محمدجعفر قائم‌پناه، معاون اجرایی رئیس جمهور در این همایش گفت: جمعیت، سرمایه‌ای در جهت اقتدار و امنیت کشور است که زیربنای اصلی توسعه کشور محسوب می‌شود. کشوری که جمعیت کافی، پویا و بالنده نداشته باشد، در عرصه‌های فرهنگی، آموزشی و حتی اقتصادی دچار چالش‌های جدی خواهد شد. امروز جمعیت مسئله‌ای حیاتی برای حفظ هویت ملی، تضمین امنیت و تأمین آینده‌ای روشن برای ایران اسلامی است.
وی با طرح این پرسش که چرا جوان بودن جمعیت اهمیت دارد و چرا کشورهای پیشرفته درصد قابل توجهی از اعتبارات خود را به رشد جمعیت و جذب نیروی جوان اختصاص می‌دهند، بیان کرد: پاسخ این پرسش‌ها را باید در رابطه بین جمعیت و توسعه جستجو کرد. البته موضوع جمعیت برای نخستین بار توسط مقام معظم رهبری وارد گفتمان ملی شد تا با حفظ منافع ملی، از بروز بحران‌های فرهنگی و اجتماعی جلوگیری شود. ایشان در سال ۱۳۹۳ سیاست‌های کلی جمعیت را ابلاغ فرمودند که در آن بر تقویت بنیان خانواده تأکید داشتند.
قائم‌پناه ادامه داد: متأسفانه تغییرات جمعیتی سال‌های اخیر ما را با چالش‌های اساسی روبرو کرده است. آمار سال گذشته نشان‌دهنده تحولی جدی در سیاست‌ها و نگرش‌هاست، نرخ باروری به ۱.۴۴ کاهش یافته، در حالی که برای حفظ جمعیت، این نرخ باید حداقل ۲.۱ باشد. تعداد تولدها نیز به زیر یک میلیون کاهش یافته و به ۹۷۹ هزار رسیده است. این آماری است که برای نخستین بار در تاریخ معاصر کشورمان رقم خورده است.
۱۰.۴ درصد جمعیت کشور سالمند هستند
وی تصريح کرد: سالخوردگی جمعیت روندی نگران‌کننده است که اگر کنترل نشود، آثار آن در دهه‌های آینده نمایان خواهد شد. در حال حاضر ۱۰.۴ درصد جمعیت کشور سالمند هستند، اما پیش‌بینی می‌شود در ۲۵ سال آینده این میزان به ۲۶.۵ درصد برسد. در واقع، حدود ۲۶ درصد جامعه ما سالمند خواهد شد و ایران به سالمندترین کشور منطقه تبدیل خواهد می‌شود.
وی در ادامه گفت: در سال‌های گذشته، حمایت از خانواده، تسهیل ازدواج و فرزندآوری، بهبود شرایط اقتصادی خانواده‌ها و برنامه‌ریزی‌های بلندمدت از اولویت‌های اصلی نظام حکمرانی برای عبور از این چالش بوده است. اما این اقدامات اگرچه لازم است، کافی نیست. مهمترین عامل در تصمیم‌گیری خانواده‌ها برای فرزندآوری، امید به آینده است. وقتی خانواده‌ها احساس امنیت و ثبات نداشته باشند، نمی‌توان صرفاً با شعار و تبلیغات، آنان را به فرزندآوری تشویق کرد.
وی گفت: امیدواری در جامعه نیازمند اقدامات عملی در حوزه‌های مختلف از جمله ثبات معیشت خانواده‌ها، توسعه خدمات سلامت برای جوانان و بهبود زیرساخت‌های آموزشی و اطمینان از آینده فرزندان است. اقدام در این عرصه‌ها باعث می‌شود خانواده‌ها تشکیل زندگی و فرزندآوری را بخشی از مسیر خوشبختی خود بدانند. از مهمترین وظایف دولت، برطرف کردن موانع و تقویت زیرساخت‌های لازم برای رشد جمعیت است. رشد جمعیت در یک محیط منسجم و همدل محقق خواهد شد.
