وی گفت: در کتب ملل و محل به نقل از خوارج و فرقه‌های اصلی که در صدر اسلام وجود داشته‌اند گفته شده که تا سال ۲۹ یعنی از سال ۲۳ تا سال ۲۹ هجری قمری دوران عثمان خوب و از سال ۲۹ که به تعبیری آن انگشتری که پیامبر عظیم الشان اسلام(ص) به عنوان دامادی به او می‌دهد، در «چاه عریس» می‌افتد، دوران عثمان غیرقابل دفاع است.
استاد دانشگاه ادیان و مذاهب ابراز کرد: بسیاری از مورخین که تاریخ کار می‌کنند، دوران دوم عثمان را دوران بدعت‌ها و دوران بازگشت سنن غیر اسلامی و نفوذ خاندان بنی امیه و آزار اصحاب رسول خدا(ص) و حتی مخالفت با سیره نبوی و سیره شیخین می‌دانند.
وی گفت: از سال ۲۹ تا سال ۳۵ یعنی هجده ذی الحجه که روز کشته شدن عثمان است و خون او بر روی صفحه‌ای از قرآن می‌چکد که همه این‌ها بعدها مستمسکی برای معاویه می‌شود که به خونخواهی از عثمان درآید و اتفاقات بعدی را در طول تاریخ انجام دهد و فتنه الکبری در جهان اسلام روشن می‌شود.
بطحائی در پاسخ به این پرسش که تبعات و بازتاب سریال معاویه در عربستان چگونه بود، ابراز کرد: شبکه m.b.c عربستان با پخش سریال معاویه در سال ۲۰۲۳ قصد داشتند مسئله عثمان را پررنگ‌تر نشان دهند و تیزر تبلیغاتی آن به فتنه الکبری اشاره داشت که با مخالفت تند مقتدی صدر این شبکه عقب‌نشینی و تغییراتی در این سریال داد و فتنه عثمان در معاویه ۲۰۲۵ کمرنگ شد.
وی گفت: در فیلم معاویه ۲۰۲۵ نقش عثمان کمتر شده و فیلم به کمی عقب‌تر بازمی‌گردد و معاویه را به دوران‌های قبل‌تر در صدر اسلام بازمی‌گرداند و تحولاتی را آورده که پررنگی شخصیت عثمان و فتنه کبری را در حاشیه رانده است.
استاد دانشگاه ادیان و مذاهب اظهار کرد: در تیزر سال ۲۰۲۳ فتنه‌الکبری آمده اما در تیزر سال ۲۰۲۵ اصلا حرفی از فتنه الکبری نمی‌آید و ظاهراً با یک سری ویرایش متفاوت منتشر می‌شود که تفاوت بین نسخه ابتدایی و نسخه بعدی را دارد که ما روی این مسئله باید یک تمرکزی داشته باشیم. به عبارتی سریال معاویه ۲۰۲۳ دقیقاً برخلافت عثمان تمرکز می‌کند اما سریال سال ۲۰۲۵ قصد دارد، صحنه را از تحولات تاریخی عثمان دور کند و برداشت‌های غیراختلافی‌تر را مطرح سازد.
وی گفت: سوال مهمی که مطرح است این است چرا شبکه m.b.c عربستان اقدام به ساخت معاویه کرد و هالیوود و یا بالیوود و یا هر شرکت دیگری این سریال را نساخت؟ آیا معاویه‌ای که هالیوود بسازد با معاویه‌ای که m.b.c می‌سازد متفاوت است؟
بطحائی ابراز کرد: به نظر می‌رسد اینکه انگیزه‌ای خاص برای ساخت سریال معاویه تا الان وجود نداشته و شخصیت معاویه یک کاراکتر ویژه نیست که شرکت‌های فیلم‌سازی بخواهند روی آن سرمایه‌گذاری کنند، مگر اینکه دلایل سیاسی از سوی سرمایه‌گذار خصوصی وجود داشته باشد که این سرمایه‌گذاری توسط بن سلمان قابل توجیه بود. به عبارتی، معاویه شخصیتی است که در طول تاریخ امثال او وجود دارد و شخصیت متمایزی نیست که سرمایه‌گذار بخواهد بر روی آن تمرکز کند زیرا وی در ردیف حاکمانی است که ضد اخلاق بودند و برای بقا و حفظ سلطنت خود تلاش می‌کردند و اصول اخلاقی را زیر پا می‌گذاشتند و برای رسیدن به مناصب خود ترور می‌کردند و نظایر او در تاریخ فراوانند.
