عقاید مردم درست نشود فروع دین رواج نخواهد یافت

به گزارش ایکنا، آیت‌الله العظمی جعفر سبحانی، از مراجع تقلید، 26 مهر در پیامی تصویری به مناسبت آغاز سال تحصیلی مرکز تخصصی کلام امام صادق(ع) با اشاره به آیه شریفه 29 سوره عنکبوت «وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ»، تاکید کرد: در این آیه به بحث جهاد اشاره شده است؛ جهاد در قرآن هر چند در مورد قتال در میدان نبرد است، ولی در اینجا جهاد علمی است و در سوره مبارکه ابراهیم(ع) هم کلمه لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا آمده و نزاع موحد با مشرکین مراد است؛ «وَمَا لَنَا أَلَّا نَتَوَكَّلَ عَلَى اللَّهِ وَقَدْ هَدَانَا سُبُلَنَا وَلَنَصْبِرَنَّ عَلَى مَا آذَيْتُمُونَا وَعَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُتَوَكِّلُونَ».

وی افزود: علمای اهل کلام در این نوع جهاد پیشگام و پیشاهنگ مبارزه بوده و هستند. البته در اینجا لفظ کلام مهم نیست، بلکه علمایی که در مورد توحید و افعال و صفات خداوند بحث می‌کنند مصداق این آیه شریفه هستند. البته ممکن است کسی بگوید مصداق عام دارد که آن هم مسئله دیگری است، ولی جهاد علمی و فکری مراد است.

این مرجع تقلید بیان کرد: وقتی بعد از اسلام، شبهاتی وارد سرزمین‌های اسلامی آن هم بر اثر مراوده غیرمسلمین با مسلمانان شد، گروهی از مسلمانان گفتند که ما با این شبهات و مکاتب علمی و فلسفی سر و کار نداریم و به حدیث و قرآن اکتفا می‌کنیم، ولی گروه دیگر گفتند که ما در عین اینکه به قرآن و سنت احترام می‌گذاریم، سخن مکاتب دیگر را می‌شنویم و آنچه را مطابق با قرآن و سنت است می‌گیریم و آنچه را مخالف آن است ترک می‌کنیم؛ یعنی قرآن و سنت را استنطاق می‌کنیم.

وی با بیان اینکه در اینجا برخی از علما به دفاع از عقاید برخاستند و به تدریج سبب پیدایش مکاتب کلامی مختلف مانند اشاعره، ماتریدی و اعتزالیه شدند، گفت: مدرسه کلام در راستای فعالیت علمای گذشته تأسیس شد و کسانی بیش از 25 سال است که در آن مشغول فعالیت و خدمت هستند و این رشته امروز اهمیت بیشتری دارد. 

اهمیت کلام کمتر از فقه نیست

آیت‌الله سبحانی با اشاره به اینکه امروزه فقه در حوزه علمیه رشته اصلی است، ولی اهمیت رشته کلام کمتر از فقاهت نیست و بزرگان آن را به فقه اکبر و اصغر تقسیم کرده‌اند، تصریح کرد: ما تا زمانی که عقاید مردم را درست نکنیم و به شبهات جواب ندهیم، فروع نمی‌تواند جای خودش را پیدا کند و فروع میوه اصول است. اگر اصول تحکیم پیدا کند، فروع هم خود را نشان می‌دهد. 

وی با بیان اینکه اکنون قرن ارتباط و سرعت است، گفت: فکری که یکدفعه در نقطه‌ای از جهان متولد می‌شود، در سراسر دنیا نشر می‌یابد. بنابراین ما نمی‌توانیم از مسائل کلامی غافل باشیم.

ملاک اعتبار مسائل فلسفی انطباق بر قرآن و سنت است

این مرجع تقلید افزود: البته گروهی به مسائل فلسفی حساسیت دارند، ولی باید حساب این مسائل را جدا کرد؛ حساب مسائل فلسفی که با دلیل، برهان، قرآن و سنت منطبق است از مسائل فلسفی مخالف قرآن جداست و باید کنار گذاشته شود. این رشته عقلی و فکری از زمان امیرمؤمنان شروع شده و شیعه پرچمدار آن بوده است. در تمام قرون کتب کلامی داریم و علمای شیعه به مسائل عقیدتی حساسیت بیشتری نشان داده‌اند. این شاخه در حوزه به وجود آمده و استادان و محققان زیادی تربیت شده‌‌اند و امیدوارم خدمات آنان مورد عنایت امام زمان(عج) باشد. 

آیت‌الله سبحانی بیان کرد: اگر کاستی‌هایی در مؤسسه هست، به بنده منعکس کنید تا برطرف کنیم. البته پیوسته درصدد رفع نواقص بوده‌ایم، چون کار بشر بدون نقص نیست. در خاتمه ایام ولادت نبی‌مکرم اسلام(ص) و امام صادق(ع) را تبریک می‌گویم.