به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) به استناد آیه سوم سوره مبارکه مائده که خداوند متعال می‌فرمایند: «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا» روز غدیر، روز اکمال دین برای بشریت است. از این آیه می‌توان به‌خوبی اهمیت و عظمت روز غدیر را دریافت. در این میان، بهترین راه برای آشنایی با این روز و روش اکمال دین خداوند، بی‌گمان خطابه بلندی است که خاتم پیامبران(ص) در واپسین روزهای عمر شریف خود در غدیر خم و در برابر دیدگان هزاران زائر بیت‌الله الحرام بیان فرمودند.
خطبه غدیر نه‌تنها بهترین منبع شناخت روز غدیر، بلکه بهترین متن برای شناخت دین اسلام و طرح کلی هدایت بشر است چراکه پس از واقعه غدیر و اکمال دین، سلسله نبوت برای ابد ختم شد و پروژه هدایت بشریت در قالب تازه‌ای استمرار یافت. این قالب تازه، همان سلسله اوصیا بود که البته در میان پیامبران گذشته نیز سابقه داشت. چنانکه بسیاری از انبیا برای خود وصی انتخاب می‌کردند تا راه و اهداف ناتمام آنها را تکمیل کند و در مسیر دشوار هدایت بشر به سمت راه پروردگار، ایشان را اعتضاد و یاری کند.
مسئله‌ای که در این نوشتار، قصد بر توضیح آن داریم، موضوع مهدویت در خطبه غدیر است. چراکه بنا بر ادعای پیشین ما، خطبه غدیر طرح کلی و جامع هدایت بشر تا روز قیامت است که از ناحیه پروردگار و از لسان نبی ختمی(ص) در روز غدیر بیان شده است. همچنین، گفتمان مهدویت و امامت خاتم اوصیا حضرت مهدی(عج) رکن استمرار این دعوت الهی است که جایگاه ویژه‌ای را در این سازمان و ساختار به خود اختصاص داده است.
حال باید بنگریم که پیامبر اکرم(ص) در خطبه غدیر چگونه از این موضوع مهم و حیاتی سخن گفته‌اند و حضرت مهدی(عج) را با چه کلماتی به حاضرین غدیر و نسل‌های آینده معرفی کرده‌اند. حجت‌الاسلام اباذری، کارشناس مباحث مهدویت در گفت‌وگویی که در این زمینه با ایکنا داشت، به سه فراز از خطبه غدیر اشاره کرد که در آن به اشاره و یا به صراحت درباره مهدویت و حضرت مهدی(عج) سخن گفته شده است. در ادامه به ذکر این سه فراز و توضیح آن می‌پردازیم:
در یکی از فرازهای خطبه، پیامبر اکرم(ص) اصلی مهم را بیان می‌کنند، مبنی بر اینکه اساس و محور اکمال دین، از طریق امامت میسر است. نکته بعد اینکه، این مسیر تا روز قیامت ادامه خواهد داشت و کسانی که از این مسیر، خارج شوند در شمار گمراهان قرار می‌گیرند: مَعاشِرَالنّاسِ، إِنَّما أَکْمَلَ الله عَزَّوَجَلَّ دینَکُمْ بِإِمامَتِهِ. فَمَنْ لَمْ یَأْتَمَّ بِهِ وَبِمَنْ یَقُومُ مَقامَهُ مِنْ وُلْدی مِنْ صُلْبِهِ إِلی یَوْمِ الْقِیامَةِ وَالْعَرْضِ عَلَی الله عَزَّوَجَلَّ فَأُولئِکَ الَّذینَ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ فِی الدُّنْیا وَالْآخِرَةِ وَ فِی النّارِهُمْ خالِدُونَ، لایُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذابُ وَلاهُمْ یُنْظَرونَ؛
ترجمه: هان مردمان! خداوند عزّوجلّ دین را با امامت علی(ع) تکمیل فرمود. اینک آنان که از او و جانشینانش از فرزندان من و از نسل او - تا برپایی رستاخیز و عرضه بر خدا - پیروی نکنند، در دو جهان کرده‌هایشان بیهوده بوده در آتش دوزخ ابدی خواهند بود، به گونه‌ای که نه از عذابشان کاسته و نه برایشان فرصتی خواهد بود. حضرت در این فراز به صورت کلی بیان فرمودند که امامت از حضرت علی(ع) شروع می‌شود و توسط فرزندان ایشان تا روز قیامت استمرار پیدا می‌کند.
در بخش دیگری از خطبه غیدر، پیامبر اکرم(ص) به‌صراحت از حضرت مهدی(عج) نام می‌برند و ایشان را به عنوان فردی که حقوق از دست‌رفته الهی را باز می‌ستاند معرفی می‌کنند: مَعاشِرَالنّاسِ، النُّورُ مِنَ الله عَزَّوَجَلَّ مَسْلوکٌ فِی ثُمَّ فی عَلِی بْنِ أَبی طالِبٍ، ثُمَّ فِی النَّسْلِ مِنْهُ إِلَی الْقائِمِ الْمَهْدِی الَّذی یَأْخُذُ بِحَقِّ الله وَ بِکُلِّ حَقّ هُوَ لَنا؛ مردمان! نور از سوی خداوند عزّوجل در جان من، سپس در جان علی بن ابی طالب، آن گاه در نسل او تا قائم مهدی - که حق خدا و ما را می‌ستاند - جای گرفته است.
