وی افزود: دلیل دوم را باید در ارتباط مباحث برون‌قرآنی با مباحث درون‌قرآنی جستجو کرد؛ بسیاری از مباحث حول القرآن به عنوان پیش فرض و اصول موضوعه برای پژوهش‌های بعدی در استنباط معارف و درون قرآنی مطرح است، فهم و کشف نظام‌های مختلف علوم اجتماعی و دینی و تربیتی، اقتصادی، سیاسی از قرآن همه متفرع بر آن است که حجیت، اصالت و سلامت قرآن از جهات گوناگون از یکسو و امکان فهم و استنباط روشمند از قرآن، کارآمدی آنها و مسائل مربوط به ان از سوی دیگر ثابت شده باشد.
مهدی‌زاده بیان کرد: از این روست که بسیاری از دشمنان اسلام با هدف ناکارآمد نشان دادن قرآن، تمام همت خویش را پیرامون مسائل حول القرآن و نظامات درون قرآنی متمرکز کرده‌اند. بخش عمده‌ای از آثار و پژوهش‌های مستشرقان پیرامون قرآن نیز با همین رویکرد سامان یافته است، بنابراین تبیین و بررسی دقیق مسائل حول القرآن و پاسخ به شبهات مطرح شده نقش بسیار مهمی در اثبات کارامدی استنباط نظام‌های مورد نیاز از قرآن دارد.
مدیر دبیرخانه شوراهای علمی پژوهشکده دانشنامه‌نگاری پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی اضافه کرد: در این دانشنامه تلاش شده با توجه به ابعاد پژوهش‌های خاورشناسان با ارائه مهمترین موضوعات در مداخل در یک ساختار منطقی، روشنگری در ابعاد گوناگون صورت گرفته و نیز در مواردی به صورت خاص مطالب مطرح شده در دانشنامه‌های قرآن لایدن و راتلج بررسی و پاسخ‌های آن ارائه شود، خوب است در اینجا به دامنه قرآن‌پژوهی آکادمیک عرب در عصر پساروشنگری اشاره‌ای داشته باشیم.
وی افزود: پژوهش‌های قرآنی غرب در قرن ۱۹ میلادی عمدتاً در محورهایی چون تاریخگذاری قرآن و ترتیب سوره‌ها، منشأ قرآن، یکپارچگی و انسجام متن قرآنی، کاوش برای یافتن نقش سنت در طراحی چارچوب درونی و بیرونی در فرایند تاریخی نزول قرآن انجام شده است.
وی ادامه داد: همچنین در قرن بیستم، جنبه‌های زبان‌شناختی و بیانی قرآن، قرائات مختلف، ریشه‌شناسی کلمات، واژگان دخیل، زبان گفتاری و نوشتاری قرآن، مفاهیم و اصطلاحاتی قرآنی، معناشناسی، ترتیب سوره‌ها و تاریخگذاری، انسجام قرآن، حروف مقطعه، خاستگاه منشأ قرآن، مباحث تأثیرپذیری قرآن از کتب پیشین یا فرهنگ رسانه، مردم‌شناسی، دین‌شناسی مورد بحث قرار گرفته است.
مهدی‌زاده اظهار کرد: در دانشنامه علوم قرآن سعی شده با تقسیم مباحث در یک نظم منطقی در جلدهای مختلف به شکل صحیحی دیدگاه امامیه در موضوعات مختلف ارائه شود تا خوانندگان و پژوهشگران با مطالعه آنها از پیش به اشتباهات پژوهش‌های خاورشناسان پی برده و پاسخ‌های شبهات مطرح شده آنها را دریافت کنند.
وی اضافه کرد: به این منظور، موضوعات مربوط به قرآن‌شناخت در دو جلد اول و دوم؛ تاریخ تفسیر روش‌ها، رویکردها و سبک‌ها، در تفسیر در جلد سوم؛ مبانی و منطق فهم قرآن و انواع تفسیر و فهم و دریافت از قرآن و شرایط آنها؛ در جلد چهارم؛ ارتباط قرآن با فرهنگ و ادبیات و علوم مختلف انسانی و اسلامی در جلد پنجم ارائه شده است.
مهدی‌زاده تصریح کرد: در جلد سوم دانشنامه نیز ۲۰ مقاله درباره تاریخ، تفسیر، روش‌ها، رویکردها و سبک‌ها ارائه شده است. شش مقاله نخست به تاریخ تفسیر اختصاص دارد که عبارتند از تفسیر پیامبر(ص)، تفسیر صحابه، تفسیر اهل بیت(ع)، تفسیر تابعین، تفسیر در عهد تدوین و تفسیر در دوران معاصر؛ ده مقاله به انواع روش‌های تفاسیر در اتکای منابع نقلی و غیرنقلی و آسیب‌های مرتبط با آنها پرداخته است و در چهار مقاله بعدی بررسی انواع سبک‌ها، و رویکردهای تفسیری مد نظر بوده است.
وی بیان کرد: در ادامه تولید دانشنامه قرآن پس از دو جلد نخست درباره قرآن‌شناخت، جلد سوم با محوریت تاریخ تفسیر، روش‌ها و رویکردها با ۲۰ مقاله در دستور کار پژوهشکده دانشنامه‌نگاری دینی قرار گرفت، فرایندی که برای هر یک از جلدهای داشنامه قرآن‌شناسی و از جمله جلد سوم در نظر گرفته شده، دارای بیش از سی مرحله عملیات علمی و فنی از مدخل‌گزینی، تهیه فرم‌های اجمالی معرفی مدخل و طرحنامه، آماده‌سازی پرونده‌های علمی تا دریافت مقالات و ارزیابی و اصلاح و تکمیل، کنترل مصادر، ویرایش ادبی و آماده‌سازی برای انتشار است.
وی افزود: جلد سوم با حجم ۱۶۴ هزار کلمه در ۶۱۰ صفحه به زیور طبع آراسته شده و در اختیار پژوهشگران و فرهیختگان قرار گرفته است. جلد سوم دانشنامه علوم قرآن با همکاری ۱۳ نویسنده و ۳۴ نفر از مدیران، اعضای شورای علمی گروه‌ها و شورای عالی دانشنامه، ارزیابان، ویراستاران و ۱۲ نفر از همکاران پشتیبانی علمی تهیه شده است.
انتهای پیام