وی در ادامه به بررسی وضعیت پیش از انقلاب پرداخت و بیان کرد: قبل از انقلاب، مردم به دلیل عدم احساس مسئولیت نسبت به آینده، سکوت مطلقی درباره آینده داشتند و هیچ مطالبه‌ای نداشتند. اما با افزایش آگاهی، مطالبات مردم شکل گرفت و زمینه‌های تعامل همگانی فراهم شد. این آگاهی و مطالبات مردم به‌تدریج از دل نظام شاهنشاهی بیرون آمد و قدرت تصمیم‌گیری در ملت شکل گرفت.
مهاجرنیا با اشاره به نقش مشارکت در توانمندسازی مردم، ابراز کرد: مشارکت یکی از اهداف و انگیزه‌های مهم در تعیین سرنوشت است.
وی به نقش مردم در انقلاب اشاره کرد و گفت: مردم با روحیه انقلابی و توانمندی که به‌دست آورده بودند، در مقابل توپ و تانک‌های شاه با دست خالی مقاومت کردند. این توانمندی و روحیه کار جمعی، از طریق مشارکت شکل گرفت و در نهایت به ساختن آینده کمک کرد.
استاد فلسفه سیاسی حوزه و دانشگاه در ادامه به دسته‌بندی انواع مشارکت پرداخت و افزود: مشارکت را می‌توان به دو دسته اصلی تقسیم کرد، مشارکت خودجوش و داوطلبانه و مشارکت غیرداوطلبانه.
وی افزود: در مشارکت خودجوش، افراد آگاه بدون نیاز به تحریک یا فشار از بیرون، به‌طور خودکار به مسئولیت‌های اجتماعی خود می‌پردازند. اما در مشارکت غیرداوطلبانه، بخش دیگری از جامعه نیاز به تحریک و فشاری از بیرون دارند تا فعال شوند. این افراد معمولاً در برابر اقدام‌های اجتماعی منفعل هستند و برای ورود به صحنه نیاز به تشویق و آگاهی‌بخشی دارند.
استاد حوزه و دانشگاه در بخشی دیگر از سخنان خود، به مشارکت اربعینی پرداخت و بیان کرد: این نوع مشارکت در سال‌های اخیر با شور و شوقی بی‌سابقه روبه‌رو شده است. مقایسه حضور مردم در مراسم اربعین با سال‌های گذشته، نشان‌دهنده افزایش قابل توجهی در حضور و مشارکت مردم است.
وی افزود: از موکب‌ها و ایستگاه‌های صلواتی در مسیر اربعین تا ارائه خدمات و پذیرایی‌های گسترده، نشان‌دهنده روحیه و اعتقاد مردم و همچنین مشارکت فعال در این مناسبت است.
مهاجرنیا با اشاره به ضرورت آگاهی‌بخشی برای افزایش مشارکت عمومی، تصریح کرد: بخش عظیمی از جامعه ما در حال حاضر به مرحله‌ای رسیده که مشارکت آنها حالت منفعل دارد و نیازمند آگاهی‌بخشی است که برای فعال‌سازی این افراد و افزایش مشارکت عمومی، اطلاعات و اعتقادات صحیح باید به جامعه تزریق شود. باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که مردم به صداقت و راست‌گویی کسانی که دعوت به مشارکت می‌کنند، باور داشته باشند که این باور و اعتقاد کلید حضور و مشارکت مردم است.
مؤلف کتاب «آینده‌پژوهی انقلاب اسلامی» به دو رویکرد عمده در نظریات مشارکت اشاره کرد و گفت: این رویکردها شامل مشارکت مردم‌محور و مشارکت تولید‌محور می‌شود، در مشارکت مردم‌محور، تمرکز اصلی بر مردم و حضور آنها در تصمیم‌گیری‌ها است، در حالی که در مشارکت تولید‌محور به فعال‌سازی چرخ‌های جامعه مربوط می‌شود.
وی با اشاره به مراحل چهارگانه مشارکت در نظام اسلامی، اضافه کرد: این مراحل شامل شکل‌گیری هویت ملی و اسلامی، اسلامیت نظام، جمهوریت نظام و حفظ و تداوم ارکان نظام می‌شود که این مراحل نقش مهمی در تعیین سرنوشت و آینده جامعه دارد.
رئیس اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر سپس به اهمیت حفظ ارکان نظام جمهوری اسلامی اشاره کرد و گفت: دو رکن اساسی اسلامیت و جمهوریت در نظام جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان ارکان غیرقابل تغییر شناخته می‌شوند که طبق قانون اساسی هیچ‌کس نمی‌تواند به این ارکان دست بزند و آنها را تغییر دهد.
مهاجرنیا با اشاره به نقش مشارکت مردم در شکل‌گیری و تداوم نظام جمهوری اسلامی، افزود: این نظام بر دو رکن اساسی اسلامیت و جمهوریت بنا شده است که مشارکت مردم از آغاز تا به امروز نقشی اساسی در شکل‌گیری، تثبیت و تداوم این نظام ایفا کرده است. این مشارکت از تدوین قانون اساسی گرفته تا انتخاب نمایندگان مجلس و رئیس‌جمهور، همه این مراحل با مشارکت فعال مردم انجام شد.
وی با اشاره به اهمیت مشارکت مردم در پیروزی انقلاب اسلامی، اظهار کرد: اگر مردم در صحنه حاضر نمی‌شدند، انقلاب هرگز به ثمر نمی‌نشست. امام خمینی(ره) به‌عنوان رهبر انقلاب، به تنهایی نمی‌توانست این پیروزی را محقق کند و حضور و پشتیبانی مردم عامل اصلی پیروزی بود.
استاد حوزه و دانشگاه با تأکید بر نقش بی‌بدیل مشارکت مردمی در پیروزی و استمرار انقلاب اسلامی، گفت: انقلاب اسلامی الگویی بی‌نظیر از مشارکت مردم است و این مشارکت همه‌جانبه، یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت و استمرار نظام اسلامی بوده است. امام خمینی(ره) با اصرار بر اینکه همه ساختارهای نظام باید به رأی و اراده مردم سپرده شود، نشان داد که مشارکت مردم در همه مراحل تصمیم‌گیری و اجرای سیاست‌های انقلاب اسلامی حیاتی است.
مهاجرنیا به نقش مشارکت مردم در مرحله اعمال قدرت اشاره کرد و افزود: حضور و تعامل مردم با دولت و نهادهای حکومتی در این مرحله می‌تواند به اجرای بهتر و کارآمدتر کردن سیاست‌ها کمک کند و نظام را در مسیر صحیح قرار دهد.
وی در بخش دیگر سخنان خود اظهار کرد: نظریه مشارکت اسلامی مبتنی بر آموزه‌های دینی و قرآنی است و قانون اساسی مردم را به‌عنوان عاملان اصلی در تصمیم‌گیری‌ها و اعمال قدرت در نظام جمهوری اسلامی می‌شناسد.
مهاجرنیا در پایان سخنان خود به نقش اساسی مردم در نظارت بر عملکرد مقامات و کنترل قدرت اشاره کرد و گفت: نظریه مشارکت اسلامی با تأکید بر زمان‌مند کردن قدرت، تعیین اختیارات دقیق و نظارت‌های ساختاری و درونی، سعی دارد تا از طغیان و انحراف قدرت جلوگیری کند.
انتهای پیام