حجت‌الاسلام نجم‌الدین فتحی، کارشناس ارشد قرآن و حدیث و مدرس دانشگاه، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) از زنجان، اظهار کرد: سختی‌ها و بلاها در قرآن کریم با عنوان آزمایش آمده است که در آیه 2 از سوره مبارکه عنکبوت می‌خوانیم: «أَحَسِبَ النَّاسُ أَن يُتْرَكُوا أَن يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ»؛ «آيا مردم پنداشتند كه تا گفتند ايمان آورديم رها مىشوند و مورد آزمايش قرار نمی‌گيرند»
وی با اشاره به ماهیت آزمایش و بلا گفت: آنطور که از آیات و روایات منتج می‌شود، انسان با آزمایش و بلا باید از امور دنیوی و مادی قطع و به خدا متصل شود، در واقع بلا تلنگری برای بیدار شدن روح انسانی و پیوستن به فطرت پاک الهی است.
حجت‌الاسلام فتحی با اشاره به سخنی از سالار شهیدان، امام حسین (ع) که فرمود: «اگر فقر، مرض و مرگ نبود فرزندان آدم از کسی اطاعت نمی‌کردند»؛ خاطرنشان کرد: طبق آیات قرآن اسباب بلا در این دنیا گاهی ترس و خوف است، گاهی امور مالی است و در مواردی نیز مرگ عزیزان و یا ابتلا به خوبی‌ها است که در آیه 168 از سوره مبارکه اعراف به نوع دیگری از آزمایش اشاره شده است: «وَقَطَّعْنَاهُمْ فِي الأَرْضِ أُمَمًا مِّنْهُمُ الصَّالِحُونَ وَمِنْهُمْ دُونَ ذَلِكَ وَبَلَوْنَاهُمْ بِالْحَسَنَاتِ وَالسَّيِّئَاتِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ»؛ « و آنان را در زمين به صورت گروههايى پراكنده ساختيم برخى از آنان درستكارند و برخى از آنان جز اينند و آنها را به خوشي‌ها و ناخوشي‌ها آزموديم باشد كه ايشان بازگردند» که آزمایش فکری و عقیدتی را عنوان می‌کند.
این مدرس حوزه و دانشگاه با اشاره به آیه 186 از سوره مبارکه اعراف گفت: برخی از بلاها به صورت مالی و جانی است؛ «لَتُبْلَوُنَّ فِي أَمْوَالِكُمْ وَأَنفُسِكُمْ وَلَتَسْمَعُنَّ مِنَ الَّذِينَ أُوتُواْ الْكِتَابَ مِن قَبْلِكُمْ وَمِنَ الَّذِينَ أَشْرَكُواْ أَذًى كَثِيرًا وَإِن تَصْبِرُواْ وَتَتَّقُواْ فَإِنَّ ذَلِكَ مِنْ عَزْمِ الأُمُورِ »؛ «قطعا در مالها و جانهايتان آزموده خواهيد شد و از كسانى كه پيش از شما به آنان كتاب داده شده و [نيز] از كسانى كه به شرك گراييدهاند [سخنان دل]آزار بسيارى خواهيد شنيد و[لى] اگر صبر كنيد و پرهيزگارى نماييد اين [ايستادگى] حاكى از عزم استوار [شما] در كارهاست».
حجت‌الاسلام فتحی با اشاره به آیه 154 از سوره مبارکه آل‌عمران جنگ در راه خدا را نیز یکی از دیگر آزمایش‌های الهی عنوان کرد و گفت: «ثُمَّ أَنزَلَ عَلَيْكُم مِّن بَعْدِ الْغَمِّ أَمَنَةً نُّعَاسًا يَغْشَى طَآئِفَةً مِّنكُمْ وَطَآئِفَةٌ قَدْ أَهَمَّتْهُمْ أَنفُسُهُمْ يَظُنُّونَ بِاللّهِ غَيْرَ الْحَقِّ ظَنَّ الْجَاهِلِيَّةِ يَقُولُونَ هَل لَّنَا مِنَ الأَمْرِ مِن شَيْءٍ قُلْ إِنَّ الأَمْرَ كُلَّهُ لِلَّهِ يُخْفُونَ فِي أَنفُسِهِم مَّا لاَ يُبْدُونَ لَكَ يَقُولُونَ لَوْ كَانَ لَنَا مِنَ الأَمْرِ شَيْءٌ مَّا قُتِلْنَا هَاهُنَا قُل لَّوْ كُنتُمْ فِي بُيُوتِكُمْ لَبَرَزَ الَّذِينَ كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقَتْلُ إِلَى مَضَاجِعِهِمْ وَلِيَبْتَلِيَ اللّهُ مَا فِي صُدُورِكُمْ وَلِيُمَحَّصَ مَا فِي قُلُوبِكُمْ وَاللّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ»؛ « سپس [خداوند] بعد از آن اندوه آرامشى [به صورت] خواب سبكى بر شما فرو فرستاد كه گروهى