استاد حسین الهی قمشه‌ای درباره حکیم خیام نیشابوری می‌گوید: شعرای پیش از خیام، خِردگرا بودند مانند ناصر خسرو؛ بعد آهسته آهسته با حضور سنایی عرفان شکل می‌گیرد. سنایی در وصف خیام نوشته است تو پیشرو حکیمان اسلامی هستی و من پیشرو عارفان اسلامی هستم. سنایی ذاکر به این نکته بوده خیام را به عنوان پیشوای حکیمان عالم اسلام معرفی کرده. عجیب است برخی تصوراتی راجع به خیام دارند که مردم را به خوش‌گذرانی دعوت می‌کند که اگر چنین بود در جامعه آن زمان، حجت‌الحق به او نمی‌گفتند.