وی گفت: تنها کسی می‌تواند بر روی این سریال تمرکز کند که بخواهد نظیری برای خود و موجه کردن شخصیت خود داشته باشد، مثلا شما تصور کنید بالیوود یا هالیوود بخواهد این سریال را تولید کند، چه انگیزه‌ای باید داشته باشد، آیا می‌خواهد حکومت خود و حکومت سکولارهای آمریکا و لیبرال آمریکا و دموکرات‌ها یا جمهوری‌خواه‌ها را توجیه کند که آنها نیازی به این آموزه‌ها ندارند.
استاد دانشگاه ادیان و مذاهب ابراز کرد: تنها کشوری مانند عربستان و شخصی مثل بن سلمان که قصد حکمرانی معاویه‌گونه و همچنین اعمال غیر مشروع در عرصه حکمرانی دارد، شخصیت معاویه بهترین گزینه است که بسیاری از این موارد در وی وجود دارد.
وی گفت: شخصیت معاویه در قلمرو حکمرانی یک شخصیت ضد اسلامی است و معاویه یک شخصیت متمایز حاکی از فداکاری‌ها و اصول و ارزش‌های اخلاقی و انسانی نیست.
بطحایی بیان کرد: سریال معاویه نشان‌دهنده طمع و چنگ و دندان زدن یک فرد برای رسیدن به سلطنت خود و پسرش بود که این سریال نیز اینگونه نشان داده می‌شود، اگر بخواهید حکومت خود را حفظ کنید باید ترور کنید و در قسمت ۱۴ سریال معاویه ۲۰۲۵ می‌بینید که عسل قلزم را به مالک اشتر می‌دهد و می‌خندد و اینکه ترور مخالف را مشروع می‌داند.
وی گفت: سریال معاویه ۲۰۲۵ را یک سریال تاریخی یا یک سریال فرقه‌ای نمی‌توان دانست بلکه سریالی است که دو نوع تفکر را نشان می‌دهد، دو تیپ تفکری که در حکمرانی نشان می‌دهد، یکی حضرت علی(ع) است که برای رسیدن به حکومت حاضر نیست ارزش‌ها را زیر پا بگذارد و عدالت برای ایشان مهم است و اگر عدالت را برقرار نسازد، حاضر نیست به حکمرانی برسد و در مقابل ایشان، تفکر معاویه قرار دارد که قدرت برای او اصل است و برای رسیدن به قدرت، اصول اخلاق، خانواده و همه آموزه‌های اخلاقی و انسانی را زیر پا می‌گذارد.
استاد دانشگاه ادیان و مذاهب در پاسخ به اینکه چه اهدافی پشت ساخت این سریال بود، افزود: هدف از ساخت این سریال مشروعیت بخشیدن به حکمرانی خاندان آل سعود است؛ زیرا جامعه عربستان امروز جامعه‌ای پارادوکسیکال است که از سویی عده‌ای از جمله آل سعود به دنبال غربی‌سازی جامعه و از طرفی سلفی‌ها که اتفاقاً ضد غرب هستند، پس اگر هدفی برای ساخت سریال معاویه ۲۰۲۵ وجود دارد، ساکت کردن سلفی‌ها است و پنهان شدن رفتارهای غیر مشروع زیر سایه معاویه.
