سالروز شهادت مظلومانه امام علی بن‌الحسین(ع) را تسلیت و تعزیت می‌گوییم. منابع تاریخی روز شهادت امام زین‌العابدین(ع) را در دو روز متفاوت اما در ماه محرم ذکر می‌کنند. همزمانی ماه شهادت اباعبدالله الحسین(ع) و فرزندش امام علی بن‌الحسین(ع) مستمسکی است که در سالروز شهادت امام چهارم نیز مباحثی در امتداد موضوع محرم امسال درباره امام حسین(ع) ارائه شود، با این تفاوت که به جای بررسی دلالت آیات استنادی، به شبهه‌ای پرداخته شود که درباره آیه استنادی امام سجاد(ع) ممکن است مطرح شود.
برای روشن‌تر شدن موضوع با نقل رویداد تاریخی به توضیح شبهه مزبور می‌پردازیم. منابع تاریخی نقل می‌کنند هنگامی که امام زین‌العابدین(ع) را به مجلس عبیدالله بن‌زیاد در دارالحکومه کوفه بردند، عبیدالله به امام سجاد(ع) (یا به مأموران خود) رو کرد و پرسید که نامت چیست؟ امام(ع) فرمودند: على بن‌الحسین. عبیدالله گفت که مگر خداوند على بن‌الحسین(ع) را در کربلا نکشت؟ امام(ع) پاسخ دادند که برادری داشتم که نامش علی بود، مردم(سپاهیان شما) او را کشتند. مجدداً عبیدالله گفت که خیر! خداوند او را کشت. امام(ع) در پاسخ آیه یا آیاتی را تلاوت کردند که موجب خشم شدید ابن زیاد شد.
«اللَّهُ يَتَوَفَّى الْأَنْفُسَ حِينَ مَوْتِهَا خداوند جان‌ها را به هنگام مرگ دریافت مى‌کند». (۴۲ سوره زمر) « وَمَا كَانَ لِنَفْسٍ أَنْ تَمُوتَ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ هیچ انسانى نمى‌میرد مگر به اذن الهى» (۱۴۵ سوره آل عمران). چنانچه ملاحظه می‌کنید، هر دو آیه به این باور و معرفت مهم اسلامی اشاره دارد که «موت جز به اذن الهی صورت نمی‌گیرد».
با توجه به شرح و مفاد گفت‌وگوی مذکور، پرسش این است که چرا آیات تلاوت شده معرفت حاکم اسلامی را زیر سوال می‌برد و او را خشمگین میکند تا آنجا که دستور به قتل امام سجاد(ع) می‌دهد؟ با اینکه در نگاه نخست این آیات سخن عبیدالله بن‌زیاد را تایید میکند، برای درک آیه استنادی و پاسخ اندیشمندانه و حکیمانه قرآنی امام سجاد(ع) در جلوگیری از مغالطه و فریب‌کاری عبیدالله بن‌زیاد لازم است تا تفاوت میان «قتل» و «موت» روشن شود.
با پرهیز از بحث‌های مطول در این باره به اختصار اشاره می‌شود که قتل عملی است که به وسیله انسان برای پایان دادن به حیات انسان دیگر صورت می‌گیرد و از این رو، کنشی جنایتکارانه است و برای صاحب خون (مقتول) حق جبران یا به اصطلاح حق قصاص ایجاد میکند، اما موت یا به اصطلاح مرگ، قضای الهی است که به خروج روح از بدن گفته می‌شود.
چنین کاری از عهده بشر خارج است و تنها به وسیله خداوند متعال انجام می‌گیرد. افزون بر آیاتی که امام سجاد(ع) آن را تلاوت کردند، در آیات متعدد قرآن کریم از جمله آیات ۱۵۸ و ۱۵۷ سوره آل عمران و ... نیز به تفکیک قتل و موت اشاره شده است. امام(ع) با قرائت آیات مزبور به مجرم بودن قاتلان و آمران به قتل علی بن‌الحسین (حضرت علی اکبر(ع)) از جمله عبیدالله بن‌زیاد به طور مستقیم یا غیرمستقیم اشاره میکند و آن را از سنت الهی یعنی موت (مرگ) تفکیک میکند.
همچنین، امام(ع) با قرائت این آیات ناآشنایی حاکم اسلامی به آیات قرآن کریم را نیز به او گوشزد میکند و مانع عوام‌فریبی و فریب‌کاری او در دارالحکومه می‌شود. نکته دیگری که در این گفت‌وگو کوتاه و تلاوت آیات قرانی نتیجه می‌شود، رشادت، شجاعت و علم امام علی بن‌الحسین(ع) است که با وجود همه مصائب و دردمندی‌ها و نیز فضای مستبدانه دارالحکومه، معارف اصیل اسلامی و بیداد و ظلم بنی‌امیه را فریاد زده و صدای مظلومیت و ستم‌دیدگی خویش را نیز به گوش همه تاریخ رسانده است.
این گفتار را با سلامی به محضر نورانی امام سجاد(ع) اختتام می‌بخشیم. اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا مِصْباحَ الْعالَمِینَ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا سَفِینَهَ الْعِلْمِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا سَکِینَهَ الْحِلْمِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا مِیزانَ الْقِصاصِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا سَفِینَهَ الْخَلاصِ.
انتهای پیام