چند سال قبل در گذشت.
هفتمين مترجم قرآن به زبان ژاپنی تاناكا شيرو است كه او نيز تمام قرآن را به زبان ژاپنی ترجمه كرد. اين ترجمه با عنوان «معانی قرآن شگفتانگيز» در سال 1972 به همت «شركت ژاپنی صنعت و تجارت» در ژاپن به چاپ رسيد.
سپس سه محقق ژاپنی به نامهای فوجی موتو كاتسوجی، بان ياسوناری و ايكدا اوسامو قرآن را با همكاری يكديگر به زبان ژاپنی ترجمه كردند. كاتسوجی كار چاپ و انتشار را بر عهده داشت و كار ترجمه بر عهده آن دو تن ديگر بود. اين ترجمه به طور مستقيم از متن عربی قرآنی كه در سال 1923 در مصر به چاپ رسيده بود، انجام شد. ناشر اين ترجمه، «انتشارات مركزی افكار عمومی»، يكی از خوشنامترين ناشران ژاپنی است كه توانست آن را در سال 1979 در يك جلد به نام Koran به عنوان يكی از سلسله شاهكارهای جهانی به چاپ برساند.
در اين ترجمه به جای به كارگرفتن مترادف‌های نامأنوس مذهبی، از اصطلاحات رايج در زبان ژاپنی استفاده شده و توانايی علمی اغلب خوانندگان ژاپنی در درك معانی اين كتاب مقدس در نظر گرفته شده است. به همين سبب تعصب خاصی در حفظ چهار چوب مفاهيم آن به كار نرفته و به منظور آشنايی بيشتر خوانندگان، توضيحات فراوانی در ضمن ترجمه و در حاشيه آن آورده شده است. از همين رهگذر است كه پارهای كاستیها نيز در آن راه يافته است. اين ترجمه به آسانی در كتابفروشیهای سراسر ژاپن يافت میشود و در كتابخانههای مراكز آموزشی نيز به طور گسترده مورد استفاده قرار میگيرد.
چنان كه پيشتر اشاره شد، طی سالهای 1920 تا 1970، حدود هفت ترجمه به زبان ژاپنی از قرآن مجيد انتشار يافت كه صرف نظر از فراز و نشيبهای كيفی، تا حدودی در آشنا ساختن مردم ژاپن با قرآن نقش بسزايی داشتند؛ گرچه اين واقعيت را نمیتوان ناديده گرفت كه متأسفانه مترجمان آن‌ها مسلمان نبودهاند. از اين رو، همه بر اين قول اتفاق نظر دارند كه ترجمه قرآن كريم به زبان ژاپنی، وظيفهای است كه بايد از سوی يك مسلمان متخصص ژاپنی به صورتی شايسته انجام پذيرد.
حاج عمر ميتا ريوايچی، اولين مسلمان ژاپنی است كه قرآن كريم را به اين زبان ترجمه كرده است. اين ترجمه با عنوان Sei-Koran نخستين بار در سال 1972 و سپس در سال 1982 به همت «انجمن اسلامی ژاپن» چاپ و منتشر گرديد. ترجمه مزبور صرف نظر از اين كه توسط يك محقق مسلمان ژاپنی انجام شده، دارای ويژگیهای خاص و منحصر به فردی نيز هست. در اين ترجمه هر آيه از متن عربی در برابر برگردان ژاپنی آن قرار داده شده و در حاشيه نيز يادداشتهای كوتاهی درباره آيات آمده است.
يك مسلمان ژاپنی به نام علی آبه هارو نيز فقط سی و هشت سوره از قرآن كريم را به زبان ژاپنی در آورد كه البته متن عربی قرآن همراه با ترجمه ژاپنی و انگليسی نيز در آن درج شده است. اين ترجمه ناقص با نام Sei-Quran در سال 1982 توسط انتشارات «تانی زاوا شوبو» در ژاپن چاپ و منتشر گرديد.
نويسنده اين مقاله نيز پس از سالها تلاش، سرانجام يازدهمين ترجمه كامل قرآن كريم به زبان ژاپنی را با عنوان قرآن، تقديم به خوانندگان به انجام رسانيد. اين ترجمه در سال 1988 با كمك مالی برخی از مسلمانان نيكوكار ژاپنی در شمارگانی محدود چاپ شد و بين مسلمانان ژاپن توزيع گرديد.
نويسنده، علاوه بر ترجمه فوق، دو بار ديگر نيز قرآن را با اسلوبی جديد به زبان ژاپنی درآورده است. اين دو ترجمه را میتوان دوازدهمين و سيزدهمين ترجمه قرآن به زبان ژاپنی به شمار آورد.