زبان آشکارساز باطن انسان‌ها است

به گزارش ایکنا، جلسه شرح صحیفه سجادیه با محوریت دعای بیستم صحیفه با سخنان حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجواد حاج علی‌اکبری، رئیس شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه، طبق روال هر هفته، شامگاه دوشنبه 22 اسفند‌ماه در مجموعه فرهنگی سرچشمه برگزار شد که گزیده مباحث آن را در ادامه می‌خوانید؛

«اللَّهُمَّ اجْعَلْ مَا یلْقِی الشَّیطَانُ فِی رُوعِی مِنَ التَّمَنِّی وَ التَّظَنِّی وَ الْحَسَدِ، ذِکراً لِعَظَمَتِک، وَ تَفَکراً فِی قُدْرَتِک، وَ تَدْبِیراً عَلَی عَدُوِّک، وَ مَا أَجْرَی عَلَی لِسَانِی مِنْ لَفْظَةِ فُحْشٍ أَوْ هُجْرٍ أَوْ شَتْمِ عِرْضٍ أَوْ شَهَادَةِ بَاطِلٍ أَوِ اغْتِیابِ مُؤْمِنٍ غَائِبٍ أَوْ سَبِّ حَاضِرٍ وَ مَا أَشْبَهَ ذَلِک، نُطْقاً بِالْحَمْدِ لَک، وَ إِغْرَاقاً فِی الثَّنَاءِ عَلَیک، وَ ذَهَاباً فِی تَمْجِیدِک، وَ شُکراً لِنِعْمَتِک، وَ اعْتِرَافاً بِإِحْسَانِک، وَ إِحْصَاءً لِمِنَنِک»

الهی عنایت کن که به جای آنچه شیطان در دلم می‌افکند از آرزوی باطل و بدگمانی و حسد، یاد عظمت تو کنم و در قدرت تو اندیشه نمایم، و در دفع دشمنان تو چاره‌سازی نمایم، و به جای آنچه شیطان بر زبانم جاری می‌سازد از فحش و بدگویی و ناسزا یا شهادت ناحق، یا غیبت از مؤمن غایب یا دشنام به شخص حاضر و مانند اینها، سخن در سپاس تو گویم، و مبالغه در ثنای تو ورزم، و با تمام هستی خود ستایش بزرگی تو کنم، و شکر نعمت تو به جای آورم، و اعتراف به احسان تو نمایم، و به شمردن نعمت‌های تو مشغول گردم.

لزوم آمادگی برای ورود به ماه رمضان

این روز‌ها از نظر آماده شدن برای ورود به ماه رمضان روزهای بسیار حساسی است. مهمترین فصل، مسئله استغفار و طلب مغفرت است چنانکه نقل شده است در دهه سوم این دعا را زیاد بخوانید: «اَللّهُمَّ اِنْ لَمْ تَکُنْ غَفَرْتَ لَنا فیما مَضى مِنْ شَعْبانَ فَاغْفِرْ لَنا فیما بَقِىَ مِنْهُ» یعنی اگر تا اینجای شعبان ما را نیامرزیدی در این باقی‌مانده ما را ببخش. اینکه انسان با حالت سبکباری یعنی با آمرزیدگی وارد ماه رمضان شود موضوعیت دارد چون هر چه از گناه و عوارضش در نامه اعمال ما باشد جزء موانع فیض ماه مبارک رمضان است. انسان وارد ضیافت می‌شود ولی با مانع وارد می‌شود.

برای اینکه انسان بتواند وارد این ماه شود باید شست‌وشو کند که وقت آن اکنون است تا انسان با طهارت فکری، ذکری، قلبی، باطنی، شخصیتی و اخلاقی و جسمی وارد ضیافت الهی شود. نسخه کلی برای آمادگی یک جمع سالم بین دعای 44 صحیفه سجادیه است که دعای ورود به ماه رمضان است و خطبه شعبانیه پیامبر(ص). انسان باید میان این دو جمع کند. حاصل جمع یک دستورالعمل مشخص می‌شود که به انسان نشان می‌دهد در ماه رمضان چکار کند تا وقتی وارد ماه شد متحیر نباشد. این برنامه به صورت روشن در قالب توصیه‌های صریح خطبه پیامبر(ص) و دعای 44 صحیفه سجادیه بیان شده است.

ما به این قسمت از دعای مکارم رسیدیم: «وَ مَا أَجْرَی عَلَی لِسَانِی مِنْ لَفْظَةِ فُحْشٍ أَوْ هُجْرٍ أَوْ شَتْمِ عِرْضٍ ...»، صحبت از القائات شیطانی بود. معلوم شد شیطان برای بندگان خدا دو نوع تیر آماده کرده است دسته اول برای باطن ما است که سه عنوانش اینجا مطرح شد: «مَا یلْقِی الشَّیطَانُ فِی رُوعِی مِنَ التَّمَنِّی وَ التَّظَنِّی وَ الْحَسَدِ». آنچه از خداوند متعال می‌خواهیم تبدیل این القائات شیطانی است. برای اینکه تیر شیطان به باطن ما اصابت نکند سپرش همین است: «ذِکراً لِعَظَمَتِک، وَ تَفَکراً فِی قُدْرَتِک، وَ تَدْبِیراً عَلَی عَدُوِّک». بخش دوم تیرهایی است که شیطان به سمت ظاهر ما شلیک می‌کند. تیرهایی که برای ظاهر ما در نظر گرفته است برای همه اعضا و جوارح ماست یعنی برای هر عضوی از اعضای ما تیر مناسبی دارد. در این قطعه امام در محور طراحی‌های ظاهری شیطان یک مورد را انتخاب کرده است و آن زبان است. «مَا أَجْرَی عَلَی لِسَانِی» یعنی چیزهایی که شیطان بر زبان ما جاری می‌کند.

حساسیت و جایگاه زبان

از این بیان امام حساسیت و جایگاه زبان در اعضا و جوارح انسان معلوم می‌شود. جایگاه زبان از نظر آشکارسازی باطن ما جایگاه ویژه‌ای است. درون انسان در زبان انسان آشکار می‌شود. شما در درونتان نور داشته باشید بر زبان جاری می‌شود، در درونتان حکمت داشته باشید بر زبان جاری می‌شود، در درونتان محبت داشته باشید بر زبان جاری می‌شود، در درونتان ندامت داشته باشید بر زبان جاری می‌شود، در درونتان خشم داشته باشید بر زبان جاری می‌شود، در درونتان نفرت داشته باشید بر زبان جاری می‌شود.

از این جهت زبان میان اعضا و جوارح ما خیلی خاص است و کافی است برای درک عظمت زبان به این آیات مراجعه کنیم: «الرَّحْمَنُ عَلَّمَ الْقُرْآنَ خَلَقَ الْإِنْسَانَ عَلَّمَهُ الْبَيَانَ». این چند آیه از شگفتی آیات قرآن است. قبل از آفرینش انسان خداوند قرآن را تعلیم کرده است. به که تعلیم کرده است؟ از همین‌جا متوجه نور اول یعنی وجود حضرت خاتم در مقام نورانیت می‌شویم. بعد که انسان آفریده شد، خدا می‌فرماید «عَلَّمَهُ الْبَيَانَ». خدا خیلی چیزهای دیگر را به انسان داده ولی آنچه خدا در صدر سوره انتخاب می‌کند بیان است. بیان برای لسان است. هرچه نعمت حساس‌تر باشد آفت و آسیب آن بزرگتر و خطرناک‌تر است.