در گفت‌وگوی قبل در مورد برچسب زدن و نام‌گذاری نوجوانان مطالبی مطرح شد ابنکه برخی از برچسب زدن و نام گذاری‌ها برای قشری از نوجوان در زیست بوم‌های خاصی مطرح شده و در کشور ما قابل انطباق نیست، ما مخالف تفاوت نسلی گذشته با نسل جدید و نوجوان امروز نیستیم اما این برچسب زدن‌ها را متناسب با ویژگی‌های نوجوان حاضر نمی‌دانیم.
بیشتر بخوانید:
هم‌چنین چهار ویژگی از ویژگی‌های این نوجوانان مطرح شد. اولین ویژگی اینکه نسل حاضر ارزش‌هایی را می‌پذیرد که قابل لمس است، دومین ویژگی نوجوان امروز صراحت در کلام است، که به عنوان یک ویژگی مثبت قابل بیان است، سومین ویژگی نوجوان ما اهل خودسانسوری نیست و شجاعت بیان مسائل مختلف را دارد، چهارمین ویژگی این است که او از لحاظ مالی، عاطفی و اجتماعی به دنبال استقلال است.
تمام این ویژگی‌ها اگر در مسیر درست قرار بگیرد، به آنها توجه کنیم و بها دهیم تا به درستی بروز پیدا کنند نه تنها مسئله‌ساز نیست بلکه موجب می‌شود که یک نسل رشد یافته داشته باشیم.
از برخی از معلمان و افراد فعال در حوزه تربیتی جوانان و نوجوان زیاد شنیده می‌شود که نسل جدید به ارزش‌ها پایبند نیستند، یا ارزش‌ها برای آنها اهمیت ندارد و یا اینکه ارزش‌ها اولویت زندگی آنها نیست.
انسان به ماهیت انسان بودنش، نقطه تکیه گاه و لنگرگاهش در زندگی همین ارزش‌ها است، هیچ انسانی بدون حقایق و ارزش‌ها نمی‌تواند بقا داشته باشد. اما امروز روش انتقال، تبلیغ و تبیین ارزش‌ها به گونه‌ای بوده که نوجوان و جوان امروز احساس کرده با این مدل حقایق نمی‌تواند ارتباط بگیرد.
به طور مثال نوجوان امروز به شدت به مسئله عدالت‌خواهی پایبند است و دنبال آن است، اما در برگزاری برخی از شعائر مذهبی ممکن است سستی داشته باشد که این مسئله ریشه در نحوه معرفی ما دارد. اینکه هنگام معرفی دین و ارزش‌های خود بار زیادی را به شعائر مذهبی اختصاص دادیم اما به عدالت‌خواهی و مسائل اخلاقی آن طور که باید توجه نداشته‌ایم، از این رو جوان امروز در این زمینه‌ها خلآهایی را احساس می‌کند.
او هم به دنبال ارزش‌ها می‌رود اما نگاه او به ارزش‌ها یک نگاه کامل، جامع و دقیق نیست و بر اساس خلآهایی که وجود داشته برخی از ارزش‌ها را پر رنگ کرده و به برخی از ارزش‌ها توجه نمی‌کند. این اشکال مربوط به نحوه تبیین، معرفی و روش انتقال ارزش‌ها باز می‌گردد. اگر روش انتقال ارزش‌ها بر اساس نیازهای نوجوان معرفی شود او دست به انتخاب در بین ارزش‌ها نمی‌زند که برخی را انتخاب کند و برخی را رد کند .
ویژگی دوم نوجوان نسل حاضر که شاید در فضای رسانه در مورد آن بیشتر صحبت می‌شود و این مسئله در تمام دنیا رقم خورده و یا در حال روی دادن است، مسئله تغییر در نوع تفکر است، نسل گذشته دارای تفکر خطی بوده و امروز این تفکر به شکل شبکه‌ای تغییر پیدا کرده است.
در گذشته با توجه به اینکه فضای مجازی به شکل امروز وجود نداشت، تفکر انسان‌ها به صورت خطی بود یعنی انسان به لحاظ دریافت‌های مغزی این قابلیت را داشت که بر روی یک موضوع تمرکز کند و پیش برود. به طور مثال فرد یک کتاب را شروع می‌کرد و به پایان می‌رساند یا چندین ساعت روی یک موضوع درسی متمرکز می‌شد.
