طی برگزاری شانزدهمین دوره همایش بانوان قرآن پژوه از بانوان فعال در عرصههای قرآنی در بخشهای پژوهش، هنری و قاریان و حافظان تجلیل میشود. زهرا تقدسنژاد، پژوهشگر و هنرمند قرآنی از جمله این بانوان است. او کارشناس پژوهشی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع است و در حال حاضر نیز در بخش هنرهای سنتی پژوهشگاه وزارت میراث فرهنگی فعالیت میکند. طی گفتوگویی بیشتر با او آشنا میشویم.
زهرا تقدسنژاد، کارشناس پژوهشی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هستم و هماکنون نیز در بخش هنرهای سنتی پژوهشگاه وزارت میراث فرهنگی فعالیت میکنم. فعالیت تخصصی هنری بنده چاپ روی پارچه است اما از نظر پژوهشی نیز بر روی آثار دوره اسلامی تحقیق و پژوهش میکنم. همچنین، تعدادی پژوهش و تحقیق نیز بر روی کتیبههایی که روی پارچهها قرار دارند، داشتهام که بیشتر این کتیبهها احادیث و آیات قرآنی و یا تکههایی از اسماء خداوند هستند.
از سال 78 بود که به فراگیری رشته چاپ پارچه پرداخته و از سال 82 نیز مشغول تدریس این رشته در دانشگاه هستم. همچنین، تاکنون به عنوان نفر برگزیده سه دوره از نمایشگاه قرآن کریم در رشته چاپ آیات قرآنی بر روی پارچه معرفی شدهام.
چاپ روی پارچه تکنیکها و رورشهای مختلفی دارد که یکی از انواع این چاپ، چاپی است که متأسفانه امروز در حال فراموشی است و علاقهمندان آنها را فقط بر روی روسریها و شالهایی مشاهده میکنند که هموطنان کرد و لر کشور آنها را به روی سر میاندازند. بنده از این تکنیک استفاده کرده و آیات قرآنی را به روی پارچه آوردم. در این زمینه فقط نقشهای سنتی بیشتر دیده میشد که بنده از این تکنیک استفاده کرده و آیات قرآنی و اسماء الهی و پنج تن آل عبا را بر روی پارچه آوردم.
هنر و ابعاد مختلف دینی و مذهبی به هیچ وجه از یکدیگر جدا نیستند و تا زمانی که ما به عنوان مسلمانان در یک سرزمین اسلامی زندگی میکنیم، فعالیتهای ما نیز ناخودآگاه حول و حوش عقیده و اعتقاد ما شکل میگیرد. در این زمینه میتوانیم از هنر در زمینه دیپلماسی فرهنگی استفاده کنیم؛ چراکه هنر، زبانی بینالمللی در میان همه جوامع است؛ لذا هر چقدر هنر خود را براساس عقاید خود طراحی کرده و پیش ببریم، گفتمان ویژهای را با دیگر کشورها در این رابطه برقرار کردهایم.
به صورت کلی باید اذعان کرد که شکوفایی و تعالی هنر نیازمند حمایت است و اگر این حمایتها نباشد، هنر مسیر تعالی خود را به سختی طی خواهد کرد. اما خوشبختانه رشتههای قرآنی در جامعه ما مورد حمایت قرار میگیرند و هر فردی که بخواهد در این زمینه فعالیت کند، حمایت خواهد شد.
در مورد رشتههای هنری متفاوت، دسترسی به مواد اولیه دشوار است و مواد اولیه و ابزار هنرمندان امروز به شدت گرانقیمت شده و به سختی به دست میآید. لذا اگر نهادهای دولتی و حاکمیت و حتی نهادهای خصوصی بتوانند در این رابطه ار هنرمندان حمایت کنند، آنها راحتتر به فعالیتهای هنری میپردازند.
در فعالیتهای پژوهشی نیز مانند فعالیتهای هنری برخی محدودیتها و مشکلات وجود دارد و دسترسی به منابع در این رابطه محدود است. برای مثال چنانچه هنرمندی قصد داشته باشد برای مشاهده آثار هنری اصیل به موزهها مراجعه کند، با سختی و دشواری مواجه خواهد شد.
به همین دلیل هنرمندان اغلب از طریق تصاویر آثار و منابع اصلی میتوانند پژوهشهای خود را انجام دهند و به اصل اثر دسترسی ندارند. آثار اصلی در موزهها قرار دارند و دسترسی به آنها برای پژوهش و بررسی بسیار دشوار است. لذا محدودیت دسترسی به منابع اصلی موجب دشواری مسیر تحقیق شده و سد و مانعی بزرگ در مسیر تحقیقات و پژوهشهای مختلف است.
آن زمان که کارمند دولت بودم، آثار خود را برای نمایشگاه قرآن ارسال کردم و مسئولان نمایشگاه نیز پس از انتخاب آثار بنده و دیگر بانوان قرآنپژوه، برای شرکت در همایش بانوان قرآنپژوه دعوت کرده و این سعادت را داشتیم که به اتفاق یکدیگر به دیدار مقام معظم رهبری رفتیم. پس از آن نیز هر زمان که نمایشگاه قرآن برپا شد، بنده و همکاران در ادوار مختلف نمایشگاه حضور داشتیم.
برگزاری چنین همایشهایی مانند بانوان قرآنپژوه کمک فراوانی به توسعه امر قرآن کریم در میان بانوان جامعه خواهد کرد. وقتی هنرمندان در رشتههای مختلف هنری در کنار یکدیگر جمع میشوند، با آثار مختلف هنری آشنا شده و میتوانند از ایدههای یکدیگر استفاده کنند. این همایشها میتواند نقطه آغاز و جرقهای برای خلق آثار هنری جدید بوده و باعث تبادل اندیشهها در میان هنرمندان رشتههای مختلف باشد.
این موضوع در ترویج بیشتر فرهنگ قرآنی در جامعه کاملاً تأثیرگذار است. بانوان جدای از اینکه هنرمند هستند، مادر بوده و مسئولیتهای دیگری در میان خانواده دارند و میتوانند اندیشه قرآنی خود را در میان خانواده رواج دهند. بانوان میتوانند فرزندانی را پرورش دهند که با فکر و اندیشه قرآنی رشد پیدا کنند. نقش هنر نیز در این زمینه بسیار مؤثر و کمک کننده است و میتواند با ایجاد علاقه بیشتر در میان فرزندان، زمینه را برای رشد فرهنگ قرآنی در میان ایشان فراهم کند.
انتهای پیام