حضرت امام رضا(ع) شب جمعه يازدهم ذى‌القعده در سال 148 هجرى در مدينه طيّبه به دنيا آمد، پدر بزرگوار آن حضرت امام هفتم موسى بن جعفر(ع) بود و مادر آن حضرت خانمى بود به‌نام امّ البنين يا تكتم يا نجمه كه هر سه اسم در تاريخ آمده است. اين بانوى بزرگوار زنى با فضيلت بود كه خدا او را شايسته همسرى حضرت امام موسى بن جعفر(ع) و مادرى امام رضا(ع) قرار داده بود.
نام آن حضرت «على» بود كه اين نام در ميان دودمان رسول خدا محبوب‌ترين نام بود و نشانه آن ناميدن حضرت امام حسين(ع) چند تن از فرزندان خويش را به اين نام است. كنيه آن حضرت ابوالحسن و ابوعلى بود.
پس از آنكه حضرت موسى بن‌جعفر(ع) به وسيله هارون الرشيد لعنت‌الله عليه به شهادت رسيد، حضرت امام رضا(ع) به امامت رسيدند، مقدارى از دوران امامت آن بزرگوار در خلافت هارون و مقدارى در حدود چهار سال در خلافت امين و مدت بيست سال در زمان خلافت مأمون بود. تا آنكه در زمان خلافت مأمون قضيه ولايت عهدى پيش آمد و علت عمده آن ترس مأمون از نفوذ معنوى حضرت امام رضا(ع) در ميان مردم بود و شايد همانطور كه از بعض تواريخ نيز مهشود است مأمون نسبت به مقام واقعى امام رضا(ع) واقف بود و از اين جهت در ابتدا ميل آن را نداشت كه آسيبى به آن بزرگوار برساند، لكن بعد از آنكه ديد حتى با ولايت عهدى آن حضرت نيز گرايش مردم به آل پيامبر (ص) كم نشد و همينطور نفرت آنان از خاندان بنى العباس بيشتر مى‌شد ديگر تحمل نكرد و آن حضرت را به شهادت رسانيد.