به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، مراکز رشد علوم انسانی به لحاظ تجاری‌سازی علوم انسانی موضوعی حائز اهمیت هستند؛ از همین رو به سراغ حمیدرضا شوشتری، مدیر مرکز رشد علوم انسانی قم رفتیم تا در مورد بایدها و نبایدهای تجاری‌سازی علوم انسانی و تجربیاتی که با کار در این مرکز کسب کرده است با وی به گفت‌وگو بنشینیم. مشروح این مصاحبه در ادامه می‌آید:
ایکنا: لطفاً در مورد پیشینه مرکز رشد علوم انسانی که زیر نظر شما فعالیت می‌کند توضیحی بفرمایید.
مرکز رشد علوم انسانی قم بیش از سه سال است که تأسیس شده است و مثل سایر مراکز رشد در حوزه‌های مختلف، مأموریت آن کمک به تجاری‌سازی طرح‌ها و ایده‌های نوآورانه این حوزه است. ما از صاحبان ایده‌ها در حوزه علوم انسانی و فناوری‌های نرم که طرح و ایده خودشان را تجاری‌سازی کنند، حمایت می‌کنیم. در حوزه‌های مختلف از آن‌ها حمایت داریم. دوره‌های آموزشی، مشاوره‌ای، بحث استقرار، جنبه‌های برقراری ارتباط این دوستان با سایر دستگاه‌های دولتی و پیگیری مشکلاتشان از دستگاه‌های دولتی و برطرف کردن مشکلات آن‌ها، ارائه خدمات و تسهیلات مالی را داریم که حمایت مالی ما محسوب می‌شود.
در مراکز رشد، ما دو دوره کلی داریم؛ یک دوره رشد مقدماتی و یک دوره رشد. دوره رشد مقدماتی شش ماه است. ما دوستانی که به مرکز رشد مراجعه می‌کنند و دارای ایده‌ها و طرح‌های نوآورانه‌ای هستند را کمک می‌کنیم و دوره‌های Business plan (طرح تجاری) را برای آن‌ها برگزار می‌کنیم. وقتی یک کار آفرین در ذهن دارد که فلان کسب و کار را راه‌اندازی کند شاید از لحاظ علمی و فنی به آن کسب و کار احاطه داشته باشد اما بازار آن را نمی‌شناسد. به طرف اقتصادی کار خود اشراف ندارد. ما به آن کمک می‌کنیم که وقتی طرح کسب و کار خودش را می‌نویسد صفر تا صد کار را پیش‌بینی می‌کند که مثلاً من فلان کسب و کار را می‌خواهم راه‌اندازی کنم قیمت تمام‌شده محصول من اینقدر می‌شود. در بازار هم باید اینقدر بفروشم. نقطه سر به سر کار من این است و بقیه موارد، رقبای من اینها هستند، اگر بخواهم در بازار دوام بیاورم باید این کارها را انجام بدهم. ما دوره‌های خاص این مورد را برگزار می‌کنیم. دوستان، طرح کسب و کار خودشان را تدوین می‌کنند. به غیر از آن بحث‌های مشاوره‌ای هست که دوره‌های مشاوره‌ای در زمینه‌های مختلف برگزار می‌شود؛ از جمله ثبت شرکت‌ها و مؤسسات. راهنمایی‌شان می‌کنیم می‌آیند ثبت شرکت و ثبت مؤسسه می‌کنند و بعد از اینکه شش ماه تمام شد می‌توانند وارد دوره رشد شوند.
به غیر از این خدماتی که گفته شد، وقتی دوره رشد مقدماتی به پایان می‌رسد آن صاحب ایده و طرح از فردمحوری خارج شده و گروه‌محور شده است. آن را کمک کردیم که شرکت یا مؤسسه به ثبت رسانده است؛ حالا اگر در حوزه قرآنی و اسلامی باشد مؤسسه فرهنگی ـ قرآنی به ثبت می‌رساند، در حوزه فنی مهندسی باشد یک شرکت تجاری به ثبت می‌رساند. بعد از اینکه ثبت مؤسسه و شرکت‌ها انجام شد ما، آن دوستان را کمک می‌کنیم که وارد دوره رشد شوند. در دوره رشد سه سال در مرکز رشد در خدمت آن‌ها هستیم. در این سه سال یکسری خدمات آموزشی و مشاوره‌ای که ما در دوره رشد مقدماتی داشتیم برای آن‌ها ادامه پیدا می‌کند. اینجا دیگر در دوره رشد، آن نمونه اول محصول و خدمت دوستان با کمک‌های که انجام می‌دهیم آماده می‌شود. بعد از نمونه اولیه وارد بحث تولید هم می‌شوند. به آن‌ها کمک می‌کنیم در بحث بازار هم بازار را بشناسنند و هم بازارسازی برای آن‌ها می‌کنیم و ارتباط آن‌ها را با جاهای مختلف برقرار می‌کنیم که بتوانند محصول و خدمت خود را بهتر بفروشند و از آن کسب درآمد کنند.
