صالحی، طی سخنانی گفت: میراث موجود تشیع، وامدار علمای بزرگ شیعه است و اگر به تاریخ تشیع بنگریم در دوره‌های مختلف، حوزه‌های علمیه تأثیرات قابل توجهی را در آنچه اکنون در اختیار ما هست ایجاد کرده و ما مدیون این نقش‌آفرینی هستیم.
وی با بیان اینکه حوزه بغداد در قرن چهارم و پنجم، از میان دوره اولیه صدر اسلام و حوزه بغداد تا دوره معاصر یکی از دوره‌های بسیار تابناک در تاریخ حوزه تشیع گفت: صیانت از کیان جامعه شیعه، یکی از وظایف تاریخی حوزه است. غیبت ولی عصر(عج) یک شوک معرفتی، روانی و وجودی و روحی بر جامعه تشیع وارد کرد و این بار سنگین، می‌توانست ستون فقرات شیعه را در هم بشکند.
صالحی اضافه کرد: در این بخش علمای حوزه بغداد کاری کارستان کردند و اگر آنها نبودند معلوم نبود بر جامعه شیعه چه وارد می‌شد؛ الغیبه نعمانی، آثار سیدمرتضی و الغیبه طوسی به گونه‌ای نهضت علمی و معرفتی را در حوزه بغداد ایجاد کرد که جامعه شیعه را از لحاظ معرفتی و روحی ترمیم کرد و اگر نبود، گرفتار انقطاعی تحمل‌ناپذیر می‌شدیم.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اضافه کرد: حوزه در این دو قرن در پاسخ به شبهات و سؤالات، سهم زیادی داشت؛ بغداد پایتخت خلافت 450 ساله و کانون قدرت، دانش و تنوع آراء و سلایق بود و تشیع در چنین آوردگاهی زیست می‌کرد. شیخ طوسی و مفید و مرتضی در اقلیتی بودند که اکثریت آن را به زانو در می‌آورد.
وزیر ارشاد افزود: اینکه در مورد شیخ مفید بیان شده با هر عقیده و مذهبی مناظره می‌کرد، «یناظر اهل کل عقیده مع الجلاله و العظمه ...» ناظر به همین موضوع است. در آثار سیدمرتضی، حدود 30 اثر صرفاً پاسخ به سؤالات دارد و کلاً مکتب بغداد با چنگ و دندان تشیع را از لحاظ معرفتی در برابر هجوم عقاید و افکار صیانت کرده و به پیش بردند.
وی اضافه کرد: کارکرد دوم حوزه بغداد توسعه مرزهای دانش بود، کلا علوم و معارف اهل بیت(ع) در تمامی شاخه‌ها در قرون 4 و 5 تحول چشمگیر و تکامل قابل توجهی پیدا کرد. در شاخه تفسیر، صرفاً تفسیر نقلی داشتیم، ولی تفسیر اجتهادی در این فضا شکل گرفت و چهره جدیدی به تاریخ تفسیر شیعه بخشید. یک چهارم هر کدام از مطالب مفید و رسائل قرآنی سیدمرتضی و امالی و شافی و تنزیه الانبیاء، تفسیر اجتهادی است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بیان کرد: در حوزه فقه هم شاهد دوره کاملاً متفاوتی با قبل هستیم و اصول فقه در این دوره رشد کرد و از عقاید و از اصول فقه اهل تسنن جدا شد و در حوزه فقه اتفاقات قابل توجهی رخ داد. توجه به قرآن، عقل، اجماع و زایش فروعات در این دوره رخ داد؛ توجه به فقه مقارن و ... هم، تحول جهش‌گونه‌ای پیدا کرد. در رجال، تاریخ و حدیث و ادبیات علوم اسلامی و ... مکتب بغداد در این دو قرن کارهای کارستانی در توسعه دانش کرده است.
صالحی با بیان اینکه منطق معرفت دینی و روش‌شناسی دینی پالایش، پیرایش و آرایش جدیدی یافت، اظهار کرد: در تاریخ جامعه اسلامی بعد از پیامبر، دو نوع عقلانیت داریم یکی عقلانیت نص‌ستیز و نص‌گریز و عقلانیت نص‌گرا، مکتب بغداد عقلانیت نص‌گرا را پایه‌ریزی کرد، عقلانیتی که نص را به عنوان مرجع عقلانی و نه موازی تلقی می‌کند. مکتب بغداد این منطق معرفت دینی را اسلوب بخشید و ریشه و میوه‌های آن را روشن کرد.
انتهای پیام