اما پیامبر(ص) تنها به بیان نام مبارک حضرت مهدی(عج) بسنده نفرمودند و در قدم سوم، در فرازی از خطبه به تفصیل درباره ویژگی‌های آن امام منتظر سخن گفتند. این فراز خطبه که حاوی ویژگی‌های حضرت مهدی(عج) است یکی از بهترین منابع کسب معرفت نسبت به امام عصر(عج) به شمار می‌رود. پیامبر(ص) در روز غدیر ضمن معرفی امیرالمومنین(ع) به عنوان جانشین خود و اشاره به یازده امام پس از او، درباره صفات آخرین وصی خود چنین فرمودند:
مَعاشِرَالنّاسِ، أَلاوَإِنِّی رَسولٌ وَ عَلِی الْإِمامُ وَالْوَصِی مِنْ بَعْدی، وَالْأَئِمَّةُ مِنْ بَعْدِهِ وُلْدُهُ. أَلاوَإِنّی والِدُهُمْ وَهُمْ یَخْرُجونَ مِنْ صُلْبِهِ؛ أَلا إِنَّ خاتَمَ الْأَئِمَةِ مِنَّا الْقائِمَ الْمَهْدِی. أَلا إِنَّهُ الظّاهِرُ عَلَی الدِّینِ. أَلا إِنَّهُ الْمُنْتَقِمُ مِنَ الظّالِمینَ. أَلا إِنَّهُ فاتِحُ الْحُصُونِ وَهادِمُها. أَلا إِنَّهُ غالِبُ کُلِّ قَبیلَةٍ مِنْ أَهْلِ الشِّرْکِ وَهادیها. أَلاإِنَّهُ الْمُدْرِکُ بِکُلِّ ثارٍ لاَِوْلِیاءِالله. أَلا إِنَّهُ النّاصِرُ لِدینِ الله. أَلا إِنَّهُ الْغَرّافُ مِنْ بَحْرٍ عَمیقٍ. أَلا إِنَّهُ یَسِمُ کُلَّ ذی فَضْلٍ بِفَضْلِهِ وَ کُلَّ ذی جَهْلٍ بِجَهْلِهِ. أَلا إِنَّهُ خِیَرَةُالله وَ مُخْتارُهُ. أَلا إِنَّهُ وارِثُ کُلِّ عِلْمٍ وَالُْمحیطُ بِکُلِّ فَهْمٍ. أَلا إِنَّهُ الُْمخْبِرُ عَنْ رَبِّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ الْمُشَیِّدُ لاَِمْرِ آیاتِهِ. أَلا إِنَّهُ الرَّشیدُ السَّدیدُ. أَلا إِنَّهُ الْمُفَوَّضُ إِلَیْهِ. أَلا إِنَّهُ قَدْ بَشَّرَ بِهِ مَنْ سَلَفَ مِنَ الْقُرونِ بَیْنَ یَدَیْهِ. أَلا إِنَّهُ الْباقی حُجَّةً وَلاحُجَّةَ بَعْدَهُ وَلا حَقَّ إِلاّ مَعَهُ وَلانُورَ إِلاّعِنْدَهُ. أَلا إِنَّهُ لاغالِبَ لَهُ وَلامَنْصورَ عَلَیْهِ. أَلاوَإِنَّهُ وَلِی الله فی أَرْضِهِ، وَحَکَمُهُ فی خَلْقِهِ، وَأَمینُهُ فی سِرِّهِ وَ علانِیَتِهِ.
هان مردمان! بدانید که همانا من فرستاده و علی(ع) امام و وصی پس از من است و امامان پس از او فرزندان اویند. آگاه باشید! من والد آنانم ولی ایشان از نسل علی(ع) خواهند بود. آگاه باشید! همانا آخرین امام، قائم مهدی(عج) از ماست. هان! او بر تمامی ادیان چیره خواهد بود. هشدار! که اوست انتقام گیرنده از ستمکاران. هشدار! که اوست فاتح دژها و منهدم کننده آنها. هشدار! که اوست چیره بر تمامی قبایل مشرکان و راهنمای آنان. هشدار! که او خونخواه تمام اولیای خداست. آگاه باشید! اوست یاور دین خدا. هشدار! که از دریایی ژرف پیمانه‌هایی افزون گیرد. هشدار! که او به هر ارزشمندی به اندازه ارزش او، و به هر نادان و بی ارزشی به اندازه نادانی‌اش نیکی کند. هشدار! که او نیکو و برگزیده خداوند است. هشدار! که او وارث دانش‌ها و حاکم بر ادراک‌هاست. هان! بدانید که او از سوی پروردگارش سخن می‌گوید و آیات و نشانه‌های او را بر پا کند. بدانید همانا اوست بالیده و استوار. بیدار باشید! هموست که [اختیار امور جهانیان و آیین آنان] به او واگذار شده است. آگاه باشید! که تمامی گذشتگان ظهور او را پیشگویی کرده‌اند. آگاه باشید! که اوست حجّت پایدار و پس از او حجّتی نخواهد بود. درستی و راستی و نور و روشنایی تنها نزد اوست. هان! کسی بر او پیروز نخواهد شد و ستیزنده او یاری نخواهد گشت. آگاه باشید که او ولی خدا در زمین، داور او در میان مردم و امانتدار امور آشکار و نهان است.