مهدی دغاغله، کارشناس مرکز طبع و نشر قرآن، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، درباره خلأهای موجود در حوزه نشر قرآنی کشورمان عنوان کرد: معتقدم که در حوزه علوم قرآنی، آثار و تولیدات به اندازه کافی وجود ندارد.
وی با بیان اینکه تولیدات این حوزه از نظر کمی زیاد است، ولی محتوا ندارد، افزود: آثار این حوزه اگر چه از نظر کمی فراوان هستند، اما بار علمی ندارند و به صورت سطحی نگاشته شده‌اند.
تألیفات باید مبتنی بر پژوهش باشد
این کارشناس قرآنی کشورمان در ادامه اظهار کرد: تألیفات باید مبتنی بر پژوهش باشد؛ پژوهش‌های میدانی یا کتابخانه‌ای. و همچنین باید کاربردی باشد. آنچه در این حوزه کار شده، بیشتر درباره قرائت است و اقتباس از کتاب‌های دیگران یا ترجمه.
دغاغله در بخش دیگری از سخنانش درباره ترجمه‌هایی که در این حوزه‌ها صورت می‌گیرد، عنوان کرد: این ترجمه‌ها بیشتر از کتاب‌هایی است که به زبان عربی نوشته شده‌اند. ترجمه کتاب‌هایی که درباره تجوید قرآن نوشته شده‌اند یا کتاب‌های قدیمی مثل «التیسیر» که فرازهایی از آنها را ترجمه می‌کنند.
رویکرد علمی نسبت به مسائل قرآنی کم بوده است
وی با بیان اینکه مطالب جدیدی در این آثار ارائه نشده است، درباره آسیب‌های موجود در این حوزه گفت: رویکرد علمی نسبت به مسائل قرآنی کم بوده است. اخیراً در مسابقات قرآن رویکرد مثبتی شکل گرفته است که در کنار مسابقات قرائت و حفظ قرآن، بخش پژوهش و مقاله‌نویسی هم افزوده‌اند که می‌تواند قدم خوبی باشد.
پژوهش زمینه‌ساز تولید دانش و تألیف است
دغاغله درباره نقص موجود در این حوزه یادآور شد: پژوهش و تحقیق زمینه‌ساز تولید دانش و تألیف است. اگر این دو نباشد، نمی‌توان ادعا کرد که کار علمی انجام می‌شود.
وی درباره نظراتی که برخی از کارشناسان در حوزه علوم قرآنی دارند و آثار این حوزه را در حیطه علم نمی‌دانند، گفت: نگاه این افراد نگاه خاصی است و تنها علوم تجربیرا قبول دارند. فلسفه علم دیدگاه خاص خود را دارد که علوم تجربی را فقط جزء علم می‌داند.
دغاغله ادامه داد: در این حیطه حتی علوم ریاضیات هم جزء علوم واقع نمی‌شود و در واقع در این دیدگاه هر آنچه قابل تکرار، اندازه‌گیری و تجربه باشد علم به شمار می‌آید، ولی اینکه نظریه منطقی در حوزه منطق، فلسفه، علوم دین، ریاضایات و حتی علوم تجربی بگوییم، در تعریف فلسفه علم است و علم تعریف وسیع‌تری از این دارد.
یکپارچه نبودن فعالیت‌های قرآنی
این کارشناس قرآنی با اظهار اینکه منظور ما علم به معنای ضدجهل است؛ یعنی دانستن‌ها و دانش‌ها که شامل همه چیز می‌شود، درباره دیگر آسیب‌ها و نقائص این حوزه عنوان کرد: به نظر من یکی از مشکلات که باعث رکود و در جا زدن می‌شود، بحث عدم یکپارچگی در فعالیت‌های قرآنی است.
وی با اشاره به ناهماهنگی در فعالیت‌های قرآنی گفت: تا حدودی نیز شاید بتوان گفت که خودخواهی هم در این حوزه در عقب‌ماندگی آثار تألیف شده علوم قرآنی و تحقیقات در این حوزه نقش داشته است.