معاون اجرایی رئیس جمهور گفت: متأسفانه در گذشته، برخی راهکارهای نادرست به نام افزایش جمعیت مطرح شد که نه تنها کمکی به بهبود وضعیت نکرد، بلکه می‌توانست به سلامت مادر و کودک آسیب بزند. برخی سیاست‌ها مانند محدودیت‌های غیرعلمی در حوزه تنظیم خانواده، بدون توجه به اصول پزشکی و حقوق بنیادین خانواده‌ها اجرا شد. چنین سیاست‌هایی نه تنها هزینه‌های درمانی را افزایش داد، بلکه می‌تواند تأثیر معکوس بر تمایل به فرزندآوری داشته باشد.
وی ادامه داد: محدودیت دسترسی به خدمات سلامت باروری بدون در نظر گرفتن شرایط اقتصادی، اجتماعی و سلامت خانواده‌ها، از دیگر نمونه‌های این نگاه نادرست است. تجربه جهانی نشان داده که چنین رویکردهایی با شکست مواجه شده‌اند. راه حل واقعی این است که جوانان در سن باروری باور داشته باشند داشتن فرزند نه تنها یک نیاز فیزیولوژیک، بلکه یک ضرورت اجتماعی است. سیاست‌های جمعیتی مؤثر، سیاست‌هایی هستند که با احترام به اختیار خانواده‌ها و حمایت از سلامت مادر و کودک، همراه با بهبود شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اجرا می‌شوند.
وی افزود: نقش جمعیت در ایجاد و استحکام امنیت ملی از دو منظر حائز اهمیت است: نخست آنکه جمعیت به عنوان عاملی در تولید قدرت نظامی مطرح است. در واقع، جمعیت در تولید قدرت نظامی نقش استمراربخش و پایان‌ناپذیری ایفا می‌کند. از منظر دیگر، جمعیت در سایر مؤلفه‌های قدرت ملی همچون مؤلفه‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی تأثیرگذار است و همان‌گونه که این مؤلفه‌ها در استحکام امنیت ملی اهمیت دارند، جمعیت نیز نقش به‌سزایی در تولید امنیت ملی دارد.
سردار مرادی ادامه داد: امروز مؤلفه‌ها و عناصر قدرت ملی در تولید و استحکام بخشی به امنیت، دارای همگرایی در رویکرد و هم‌افزایی در کارکرد هستند که در این میان عامل جمعیت جایگاه ویژه‌ای داشته و به عنوان شاخص اصلی محاسبه می‌شود. معتقدیم همگرایی و هم‌افزایی عناصر قدرت می‌تواند امنیت پایدار برای کشور تولید کند که در این میان عامل جمعیت نقش قابل توجهی ایفا می‌کند.
قدرت نظامی بالای کشورهای دارای جمعیت جوان
وی تصریح کرد: مطالعات نشان می‌دهد تغییرات جمعیتی با تأثیرگذاری بر مسائل فرهنگی، اجتماعی و سیاسی، رابطه‌ای معنادار با امنیت ملی دارد. کشورهایی که دارای جمعیت جوان و پویاتری هستند، همواره از قدرت نظامی بیشتری برخوردارند. از این رو، نیروهای مسلح همراه با دولت و سایر قوا در تلاش هستند تا سیاست‌ها و برنامه‌های ملی در حوزه جمعیت و فرزندآوری را در سراسر کشور رونق بخشیده و تا حد امکان محقق کنند.
وی با اشاره به سه نقش اساسی نیروهای مسلح گفت: نیروهای مسلح به عنوان مجموعه‌ای منسجم در درون خود سیاست‌ها و برنامه‌های وسیعی را اجرا می‌کند و نیروهای مسلح با همه ظرفیت‌های خود در خدمت دولت و سایر نهادها قرار می‌گیرند تا این سیاست‌ها و برنامه‌ها در جامعه محقق شوند و نیروهای مسلح با همه توان در جهت ترویج فرهنگ فرزندآوری به خانواده‌ها و دولت کمک می‌کنند.
وی تأکید کرد: جمعیت جوان این کشور در قالب نیروهای بسیج مردمی و سازمان‌های مختلف از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. شعار همیشگی ما در همه سازمان‌ها، جوامع و خانواده‌ها این است که ایران جوان بماند