وی بیان کرد: آل سعود از ساخت این سریال به دنبال این است که اگر برای مثال فستیوال‌های غیر شرعی برگزار می‌کنند و اصول اخلاقی را زیر پا می‌گذارند و شاهزاده‌ها با یکدیگر برای قدرت می‌جنگند و اگر هر عمل غیراخلاقی که در حکومت از دوران فهد تا امروز وجود دارد را انجام می‌دهند، برای ساکت کردن دهان خاندان آل شیخ و عالمان سلفی است و قصد مشروعیت‌بخشی به حکومت خود را با نشان دادن سیره معاویه دارند زیرا سلفی‌ها معاویه را به عنوان کاتب وحی می‌دانند.
بطحائی گفت: آل سعود در عرصه بین‌الملل نیز با نمایش سریال معاویه به دنبال مشروعیت‌بخشیدن به اقدامات خود است؛ زیرا اکثر علمای نهضت بیداری عربستان در زندان هستند و یک مخمصه بسیار بزرگی پیش روی بن سلمان قرار دارد که با نشان دادن شخصیت معاویه می‌گوید که ما می‌خواهیم به سمت جلو حرکت کنیم اگر علما مخالف هستند باید بدانند که با ترور کردن و از بین بردن مخالفان در مقابل آنها می‌ایستیم، بنابراین هدف دیگر آنها نیز موجه کردن اعمال حقوق ضدبشری و زندانی کردن مخالفان است.
وی در پاسخ به این سؤال که استنادات تاریخی سریال تا چه اندازه منطبق بر منابع تاریخی است، افزود: در این سریال مسائلی مطرح شده که از نظر تاریخی مورد تأیید همه مورخان نیست و در واقع یک سریال ضدتاریخ، ضدتمدن و ضداخلاق است، ما در تاریخ فرقه‌ای به نام عثمانیه داشتیم و حالا اصحاب حدیث که مهم‌ترین گام آنها مین‌گذاری در تاریخ اسلام است تاریخ را به شکل دیگری که نبوده، بیان کرده‌اند.
استاد دانشگاه ادیان و مذاهب ادامه داد: هر جا فضائلی برای امیر مؤمنان علی(ع) و اصحاب راستین ایشان بیان شده سرشار از تله‌هایی است که از دست ساخته‌های عثمانیه و اصحاب حدیث می‌باشد و سریال معاویه نیز دقیقاً در همین بستر و بر پایه همین روایات مجعول ساخته شده است. در ماجرای کشته شدن ابوبکر، قتل عمر در مسجد یا شهادت حضرت علی(ع) بعد از نماز فضائلی را مشاهده می‌کنید که خود ابن تیمیه زمانیکه روایات در برابر فضیلت حضرت علی(ع) را فراوان می‌بیند، تمسکی به روایت عثمانیه می‌کند که این فضایل را به شکل مخدوشش بیان می‌کند.
وی بیان کرد: سریال معاویه ۲۰۲۵ در ماجرای تولد معاویه، ابوسفیان او را به گونه‌ای معرفی می‌کند، گویی ابوسفیان یک حکیم یونان است؛ در حالیکه هیچ‌گاه گزارش‌های تاریخی اینگونه نبوده است و معاویه ۲۰۲۵ کوشیده ابوسفیان را مانند افلاطون یا ارسطو معرفی کند در حالیکه چنین چیزهایی در طول تاریخ نقل نشده است.
این استاد دانشگاه گفت: از مهم‌ترین مسائلی که در سریال معاویه وجود دارد، مغالطه پهلوان پنبه با معرفی حضرت علی(ع) است زیرا حضرت علی(ع) را شخصیتی نحیف می‌داند که گوش به فرمان و بادی به هر جهت است، همچنین در تقابل سیاه بودن لشکر حضرت علی و سفید بودن رفتار معاویه که در این سریال وجود دارد، لشکر حضرت علی(ع) را لشکری با رنگ سیاه و شکست خورده و شهر کوفه را شهری عقب مانده تصویر می‌کند؛ اما شام تحت زعامت معاویه یک شهر مترقی و آباد نشان داده شده است که این مغالطه پهلوان پنبه است.
گفت‌وگو از الهام حلاجیان
انتهای پیام