بررسی نقش نماز و قرآن در كاهش اضطراب

به گزارش خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا) شعبه زنجان، در اين مقاله توضيح می‌دهد كه اضطراب حالتی نامطبوع، همراه با انتظاری نامطمئن از رخداد موضوعی زيان آور است. اضطراب موقعيتی است كه گاهی در زمان امتحان يا اعمال جراحی و ... ديده می‌شود. اضطراب بر اساس تجربه باعث اختلال در يادگيری و ايجاد خطاهای بيشتر می‌شود.
از نشانه‌های ذهنی اضطراب می‌توان عدم تمركز فكری، ضعف در ادراك، ناتوانی در تحليل و ضعف حافظه را نام برد.
روش‌های گوناگونی برای كاهش اضطراب می‌توان نام برد كه از جمله آنها روش های «تن آرامی» و «موسيقی درمانی» است و بديهی است كه انتخاب يك روش درمانی بدون عارضه، كم هزينه، سالم و ساده نظير موسيقی درمانی از ارجحيت برخوردار است.
يكی از صداهای دلنشين و جذاب، آوای عرفانی قرآن كريم است. كلام الهی با قدرت نفوذ فراوان خود، آنچنان بر روح و جسم اثر می‌گذارد كه گويی بعد از شنيدن آن انسان تازه متولد شده و احساس سبكی، سرزندگی و رهايی از قيد و بندهای مادی می كند. هراس و نگرانی را از دل می زدايد و در فرد شنونده ايجاد آرامش می‌كند.
همانگونه كه در قرآن آمده «الا بذكر الله تطمئن القلوب»، 260 بار كلمه «ذكر» آورده شده است كه منظور يادآوری است.
بهداشت روان انسان بحث سراسر قرآن كريم است. قرآن در حدود 6236 آيه در زمينه پرورش صحيح انسان و حفظ بهداشت روان سخن گفته است.
قرآن آرامش و امنيت را، راه دستيابی به سلامت روان می داند. مطالعات انجام شده با مضمون تأثير آوای قرآن بر اضطراب و درد بيماران تحت عمل جراحی يا آزمون‌های تشخيصی، بيانگر تأثير مثبت آوای قرآن بر بهداشت روان و جسم است، لذا جهت برخورداری از آثار معنوی قرآن، بهره گيری از اين كلام الهی به عنوان يك روش تسكين دهنده مفيد و قابل دسترسی برای كاهش اضطراب پيش از آزمون دانشجويان پيشنهاد می‌شود، چرا كه نظم آهنگ واژگان قرآن، نغمه دلكش و نوايی دلپذير به وجود می‌آورد، نوايی كه احساسات آدمی را برمی انگيزد و دل ها را شيفته خود می‌كند.
نوای زيبای قرآن برای هر شنونده ای، هرچند غير عرب، جذاب و روح بخش است.
انسان از دو ديدگاه جهان بينی الهی و مادی نگريسته می شود.
در جهان بينی الهی، انسان بر اساس آيات قرآنی «نفخت فيه من روحی» و «انی جاعلك فی الارض خليفه»، دارای فطرتی خدايی و به عبارتی نيمه ملكوتی است. موجودی مستقل، امانت دار خدا، مسئول خويشتن و جهان، مسلط به طبيعت و زمين و آسمان، ملهم به خير و شر كه وجودش از سستی و ناتوانی به قوت و كمال سير می كند.
در جهان بينی مادی، در تفسير انسان و توجيه رفتار او، به يك سری عوامل بيوشيميايی، ارثی و مسائل زيست شناختی بسنده می شود.
حال اين سوال مطرح است كه آيا باورها و اعتقادات فرد، در سلامت روحی - روانی او مؤثر است؟
تحقيقات نشان داده است كه بيشتر بيماری های روانی ناشی از ناراحتی های روحی و تلخ كامی های زندگی، در ميان افراد غيرمذهبی، بيشتر ديده می شود. از طرفی شيوع اضطراب در ميان زنان بيشتر از مردان است.
اضطراب عبارت است از تشويشی فراگير، ناخوشايند و مبهم كه اغلب با علائمی مانند سردرد، تعريق، تپش قلب، درد قفسه سينه، ناراحتی مختصر معده و ... همراه است. به علاوه اضطراب، بر تفكر، ادراك و يادگيری فرد اثر می گذارد.
اضطراب طبيعی، پاسخی مفيد به واقعيتی تهديد كننده است. در حالی كه اضطراب مرضی به دليل شدت يا مدتش، پاسخی است نامتناسب به يك محرك فرضی.
دكتر هاسيلوپ می گويد «مهم ترين عامل خواب آرام بخش كه من در طول سال های متمادی با كسب تجربه در مسايل روانی به آن پی بردم، همين نماز است».
همچنين بسياری از روان شناسان و روان پزشكان دريافته اند كه دعا و داشتن يك ايمان محكم به دين، باعث رفع نگرانی، تشويش و يا حس ترس را كه موجب بيشتر بيماری هاست می شود. توجه كامل به خداوند با تمام اعضاء و حواس، روی گردانی از مشكلات زندگی و اشتغالات فكری كه در حين نماز ايجاد می شود و مدتی پس از نماز هم ادامه دارد، باعث به وجود آمدن حالتی از آرامش روانی می شود. بر اساس تحليلی از اين آيه قرآن هم می توان به نقش آرامش بخش بودن نماز پی برد.
در بخش پايانی اين مقاله به دو آيه از آيات شريفه قرآن جهت جمع بندی مطلالب اشاره می شود كه توجه به آيه «الا بذكر الله تطمئن القلوب» (با ياد خدا دل ها آرام می گيرد) و از طرفی آيه «اقم الصلوه لذكری» (نماز را برای ياد من اقامه كنيد)، اشاره به اين دارد كه نماز باعث آرامش دل هاست.