گروه ادب: عضو هيئت علمی دانشگاه تربيت معلم با اشاره به روند تفسيرنويسی پس از انقلاب، نپرداختن به اين حوزه به صورت جمعی را از جمله آسيب‌های تفاسير پس از انقلاب دانست و عنوان كرد: اكثر تفاسير پس از انقلاب مكمل تفاسير گذشته بوده‌اند و ابتكار و نوآوری در آنها ديده نمی‌شود.
| حجت‌الاسلام و المسلمين محمدرضا مصطفی‌پور، عضو هيئت علمی دانشگاه تربيت معلم و پژوهشگر قرآنی |
حجت‌الاسلام و المسلمين محمدرضا مصطفی‌پور، عضو هيئت علمی دانشگاه تربيت معلم و پژوهشگر قرآنی در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا)، با اشاره به روند تفسيرنگاری پس از انقلاب و رويكرد نويسندگان در اين حوزه، در رابطه با تأثير رشد پژوهش‌های قرآنی در ايجاد رويكردهای جديد حوزه تفسير، گفت: پس از پيروی انقلاب با ايجاد فضای وسيع‌تر در امر پژوهش‌های دينی و قرآنی و اهتمام ويژه كارشناسان به اين حوزه، شاهد تحولات متعددی در حوزه‌های مختلف علوم قرآنی در اين سه دهه هستيم.
وی به حوزه تفسيرنويسی قرآن كريم اشاره و عنوان كرد: تفاسير نيز به تبعيت از ديگر حوزه‌های علوم قرآنی، شاهد رشد چشمگيری از منظر كميت و كيفيت بوده‌اند. چاپ آثار فاخر در اين حوزه مانند مجموعه تفاسير علامه طباطبايی(ره) با عنوان تفسير الميزان، اتمام نگارش تفسير نمونه اثر آيت‌الله‌العظمی مكارم‌شيرازی و... مؤيد اين نكته است.
عضو هيئت علمی دانشگاه تربيت معلم با اشاره به نقش سازمان‌ها در اين حوزه، يادآور شد: سازمان‌ها و مراكز قرآن‌پژوهی متعددی در اين حوزه فعاليت كردند كه از اين جمله می‌توان به سازمان تبليغات اسلامی با چاپ تفسير حجت‌الاسلام و المسلمين هاشمی‌رفسنجانی با عنوان «تفسير راهنما» اشاره كرد.
مصطفی‌پور، نگارش و انتشار مجموعه تفسيری آيت‌الله‌العظمی جوادی‌آملی با عنوان «تسنيم» را از ديگر موفقيت‌های انقلاب در حوزه تفسيرنگاری ياد كرد و ادامه داد: برخی گمان می‌كنند كه نگارش تفسير «تسنيم» همانند تفسير الميزان بوده و مزيتی بر اين اثر ندارد، اما بايد گفت تنها شيوه نگارش و پرداختن به آيات در اين دو اثر با هم شباهت دارد؛ به اين معنی كه نويسندگان هر دو اثر با استفاده از روش قرآن به قرآن، آيات وحی را تفسير كرده‌اند.
| مصطفی‌پور: |
| تفاسير نيز به تبعيت از ديگر حوزه‌های علوم قرآنی، شاهد رشد چشمگيری از منظر كميت و كيفيت بوده‌اند. چاپ آثار فاخر در اين حوزه مانند مجموعه تفاسير علامه طباطبايی(ره) با عنوان تفسير الميزان، اتمام نگارش تفسير نمونه اثر آيت‌الله‌العظمی مكارم‌شيرازی و... مؤيد اين نكته است |
وی تأكيد كرد: آيت‌الله‌العظمی جوادی‌آملی در اين اثر با در نظر گرفتن شبهات و پرسش‌های مطرح در جامعه درصدد پاسخگويی برآمده است. پرداختن به موضوعاتی چون سكولاريزم دينی و... از منظر آيات قرآن كريم از جمله اين موضوعات جديد است.
عضو هيئت علمی دانشگاه تربيت معلم با اشاره به تحولات ايجاد شده در حوزه تفسيرنويسی پس از انقلاب، عنوان كرد: با تأمل بر تفاسير نوشته شده پس از انقلاب در می‌يابيم كه برخی از آثار نوشته شده در اين زمينه ابتكاری است و برای اولين بار در حوزه تفسير با اين رويكرد به آن پرداخته شده است. از جمله اين تفاسير می‌توان به مجموعه پنج جلدی تفسير بهجت‌پور اشاره كرد كه براساس سير نزول آيات به رشته تحرير درآمده است. اين نوع رويكرد برای نخستين بار در حوزه تفسيرنگاری تشيع انجام شده است.
اين پژوهشگر قرآنی در ادامه افزود: با وجود اين در مجموع می‌توان گفت كه بسياری از تفاسير پس انقلاب، مكمل آثار گذشتگان بوده‌اند و كمتر در آنها ابتكار و نوآوری ديده می‌شود. پيش رفتن همزمان با مقتضيات زمان از جمله مهمترين ويژگی‌های تفاسير قرآنی بايد باشد كه پس از انقلاب تنها در معدود آثاری اين ويژگی ديده می‌شود.
بخش ديگر سخنان مصطفی‌پور به آسيب‌های موجود در تفاسير پس از انقلاب اختصاص داشت. وی با بيان اينكه موضوعات مختلفی است كه از منظر تفسير آيات به آن پرداخته نشده، تصريح كرد: از جمله دلايلی كه سبب می‌شود تا آسيب‌های گوناگون وارد حوزه تفسيرنگاری شود و موضوعات مهمی از ديد پژوهشگران اين حوزه مغفول ماند، نگاه فردی به آيات وحی است. بسياری از مفسران قرآن كريم به تنهايی به اين مقوله می‌پردازند و نگاه جمعی در تفسير ديده نمی‌شود.
به گفته اين كارشناس علوم قرآنی، بررسی همه‌جانبه موضوعات قرآنی براساس نيازهای روز جامعه در قالب تفسير، فعاليت جمعی نويسندگان و پژوهشگران را می‌طلبد. مفسران بايد با تلاش جمعی زمان‌شناس بوده و نيازها را بشناسند. اين امر با انجام كار فردی محقق نمی‌شود.
عضو هيئت علمی دانشگاه تربيت معلم از ديگر مشكلات موجود در اين حوزه را نپرداختن به ديگر اديان و مذاهب در تفاسير ياد كرد و افزود: بررسی اعتقادات اديان و مذاهب مختلف از جمله موضوعاتی است كه تاكنون به صورت جامع و كامل به آن پرداخته نشده است. اديان و مذاهب مختلفی در جهان امروز اقدام به نشر اعتقادات خود می‌كنند كه بررسی اين اعتقادات و شبهات در قالب تفسير نيازمند تحقيق تاريخی عميق است. مسائلی چون بررسی اعتقادات و كتب اديان الهی مانند تثليث و اديان غيرالهی مانند اوپانيشات‌ها در اين حوزه می‌‌گنجد كه تاكنون بررسی نشده است.