در دوره رشد تسهیلات مالی مرکز رشد هم شروع می‌شود یعنی ما مبلغی را که بیش از سی میلیون تومان است به دوستان به‌صورت تسهیلات چهار درصد ارائه می‌کنیم که پس از خروج آن‌ها از مرکز رشد که می‌تواند بعد از سه سال باشد تازه اقساط آن و بازپرداختش شروع می‌شود. این مبلغ که حداقل آن سی میلیون تومان است از بودجه خود مرکز رشد و پارک علم و فناوری قم است. ما علاوه بر این تسهیلاتی که خودمان ارائه می‌کنیم، ارتباط این دوستان را با معاونت علمی ریاست جمهوری برقرار می‌کنیم و آن‌ها را معرفی می‌کنیم و کمکشان می‌کنیم که دانش‌بنیان شوند؛ اگر مؤسسه و شرکتی دانش‌بنیان شود می‌تواند از تسهیلات ویژه معاونت علمی ریاست جمهوری که از سیصد میلیون تومان می‌توان شروع شود و حتی بالاتر از این مبالغ هم واحدهای فناور ما از معاونت علمی ریاست جمهوری دریافت کرده‌اند. واحد فناوری داشته‌ایم که سیصد میلیون تسهیلات دریافت کرده است.
ایکنا: منظور از دانش‌بنیان شدن چیست؟
شرکت و مؤسسه‌ای دانش‌بنیان است که همانطور که از اسم آن مشخص است آن شرکت مبنای علمی داشته باشد، یعنی یک طرح علمی و یا فنی نوآورانه‌ای را آن شرکت برای تجاری‌سازی پیگیری کند که اولاً آن طرح، نوآورانه باشد و بشود از آن کسب و کار راه انداخت یا الان کسب و کار دارد و دارای محصول و خدمت دانش‌بنیان است و بحث اقتصادی و بازار آن هم خوب باشد. درآمدزایی خوبی بتواند از آن داشته باشد، کار از لحاظ علمی و اقتصادی توسط کارشناسان مربوطه بررسی می‌شود و آن شرکت و مؤسسه در سه قالب دانش‌بنیان شناخته می‌شود؛ دانش‌بنیان نوپا، دانش‌بنیان تولیدی و یا دانش‌بنیان صنعتی که اغلب شرکت‌هایی که در مراکز رشد شکل می‌گیرند با توجه به اینکه ابتدای کارشان و تازه شرکت و مؤسسه تأسیس می‌کنند اغلب نوپا هستند و یا اینکه چند سالی از تأسیسشان می‌گذرد اغلب نوپا هستند، ولی این تسهیلاتی که از طرف معاونت علمی ریاست جمهوری اعطا می‌شود شامل نوپا‌ها هم می‌شود؛ یعنی اگر یک مؤسسه فرهنگی ـ قرآنی در کشور هست که واقعاً کار ویژه‌ای انجام می‌دهد ما نمونه‌های آن را در مرکز رشد علوم انسانی خودمان داریم. کار ویژه‌ای انجام می‌دهد به یک سبک ویژه‌ای مکالمه زبان عربی را آموزش می‌دهد. این اگر بررسی و کارشناسی، داوری شود و عضو مرکز رشد شود و از آن طرف هم برای دانش‌بنیانی اقدام کند می‌تواند مؤسسه دانش‌بنیان شناخته شود و از تسهیلات ویژه شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان برخوردار شود.
ایکنا: شرکت‌های قرآنی‌تان مشخصاً چه چیزی تولید می‌کنند؟ چه محصول کاربردی در مرکز رشد شما تولید شده است؟
در حوزه‌های مختلف علوم انسانی دوستان ایده‌های نوآورانه دارند؛ در حوزه طراحی و تولید هدایای اسلامی، طراحی و تولید لوازم کمک آموزشی اسلامی، طراحی و تولید اسباب‌بازی‌های ایرانی ـ اسلامی، در حوزه روانشناسی کودک ما طرحهایی داریم، در حوزه قصه و قصه‌گویی برای کودکان طراح‌های نوآورانه داریم، در آموزش مکالمه عربی هم طرح نوآورانه داریم. در حوزه علم حقوق و آینده‌پژوهی حقوقی ما یک مؤسسه داریم، این دوستان اعضای هیئت علمی دانشگاه قم هستند که دور هم جمع شدند و یک مؤسسه‌ای را به ثبت رسانده‌اند و می‌خواهند یک کار ویژه و نوآورانه در زمینه حقوق انجام بدهند. خیلی جالب است و وقتی این قضیه را برای بعضی از دوستان می‌گویم می‌گویند مگر از حقوق غیر از وکالت و قضاوت می‌شود پول درآورد، بله! این دوستان این کار را انجام می‌دهند. خدمات مشاوره‌ای حقوقی ارائه می‌کنند و کار آن‌ها این است که یک نوع خدمات مشاوره‌ای خاص که در بازار نبوده، خلأ را این دوستان شناسایی کرده‌اند و برای پر کردن آن خلأ ایده‌‌ای داده‌اند و کار خود را پیگیری می‌کنند.
