شهید سیدمرتضی آوینی در شهریور ۱۳۲۶ خورشیدی در شهر ری دیده به جهان گشود و دوره ابتدایی و متوسطه را در شهرهای زنجان، كرمان و تهران به پایان رساند و سپس با توجه به علاقه بسیاری كه به هنر داشت، در رشته معماری دانشكده هنرهای زیبای دانشگاه تهران مشغول به تحصیل شد و تحصیلات دانشگاهی خود را با موفقیت به پایان رساند. وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن ۱۳۵۷ خورشیدی، با الهام از این نهضت بزرگ و به‌منظور حفظ و به تصویركشیدن ارزش‌ها و آرمان‌های آن، معماری را رها كرد و به فیلم‌سازی روی آورد و به‌عنوان فیلم‌ساز و گوینده متن برنامه‌های تلویزیونی گروه جهادسازندگی در سازمان صدا و سیما به ایفای نقش پرداخت.
نخستین برنامه‌های به یادماندنی از وی شامل مستندی درباره غائله گنبد(مجموعه شش روز در تركمن صحرا)، سیل خوزستان و ظلم خوانین (مستند خان گزیده‌ها) بود. با آغاز جنگ تحمیلی و پیشروی ارتش رژیم بعث به طرف خرمشهر، شهید آوینی به همراه گروه جهادسازندگی به این شهر رفت تا بتواند نخستین مستند جنگی را به نام «فتح خون» برای پخش در تلویزیون آماده سازد و پس از پایان ساخت این فیلم، مجموعه دیگری را با عنوان «حقیقت برای ترسیم علل سقوط خرمشهر» تولید كرد. وی فعالیت‌های مطبوعاتی خود را در ماه‌های پایانی سال ۱۳۶۲خورشیدی، همزمان با حضور در جبهه‌ها و تهیه فیلم‌های مستند درباره جنگ، با نگارش مقاله‌هایی در «ماهنامه اعتصام ارگان انجمن اسلامی» آغاز كرد. او همچنین در این هنگامه كتاب‌هایی نظیر «گنجینه‌های آسمانی» و «فتح خون» را به رشته تحریر درآورد.
پس از پایان جنگ تحمیلی، «مؤسسه فرهنگی روایت فتح» به فرمان آیت‌الله خامنه‌ای مقام معظم رهبری تشكیل شد تا به كار فیلم‌سازی مستند و سینمایی در مورد دفاع مقدس بپردازد كه در واقع این مؤسسه ادامه‌دهنده مسیر مجموعه روایت فتح به‌شمار می‌رفت كه با پایان جنگ و پذیرش قطعنامه، تهیه و تولید آن متوقف شده بود. شهید آوینی و گروه فیلم برداران روایت فتح در مدتی كمتر از یكسال به منطقه‌های مختلف جنگی رفتند و شش برنامه از مجموعه ۱۰ قسمتی «شهری در آسمان» را به پایان رساندند كه این كار به‌عنوان مقدمه‌ای برای تهیه مجموعه‌های دیگری در مورد آبادان، سوسنگرد، هویزه و فكه بود. «شهری در آسمان» درباره محاصره، سقوط و باز پس‌گیری خرمشهر ساخته و در ماه‌های آخر حیات زمینی او از تلویزیون پخش شد. اما طرح‌های وی برای تكمیل این مجموعه و ساختن مستندهای دیگر با شهادتش در فكه ناتمام ماند و مرتضی آوینی در ۲۰ فروردین ۱۳۷۲ خورشیدی هنگام تصویربرداری در منطقه فكه بر اثر برخورد با مین به فیض شهادت نائل آمد.