عملکرد متفاوت سازمان‌ها در چاپ قرآن
دغاغله ضمن اشاره به فعالیت و گفتمان مرکز طبع و نشر قرآن درباره قرآن کم‌علامت، از فعالیت سازمان تبلیغات اسلامی در راستای تبدیل و تعویض رسم‌الخط به رسم‌الاملاء یاد کرد و افزود: متأسفانه همزمان دو نمونه قرآن چاپ می‌شود؛ یکی قرآن با رسم‌الخط قرآنی با علامت‌های کم و یکی هم قرآن با رسم‌الخط املایی با تغییر برخی از علامت‌ها.
سردرگمی قاریان در اثر عملکرد ناهماهنگ سازمان‌ها
وی با اشاره به اینکه ارائه این دو قرآن و عدم هماهنگی و یکپارچگی در این راستا سبب می‌شود که قاریان نیز دچار سردرگمی شوند، گفت: این رویکرد مطلوب نیست. همچنین گاه دیده می‌شود که فردی درباره صوت و لحن صحبت می‌کند و کلیشه‌ای را می‌بندد و در مسابقات قرآنی نیز در این باره صحبت می‌کند.
حذف خلاقیت
این کارشناس قرآنی با اظهار اینکه با چنین رویکردی همه قاریان ملزم به تبعیت از این کلیشه می‌شوند، ادامه داد: نتیجه این عملکرد آن می‌شود که همه قاریان کشورمان همانند یکدیگر قرآن را تلاوت کنند و دیگر هیچ ابداع و خلاقیتی در این راستا مشاهده نشود.
وی از بسته بودن فضا برای ارائه مطالب به عنوان مشکل دیگر در حوزه علوم قرآنی یاد کرد و افزود: اجتهاد در تلاوت قرآن باید بازتر باشد و این طور نباشد که سیستم واحدی داشته باشیم.
دغاغله با اشاره به قاریان مصری که هر کدام برای خود مکتبی دارند، گفت: اگر قرار باشد ریشه واحدی در این حوزه باشد، هیچ‌گاه دو قاری مصری با هم در این راستا متفاوت نبودند و همه باید مانند ایران مثل هم می‌خواندند.
نویسندگان کتب قرآنی، ابداع را از قاریان نگیرند
وی درباره چگونگی انتقال این رویکردها در حوزه نشر اظهار کرد: وقتی نویسنده اعتقادات خود را در قالب کتاب بنویسد و بگوید این است و لاغیر، ممکن است فرد دیگری هم پیدا شود که همین ادعا را داشته باشد. در این صورت هر کس که در مسابقات قرآن نفوذ داشته باشد، به ارائه اعتقادات و آرای مکتوب شده خود می‌پردازد.
در نگارش مکتوبات و آئین‌نامه‌ها یک مرجع وجود داشته باشد
دغاغله در پاسخ به اینکه برای هماهنگی در نگارش مکتوبات این حوزه کدام سازمان باید اقدام کند و پیش‌قدم شود، تصریح کرد: وقتی صحبت از سازمان می‌شود، باید متوجه بود که یک مرجع باید وجود داشته باشد.
وی تأکید کرد: برای مثال شورای عالی قرآن باید تمام سیاست‌گذاری قرآنی کشور را از تدوین کتاب در آموزش و پرورش تا آئین‌نامه مسابقات قرآن برعهده داشته باشد.
دغاغله با عنوان کردن اینکه سازمان‌های مختلف تبلیغات و مرکز طبع و نشر و ... باید هماهنگ با هم عمل کنند تا اثر واحدی در اختیار قاریان قرار گیرد، یادآور شد: نباید این گونه باشد که هر سازمان بگوید با سازمان دیگر کاری ندارم و آئین‌نامه خود را منتشر کند.
وی این رویکرد را سبب ارائه چندین نوع آئین‌نامه، قرآن و کتاب در این حوزه می‌شود که قاریان را دچار سردرگمی می‌کند. علاوه بر اینکه هماهنگی در این حوزه لازم است، نباید خلاقیت در نوشتارها نیز از نویسندگان نباید گرفته شود تا قاریان هم از ابداع و نوآوری محروم نشوند.