اگر بخواهیم از حزب مفصل قرآن آغاز کنیم، درمی‌یابیم که نگاه قرآن تنها به دنیا محدود نمی‌شود، بلکه نگاه قرآن به خانواده به صورت متعارف، آخرت را نیز در برمی‌گیرد. آیات پرشماری در سوره‌های «عبس» و «معراج» وجود دارد که می‌توانیم دو وضعیت متفاوت خانواده را با یکدیگر مقایسه کنیم. در سوره «عبس»، خداوند می‌فرماید: «فَإِذَا جَاءَتِ الصَّاخَّةُ/يَوْمَ يَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِيهِ/وَ أُمِّهِ وَأَبِيهِ/ وَصَاحِبَتِهِ وَبَنِيهِ/لِكُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ يَوْمَئِذٍ شَأْنٌ يُغْنِيهِ؛ هنگامی که آن صدای مهیب [قیامت] در رسد، روزی که انسان از برادرش، و مادرش، و پدرش، و همسرش، و پسرانش می‌گریزد. در آن روز، هر کس کاری دارد که او را به خود مشغول می‌دارد.»
به زمان قیامت و هولناکی آن اشاره می‌کند که در آن روز، هر فردی از مادر، برادر، همسر و فرزندانش فرار خواهد کرد. با توجه به سیاق آیه، به نظر می‌رسد نهاد خانواده در دنیا به ظاهر سالم بوده است، اما در آخرت هر یک از دیگری می‌گریزند.
در سوره «معراج» آیه 44 خداوند می‌فرماید: «خَاشِعَةً أَبْصَارُهُمْ تَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ ذَٰلِكَ الْيَوْمُ الَّذِي كَانُوا يُوعَدُونَ؛ چشمانشان فرو افتاده، خواری آنان را فرا گرفته است؛ این همان روزی است که به آنان وعده داده می‌شد». همچنین در سوره «قیامت» داریم: «وُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ نَاضِرَةٌ/ إِلَىٰ رَبِّهَا نَاظِرَةٌ/وَ وُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ بَاسِرَةٌ/تَظُنُّ أَنْ يُفْعَلَ بِهَا فَاقِرَةٌ؛ چهره‌هایی در آن روز شاداب و درخشانند، به سوی پروردگارشان می‌نگرند؛ و چهره‌هایی در آن روز گرفته و عبوسند، می‌دانند که عذابی کمرشکن بر آنان وارد خواهد شد.» به حالات متفاوت افراد اشاره می‌کند. خانواده‌هایی هستند که به خاطر رفتارهای درست، دچار آسیب و اندوه نمی‌شوند، بلکه خداوند از تمام آثار وجودی آن‌ها محافظت می‌کند و نعمت و رحمت خود را به آن‌ها ارزانی می‌دارد و بر آن‌ها نظارت می‌شود و پاداش و جزای خود را با تمام وجودات خانوادگی و امتداد آن تا آخرت می‌بینند. حال این سوال مطرح می‌شود که چگونه یک خانواده در قیامت از هم جدا می‌شوند و یک خانواده با هم خواهند بود؟
در سوره «عبس»، خداوند می‌فرماید: «عَبَسَ وَتَوَلَّىٰ/أَنْ جَاءَهُ الْأَعْمَى؛ روی ترش کرد و روی گرداند، از اینکه آن مرد نابینا به سویش آمد.» را داریم. اگرچه سیاق این آیات در ابتدا مربوط به نابینایی است که نزد پیامبر (ص) آمد، اما گسترش مفهومی آن می‌تواند ارتباط خانوادگی و عموم مردم را نیز در بر بگیرد. «عَبَسَ وَتَوَلَّىٰ» به معنای روی برگرداندن و پیشگیری از فروپاشی است و نکات مربوط به عبوس بودن، روی برگرداندن و احساس بی‌نیازی از دیگران ممنوع است. یکی از مشخصه‌های پیشگیری از مشکلات و اختلافات خانوادگی، توجه به آموزه‌های قرآن است که در «فِی صُحُفٍ مُکَرَّمَةٍ/مَرْفُوعَةٍ مُطَهَّرَةٍ/ بِأَیْدِی سَفَرَةٍ/ کِرَامٍ بَرَرَةٍ؛ در صحیفه‌هایی گرامی، برافراشته و پاکیزه، به دست سفیرانی بزرگوار و نیکوکار»، به آن اشاره شده است. اگر خانواده با آموزه‌های قرآن روبرو شود و آن‌ها را سرلوحه زندگی خود قرار دهد، از بسیاری از مشکلات و جدایی‌ها در امان خواهد ماند.
سوره نساء: این سوره به طور ویژه به مسائل مربوط به زنان، حقوق آن‌ها، ازدواج، طلاق، ارث و روابط خانوادگی می‌پردازد و می‌توان آن را یکی از محوری‌ترین سوره‌ها در زمینه خانواده دانست.
سوره نور: این سوره به مسائل مربوط به عفت، پاکدامنی، حدود شرعی روابط بین زن و مرد، و آداب معاشرت در خانواده و اجتماع می‌پردازد. داستان افک (تهمت به عایشه) نیز در این سوره آمده است که به اهمیت حفظ حرمت خانواده اشاره دارد.
سوره طلاق: همانطور که از نامش پیداست، این سوره به احکام و مسائل مربوط به طلاق و جدایی بین زوجین می‌پردازد و راهکارهایی برای حل اختلافات و رعایت حقوق طرفین ارائه می‌دهد.
سوره تحریم: این سوره به ماجرای سوگند پیامبر(ص) و مسائل خانوادگی ایشان اشاره می‌کند و درس‌هایی در مورد اهمیت صداقت و پرهیز از فتنه‌انگیزی در خانواده ارائه می‌دهد.
سوره روم: در این سوره به هدف از ازدواج که سکون و آرامش و نیز وجود مودت و رحمت بین زوجین است، اشاره می‌کند.
سوره احزاب: در این سوره نیز به برخی از مسائل مربوط به خانواده پیامبر(ص) و آداب معاشرت در محیط خانواده اشاره شده است و الگوهایی برای خانواده‌های مسلمان ارائه می‌دهد.
سوره مریم: داستان تولد حضرت یحیی و حضرت عیسی (ع) و نحوه برخورد حضرت مریم با این مسئله، می‌تواند درس‌هایی در زمینه صبر، توکل و حفظ عفت در شرایط دشوار خانوادگی داشته باشد.
سوره یوسف: داستان حضرت یوسف(ع) و روابط ایشان با پدر و برادرانشان، نمونه‌ای از پیچیدگی‌های روابط خانوادگی، حسادت‌ها و در نهایت، بخشش و آشتی را به تصویر می‌کشد.
سوره‌هایی مانند سوره «بقره»، «آل عمران»، «انعام»، «اسراء»، «کهف»، «مؤمنون»، «فرقان»، «شعراء»، «قصص»، «عنکبوت»، «لقمان»، «سجده»، «احقاف»، «ممتحنه» و «منافقون»: در این سوره‌ها نیز به تناسب موضوع، اشاراتی به مسائل مربوط به خانواده، حقوق والدین، تربیت فرزندان، و اهمیت صله رحم وجود دارد.
این‌ها تنها برخی از سوره‌هایی هستند که به موضوع خانواده اشاره دارند. با تدبر در آیات قرآن کریم، می‌توان نکات و آموزه‌های ارزشمند بسیاری در زمینه تشکیل، حفظ و ارتقای کیان خانواده یافت.
انتهای پیام