نبی مکرم اسلام دو امانت مهم و دو تکیهگاه را برای مسلمین به یادگار گذاشتند که همانا کتاب قرآن و اهل بیت عصمت و طهارت(ع) است. این دو ودیعه مبارک در کنار هم و به هم پیوستهاند و بیتوجهی به هر کدام، درک و فهم را از اسلام ناقص میکند از اینرو برای نائل شدن به سعادت دنیوی و اخروی باید این دو بال در کنار هم قرار داشته باشند.
اهل بیت(ع) گنج معنوی مسلمین
یکی از آشکارترین مصادیق نمود قرآن در احادیث و روایات به یادگار مانده از این بزرگواران را در میتوان در کلام امام محمد باقر(ع) یافت که به همراه امام صادق(ع)، مؤسس مذهب جعفری، بیشترین احادیث را در خصوص قرآن و آیات قرآنی بیان فرمودهاند.
لقب امام پنجم شیعیان باقرالعلوم یعنی شکافنده و بازکننده علوم است و اشاره به این نکته دارد که ایشان در علم تبحر داشتند و فروع و اصول علم و مکنونات و گنجهای نهانی آن را آشکار میکردند.
ایشان در مقایسه با سایر امامان بزرگوار، بیشترین روایات قرآنی را بیان فرمودهاند که این روایات یا در خصوص خود قرآن است و یا به تشریح معنا و مفهوم آیات قرآن میپردازد.
تقسیمبندی این روایات قرآنی
دسته نخستِ این روایات و احادیث در مورد «کتاب قرآن» و ویژگیهای آن است، دسته دوم و سوم مربوط به «تفسیر» و «تأویل» آیات و دسته چهارم این روایات، «دعاهای» قرآنی است.
بیانات امام محمد باقر(ع) در خصوص کتاب قرآن
بخشی از این روایات به بیان ویژگیها و محتوای قرآن اختصاص دارد مثلا روایتی از ایشان داریم که در آن، موضوعات مورد بحث در قرآن را به چهار مورد تقسیم میکنند، اهل بیت(ع)، دشمنان اهل بیت(ع)، سنتها و مثلها و احکام و واجبات. بخش دیگری از روایات ایشان در خصوص قرآن به بایستگیها و لوازم فهم این کتاب آسمانی، یعنی امامان معصوم(ع) و اوصیاء ایشان، میپردازد و بخش دیگری هم به آداب قرائت و تأکید بر تلاوت قرآن همراه با احترام و طهارت و با صوت زیبا و نیز بر ثواب برخی آیات و سورهها، تأکید دارد.
این دسته از روایات بخش قابل توجهی از روایات منسوب به امام محمدباقر(ع) را شامل میشود که به عنوان مفسر قرآن و صاحب کرسی تدریس، به بیان آنها پرداختهاند. این روایات و احادیث شامل تفسیر آیات با موضوع تاریخی و آیات با موضوع اعتقادی و فقهی میشود که هر کدام از این روایات ارزشمند از هر گونه سوء برداشت امت اسلامی از آیات قرآن جلوگیری کرده است.
این امام بزرگوار، به عنوان مفسر زمانه خویش، با استناد به آیات قرآن و تسلط جامع و کامل به این کتاب آسمانی، به تفسیر آیات میپرداختند. از دیدگاه این امام بزرگوار آیات قرآن دارای ظاهر و باطن است و در حدیثی از ایشان در این خصوص داریم که «قرآن دارای باطن، و برای باطن آن نیز باطن دیگری است».
بیشتر این تأویلها در مورد اهل بیت(ع)، امامشناسی و اثبات جانشینی امام علی(ع) برای امامت است که مهمترین مصداق این مورد در آیه 257 سوره مبارکه بقره آمده «الله ولی الذین آمنوا یخرجهم من الظلمات إلی النور» که در روایتی از امام محمدباقر(ع)، منظور از «آمنوا»، ایمان آوردن به ولایت امام علی(ع) است. بخشی از روایات و احادیث امام محمدباقر(ع) به بیان جنبه دعایی آیات قرآن اختصاص دارد و فضیلت آیات و سورهها را آشکار میکنند، مثلا در روایتی از ایشان داریم که تلاوت «سوره ص» در شب جمعه، خیر و برکت دنیوی و اخروی را به دنبال دارد.
انتهای پیام