از شما را فرا گرفت و گروهى [تنها] در فكر جان خود بودند و در باره خدا گمانهاى ناروا همچون گمانهاى [دوران] جاهليت مىبردند مىگفتند آيا ما را در اين كار اختيارى هست بگو سررشته كارها [شكست يا پيروزى] يكسر به دست خداست آنان چيزى را در دلهايشان پوشيده مىداشتند كه براى تو آشكار نمىكردند مىگفتند اگر ما را در اين كار اختيارى بود [و وعده پيامبر واقعيت داشت] در اينجا كشته نمىشديم بگو اگر شما در خانههاى خود هم بوديد كسانى كه كشته شدن بر آنان نوشته شده قطعا [با پاى خود] به سوى قتلگاههاى خويش مىرفتند و [اينها ] براى اين است كه خداوند آنچه را در دلهاى شماست [در عمل] بيازمايد و آنچه را در قلب‌هاى شماست پاك گرداند و خدا به راز سينهها آگاه است» که مصداق ان زمانی بود که پیامبر اکرم (ص) 13 سال در مکه دست به شمشیر نبرد در حالی که بسیاری از تازه مسلمانان تمایل زیادی به حضور در جهاد داشتند و زمانی که اولین جنگ با کفار رخ داد، و جنگ بدر درگرفت تعداد زیادی از این آزمایش نتوانستند پیروز بیرون بیایند.
این کارشناس ارشد قرآن و حدیث شکوفایی استعدادها را یکی از پیامدهای آزمایش و بلا عنوان و خاطرنشان کرد: در آیه 179 از سوره مبارکه آل‌عمران می‌خوانیم: « مَّا كَانَ اللّهُ لِيَذَرَ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى مَآ أَنتُمْ عَلَيْهِ حَتَّىَ يَمِيزَ الْخَبِيثَ مِنَ الطَّيِّبِ وَمَا كَانَ اللّهُ لِيُطْلِعَكُمْ عَلَى الْغَيْبِ وَلَكِنَّ اللّهَ يَجْتَبِي مِن رُّسُلِهِ مَن يَشَاء فَآمِنُواْ بِاللّهِ وَرُسُلِهِ وَإِن تُؤْمِنُواْ وَتَتَّقُواْ فَلَكُمْ أَجْرٌ عَظِيمٌ»؛ « خدا بر آن نيست كه مؤمنان را به اين [حالى] كه شما بر آن هستيد واگذارد تا آنكه پليد را از پاك جدا كند و خدا بر آن نيست كه شما را از غيب آگاه گرداند ولى خدا از ميان فرستادگانش هر كه را بخواهد برمىگزيند پس به خدا و پيامبرانش ايمان بياوريد و اگر بگرويد و پرهيزگارى كنيد براى شما پاداشى بزرگ خواهد بود».
جداسازی صف مجاهدان که در آیه 31 از سوره مبارکه محمد (ص) به آن اشاره شده است: « وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ حَتَّى نَعْلَمَ الْمُجَاهِدِينَ مِنكُمْ وَالصَّابِرِينَ وَنَبْلُوَ أَخْبَارَكُمْ»؛ « و البته شما را مىآزماييم تا مجاهدان و شكيبايان شما را باز شناسانيم و گزارشهاى [مربوط به] شما را رسيدگى كنيم»
انجام بهتر امور یکی دیگر از موارد ابتلا به آزمایش است که در آیه 2 از سوره مبارکه ملک به آن اشاره شده است: «الَّذِي خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَيَاةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا وَهُوَ الْعَزِيزُ الْغَفُورُ»؛ «همانكه مرگ و زندگى را پديد آورد تا شما را بيازمايد كه كدامتان نيكوكارتريد و اوست ارجمند آمرزنده».
حجت‌الاسلام فتحی در ادامه با اشاره به دو حدیث خاطرنشان کرد: در یک روایت جامع امام علی (ع) در مورد فلسفه بلاها می‌فرماید: «إِنَّ الْبَلَاءَ لِلظَّالِمِ أَدَبٌ وَ لِلْمُؤْمِنِ امْتِحَانٌ وَ لِلْأَنْبِيَاءِ دَرَجَةٌ وَ لِلْأَوْلِيَاءِ كَرَامَةٌ»؛ «بلاها برای ظالم تـأدیب و برای مؤمنان امتحان و برای پیامبران درجه و برای اولیا کرامت و مقام است».
این کارشناس ارشد قرآن و حدیث خاطرنشان کرد: امام کاظم (ع) نیز فرموده است: مثل مومن همانند کفه ترازو است که هر چه ایمان فرد بالاتر رود، امتحان و آزمایش الهی بیشتر خواهد شد.