وی با بیان اینکه از این آیه چند نکته برداشت می‌شود، ادامه داد: نكته اول اینكه دعا عبادت است، دوم اینكه ترک دعا استكبار است و سوم اینكه خداوند مستكبران را، یعنی تاركان دعا را به دوزخ تهدید كرده است.
حجت‌الاسلام نظری با اشاره به اینکه دعای ابوحمزه ثمالی از جهت مضمون و محتوا بسیار بلند است، تصریح کرد: هیچ دعایی نیست كه بدون نام خدا شروع نشده باشد، همین دعای ابوحمزه ثمالی گرچه اولش بِسْمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحیم ندارد، اما اول «الهی» و مانند آن است پس به نام خدا شروع شده است.
این مدرس حوزه و دانشگاه اضافه کرد: این دعای نورانی، فرازهای گوناگون و جمله‌های متعددی دارد که همه در یک سطح نیستند، چون همه دعاكنندگان در یک سطح نیستند و بعضی مشكل خوف دارند، بعضی در مرحله رجاء مشكل دارند و بعضی دیگر مشكلات دیگر دامن‌گیر آنها شده است، لذا این دعای جامع برای همگان سودمند است.
وی با اشاره به اینکه بحث‌های محوری این دعا همان مسئله توحید است كه در خِلال این مسائل بازگو می‌شود، گفت: گرچه همواره راه نیایش عبد و مولا باز است، ولی برای زمان مشخص مانند ماه مبارک رمضان كه عید اولیای الهی است، فضیلت مخصوص است.
نظری ادامه داد: امام سجاد(ع) می‌فرماید: خدایا! ما را در اثر گناهان‌مان عقوبت نكن، در اثر مكر و بدرفتاری‌مان مبتلا به مكر و حیله خود قرار نده، هیچ‌كس به هیچ مقصدی نرسیده است، مگر به فیض تو و هیچ كسی از شر نرهیده است، به خیر نرسیده است، مگر به عنایت تو.
این مدرس حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه برخی از جمله‌های دعای ابوحمزه ثمالی در حد كلید درهای دیگر است، تصریح کرد: یكی‌از آن جمله‌های كلیدی همین است كه «بِكَ عَرَفتُكَ وَ أنْتَ دَلَلْتَنِی عَلَیْك»، این «بِكَ عَرَفتُكَ» را همه داعیان می‌گویند: خدایا! به وسیله تو ما تو را شناختیم.
وی با بیان اینکه آنها كه از آیات آفاقی مدد می‌گیرند، چون آیات آفاقی مخلوق خداست، دلالت انسان متفكر به آیات آفاقی مخلوق خداست، لذا به خدا عرض می‌كنند: ما به وسیله تو، تو را شناختیم، افزود: آنها كه از آیات أنفسی طرفی می‌بندند نشانه‌های روح و آیاتی كه در جان انسان موجود است، مخلوق خداست، دلالت انسان به استفاده از آیات انفسی مخلوق خداست و آنها هم از راه عنایت‌های الهی به خدا رسیده‌اند.
این مدرس حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه آنها كه جامع بین آیات آفاقی و انفسی‌اند به شرح ایضاً، اظهار کرد: آنها نیز می‌گویند: «بِكَ عَرَفتُكَ وَ أنْتَ دَلَلْتَنِی عَلَیْك»، آنها كه از این سه گروه بالاترند، كسانی هستند كه به خصوص آیات آفاقی، انفسی یا به جمع آیتین بسنده كنند، بلكه می‌خواهند خدا را با خود خدا بشناسند، آنها هم می‌گویند :«بِكَ عَرَفتُكَ وَ أنْتَ دَلَلْتَنِی عَلَیكْ، این أوَلَمْ یَكْفِ بِربكَ أنَّهُ عَلی كُلِّ شِیءٍ شَهِید، یعنی خداوند برای اینكه روشن بشود، برای اینكه دیگران به خوبی درک كنند خداوند حق است، خود را به آنها نشان می‌دهد، آنها با مشاهده خداوند، خداوند را می‌شناسند و نیازی به آیات آفاقی و انفسی نیست، در اینجا راه و هدف یكی است.
وی با اشاره به اینکه مَسلك و مَسلوكٌ إلیه یكی است و چون سالک از خود خبری ندارد و خود را نمی‌بیند، خود را نمی‌بیند، سلوک خود را نمی‌بیند و فقط هدف را می‌بیند و در حقیقت مسلک و هدف یكی خواهد بود، اظهار کرد: در بعضی از روایاتی كه ذیل این بخش از آیات سوره مباركه یوسف آمده است كه «أأنْتَ یُوسُف»، آنجا وجود مبارک امام صادق(ع) طبق نقل صاحب تُحَف‌العقول این بیان نورانی را در شناخت خدا ذكر كرد كه معرفت شاهد قبل از معرفت وصف اوست، یعنی ما شاهد را اول می‌شناسیم، بعد صفات او را می‌شناسیم، ولی اگر موجودی غائب بود، اول وصفش و بعد ذاتش را می‌شناسیم و خلاصه آن حدیث این است كه؛ شناخت ذات شاهد قبل از وصف اوست.
نظری با اشاره به اینکه شناخت ذات غائب بعد از وصف اوست، بعد استشهاد می‌كند كه برادران یوسف اول او را دیدند، بعد به یوسف بودن او پی بردند، اضافه کرد: أأنْتَ یُوسُف نگفتند: یوسف توئی! گفتند: تو یوسفی؟ کمااینکه امام صادق(ع) نیز می‌فرماید به اینكه خدا مشهود همه ماست، ما اول او را می‌شناسیم، بعد اوصاف او را، بعد آیات آفاقی و انفسی او را می‌شناسیم.
این مدرس حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه گروه چهارم كه برترین گروه معرفتی هستند، خدا را با خود خدا می‌شناسند، اظهار کرد: برای این چهار گروه چهار مصداق مشخص دارد، جامع همه یكی است كه انسان خدا را به وسیله خدا بشناسد.
وی افزود: خدا راهنمای انسان است و اگر كسی را راهنمایی نكند نمی‌تواند خدا را بشناسد و خدا راهنمایی‌های فراوانی را اِعمال كرده است، منتها این سالك مُتطرّق است كه باید از این راه‌ها استفاده كند و به مقصد برسد، پس همگان، همه این طوائف أربعه این جمله را می‌خوانند، منتها هر كس در حد خاص خود؛ «غَفَرَ اللهُ لَنَا وَ لَكُمْ وَالسَّلامُ عَلِیكُمْ وَ رَحمَةُ اللهِ وَ بَرِكاتُه».
انتهای پیام