طرح شهربازی معارفی
ایده و طرحهایی که واحدهای فناور ما تجاری کرده‌اند زیاد است. شهر بازی معارفی داریم که یک شهربازی است که از طراحی وسایل بازی گرفته تا ساخت و اجرا، این مؤسسه انجام داده. این دوستان آن را اجرا هم کرده‌اند، ابتدا در قم یکی دو سال اجرا کردند بعد شهرهای دیگر متوجه شدند و درخواست دادند. بوشهر از آن‌ها دعوت کرده و نوروز 94 در بوشهر آن را انجام دادند. یکسری وسایل بازی و تفریح برای بچه‌ها این دوستان طراحی و ساخته‌اند که معارف اسلامی را به بچه‌ها القا و منتقل می‌کند به جای اینکه وسایل بازی چینی را با موسیقی‌هایغربی بچه‌ها استفاده کنند.
ایکنا: کجا مستقر است؟
این بوستان فعلاً یک جا و مکان ثابت ندارند. چون اغلب شرکت‌های مرکز رشدی، شرکت‌های نوپایی هستند. استحکام و انسجام کافی را هنوز به دست نیاورده‌اند این دوستان همین طور هستند؛ فقط دو سه سال در ایام نوروز، 15 روز اول سال با همکاری و درخواست بعضی از نهادها مثل حرم مطهر آستانه مقدس حضرت معصومه(ص) این دوستان در شبستان حرم این شهرک معارفی یا شهربازی معارفی را راه‌اندازی کردند که با استقبال مردم هم مواجه شده‌اند ولی چون مکان ثابتی نداشتند مجبور بودند آنجا را جمع‌آوری کنند. امسال هم به دعوت مسئولان شهر بوشهر از جمله شهردار، استاندارد و مسئولان آنجا، در آن شهر برگزار کردند. به‌دنبال این هستیم که ان‌شاء‌الله دوستان بتوانند یک مکانی ثابتی را بتوانند بگیرند.
ایکنا: در مرکز رشد شما چند واحد فعال هستند؟
18 هسته و واحد فناور عضو مرکز رشد علوم انسانی قم هستند.
ایکنا: چه تعداد از آن‌ها قرآنی هستند؟
اگر بخواهیم تفکیک انجام بدهیم بعضی‌ها هستند که به‌صورت کامل کارشان در حوزه قرآنی قرار می‌گیرد مثل افلاک‌نمای قرآنی که ایده جالبی است؛ یکی افلاک‌نمای قرآنی است و یکی هم در حوزه آموزش نوین و مکالمه عربی است، یکی هم شرکتی است که تولید محصولات پژوهش‌محور در حوزه‌های فرهنگی، قرآنی و هنری می‌کند؛ این پژوهش محور یعنی مثلاً یکسری قاب‌های چوبی و تابلوهایی از جنس چوب را از طریق لیزر و یا بقیه وسایل، از احادیث، روایات اسلامی و آیات قرآن می‌سازند که یکسری تفاوت‌های و نوآوری‌های با محصولات موجود در بازار دارد.
شهربازی معارفی هم مربوط به بحث قرآنی می‌شود. ترمینولوژی هم به بحث قرآنی فکر می‌کنم مربوط است. این دوستان بحث واژه‌شناسی نصوص دینی را پیگیر هستند و یکسری واژه‌هایی که در قرآن و احادیث استفاده می‌شود جنبه‌های مختلف، کاربرد و استفاده آن‌ها را در مجموعه‌ای که قصد دارند تولید کنند ارائه می‌کنند. این مجموعه‌هایی هست که به‌طور مستقیم با حوزه قرآن در ارتباط هستند. بقیه دوستان هم بعضاً کارشان به‌صورت غیر مستقیم مربوط می‌شود.
ایکنا: با چه مقدار از ظرفیتتان فعالیت می‌کنید؟
ما الان هم می‌توانیم پذیرای ایده‌ها و طرح‌های نوآورانه حوزه‌های قرآنی، فرهنگی و هنری باشیم و هستیم. الان ظرفیت ما تکمیل و پر نشده است و فراخوان را همیشه داریم و از فناوران و نوآوران حوزه‌های علوم انسانی و فناوری‌های نرم دعوت می‌کنیم که حداقل یک بار تشریف بیاورند و با مرکز رشد علوم انسانی آشنا شوند و ایده و طرح خودشان را مطرح کنند که حمایت از آن‌ها انجام شود.