به خدمت امام هادی(ع) رسیدم، یکی از کودکانش آمد و گلی به ایشان داد، حضرت آن را بوسید و بر چشم نهاد، سپس به من داد و فرمود: ای اباهاشم! هرکس گلی یا شاخهای از ریحان بگیرد و آن را ببوسد و بر چشم نهد، سپس بر پیامبر و خاندان او درود فرستد، خداوند به شمار ریگهای کوه عالج برایش حسنه مینویسد و به شمار آن گناهانش را پاک میکند.[الکافی]
پیامی که از این حدیث دریافت میشود، کمّ و کیف چگونگی نحوه برخورد ما با گلهای زندگیهایمان است؟ همان گلهایی که از خداوند بارها این گونه درخواست میکنیم «... رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَ ذُرِّيَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْيُنٍ وَ اجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِينَ إِمَامًا»(فرقان/74)، در احادیث امامان(ع) از همسر و فرزندان بارها به ریحانه تعبیر شده است: «... فَإِنَّ الْمَرْأَةَ رَيْحَانَةٌ، لَيْسَتْ بِقَهْرَمَانَة ...»[ نامه 31 نهجالبلاغه] و نیز «إنَّ الوَلَدَ الصّالِحَ رَيحانَةٌ مِن رَياحينِ الجَنَّة»[من لایحضره].
«رَیحَانه» از رَوح و به معنی گُل تازه خوشبو است؛ حال کیست که نداند آنچه از جانب خداوندی است و روح حضرت باری در آن دمیده شده «... وَ نَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِی...»(حجر/ 29)، بوی آشنایی است برای زندگی روحانی و معنویمان. پیامآور خداوند فرموده «ريحُ الوَلَدِ مِن ريحِ الجَنَّةِ...»(بوى فرزند، از بوى بهشت است...)[الفردوس] و نیز میفرماید: «الوَلَدُ الصّالِحُ رَيحانَةٌ مِن اللّه، قَسَمَها بَينَ عِبادِه»؛ (فرزند شايسته، دسته گلى خوشبوست از جانب خداوند كه ميان بندگانش قسمت مىكند).[الكافی] از همین روست که رسول مهرورزیها فرمودند: (حسن و حسين دو ريحانه من از دنيا است)[الكافی]؛ که این دو ثمره ریحانه الرسول هستند.
فعل و قول و تقریر حضرات معصومین، حجّت است از همین رو در روش برخورد با گلهای زندگیمان، باید آنان را به گلهای باغ رسول (قرآن و عترت) پیوند زده تا ما نیز ادامه شجره طیّبه باشیم(ابراهیم/24)؛ لذا امام صادق(ع) میفرمایند: «عَلِّمُوا أَوْلَادَکُمْ یس فَإِنَّهَا رَیْحَانَه الْقُرْآن».(به فرزندانتان «سورهی یاسین» را بیاموزید؛ همانا که این سوره، روح و ریحان قرآن است[البرهان]، از ظواهر رفتار با همسر و فرزندان (بوییدن، بوسیدن و روی چشم قرار دادن) که بگذریم، برداشتی هدایتی و تربیتی در ادامه حدیث امام نهم (صلوات) نهفته است که آن حفظ و نگهداری خانواده (تحریم/6) با محبّت ولایی و رحمت رسولی، محقق میشود: «وَ مِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَ جَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةًإِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ»(روم/21).
«مودّت» در تفسیر قرآن به قرآن حکایت از اهلبیت میباشد «...قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَىٰ...»(شوری/23) و «رحمت» که وجود نازنین پیامبر میباشد «وَ ما أَرْسَلْناكَ إِلَّا رَحْمَةً»(انبیاء/107). آموزه هدایتی و پیام تربیتی تصویرنگاری مذکور: راه حفظ خانواده از آسیبهای اجتماعی و فردی نیازمند محبّت و رحمت ظاهری (بوییدن و بوسیدن و...) و نیز رحمت و محبّت معنوی(با اُسوه قرار دادن بهترین راهنمایان و هادیان) است.
آگاهی: ریح از واژگان قرآن کریم به معنای باد و بو است، که در ادبیات فارسی باد صبا پیکی است که حامل پیام معشوق است. «صبا وقت سحر بویی ز زلف یار میآورد/ دل شوریده ما را به بو در کار میآورد» کوه عالج ریگستان بزرگی است در عربستان که به مناسبت کثرت ریگ مَثَل شده است، مانند زیره که به کرمان منتسب است و در مثال زیره به کرمان بردن مشهور است.