اما پس از دسترسی به فضاهای مجازی و فراگیر شدن آن تفکر انسان شبکه‌ای شده است، در این تفکر انسان نمی‌تواند در یک بازه زمانی روی یک موضوع تمرکز کند و مدام پرش افکار دارد که این مسئله ضمن نیاز به آسیب شناسی که دارد مستلزم این است که در ارائه مطالب به این نسل به پرش افکار و نوع تفکر شبکه‌ای آنها توجه داشته باشیم.
در مورد شبکه‌ای شدن ساختار مغز ما رفتارهای ما و استفاده از فضای مجازی تاثیرگذار بوده است، وقتی در فضای مجازی چرخی می‌زنیم و در قسمت‌های مختلف از این فضا به فضای دیگر می‌رویم و از نقطهای به نقطه و از موضوعی به موضوع دیگر می‌رویم موجب می‌شود مغز ما به طور ناخودآگاه بر اساس رفتارهایی که داریم یاد می‌گیرد که بیش از چند دقیقه نمی‌تواند بر روی یک موضوع متمرکز شود.
این مسئله در برخی زمینه‌ها می‌تواند بستر مناسبی فراهم کند اما از طرفی آسیب‌هایی دارد. از این رو ذهن نوجوان امروز به دلیل استفاده مستمر از فضای مجازی و نرم افزار‌های مختلف به این شکل درآمده و برای ارتباط با او باید بدانیم تفکر او دیگر تفکر خطی نیست و دچار پرش افکار است. یعنی در کلاس درس نمی‌تواند یک ساعت و نیم بر روی یک موضوع تمرکز داشته باشد.
اما ویژگی بعدی نوجوان امروز؛ نوجوان امروز در مقایسه با نوجوان گذشته سختی و رنج کمتری برای رسیدن به لذت تجربه می‌کند به عنوان مثال نوجوان نسل گذشته اغلب مسیر مدرسه را پیاده طی می‌کرد و به تعبیری سختی را تحمل می‌کرد بعد از سختی مغز دوپامین ترشح می‌کند، ترشح دوپامین باید به آرامی ترشح شود تا عملکرد مثبت و درستی داشته باشد.
در مورد نوجوان امروز آنچه مورد توجه است، این است که میزان سختی‌ها برای او به طرز قابل توجهی کاهش پیدا کرده است و میزان نیاز به دوپامین به طور فزاینده زیاد شده است، نوجوان امروز به دلیل اقتضائات اجتماعی یا با سرویس به مدرسه می‌رود یا والدین او را می‌رسانند، از آنجا که برای پیمودن مسیر سختی نداشته است، دوپامین ترشح نمی‌شود و چون این هورمون نیازِ انسان است، مجبور است برای ترشح دوپامین به دنبال راهکار دیگری بگردد. در این صورت خیلی زود سر کلاس احساس خستگی می‌کند.
میل فزاینده‌ای نسبت به ترشح دوپامین در انسان عصر معاصر به خصوص نوجوانان که تجربه سختی‌های دوران گذشته را ندارند در تمام دنیا در حال افزایش است. از این رو نوجوان و جوان امروز وقتی در تحصیل و شغلش به سختی می‌رسد خیلی راحت آن را حذف کرده و کنار می‌گذارد. یک بیگانگی با درد و سختی در بین جوانان و نوجوانان وجود دارد.
در فضاهای مجازی سرعت عجیبی وجود دارد، که حوصله، صبر و سعه صدر انسان در مقابل افراد را از نوجوان گرفته و نوجوان امروز حوصله کندی را ندارد. برای نوجوان امروز مطالب بسیار کوتاه و مختصر قابل پذیرش است، او مسائل طولانی که وقت زیادی از او بگیرد را نمی‌پذیرد، در تعامل با آنها اگر خیلی اهل مقدمه و صحبت طولانی باشیم همراهی آنها را از دست می‌دهیم. تحقیقات فضای رسانه نشان می‌دهد ویدئوهایی که حدود یک دقیقه باشد بازدید بیشتری دارد و کلیپ‌های طولانی اقبالی ندارند.
گفت‌وگو از اکرم یوسفی پارسا
انتهای پیام