همه خوبی‌ها در ترازمندترین شکل خود در وجود حضرت ابوالفضل(ع) بوده است

به گزارش ایکنا از خوزستان، محمدرضا سنگری، مدیر گروه ادبیات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و محقق عاشورایی، در سلسله سخنرانی‌های عاشورایی خود با موضوع «عزت و عزت‌مندی در فرهنگ و آموزه‌های حضرت اباعبدالله(ع)» که به همت مؤسسه فرهنگ عاشورا شامگاه ۱۳ تیرماه در کتابخانه مخبر دزفولی برگزار شد، گفت: بعد از بازگشت کاروان به مدینه معمولاً روزانه در کنار بقیع مجلس برپا بوده است. مجلس دار اصلی امام سجاد(ع) بود، مدیریت زنان را حضرت زینب(س) بر عهده داشت. فاطمه و ام لقمان دختران حضرت عقیل شعر می سرودند. حضرت رباب غذا تهیه می‌کرد و آن را کنار بقیع و روضه نبوی تقسیم می‌کرد. ام البنین و ام سلمه روایت می‌کردند و فاطمه صغری، ام کلثوم و سکینه از کربلا گزارش‌هایی را روایت می‌کردند. روزانه فرزندان حضرت عباس خدمت امام سجاد می‌رسیدند. فضل پسر بزرگ حضرت ابوالفضل خدمت امام می‌آمد و امام سجاد از عمویش برای او سخن می‌گفت. حتی خبر درگذشت ام البنین را فضل به امام سجاد رسانید. 

وی با اشاره به نمونه‌ها و ویژگی‌های عزت نفس در شخصیت حضرت ابوالفضل(ع) که از سوی امامان معصوم توصیف شده است، گفت: یکی از توصیفات امام سجاد از حضرت عباس این بود که «کان عمنا عباس ابوالفضائل»؛ همه خوبی‌ها در ترازمندترین شکل خود در وجود حضرت بوده است. امامان ما درباره حضرت ابوالفضل گفته‌اند: «کان عمُّنا العبّاس بن علی نافذُ البصیرة، صُلبُ الایمان». صلب الایمان یعنی ایمانی که متزلزل نشود و در مقابل پله، سکه و صله عقب‌نشینی ندارد. نافذ البصیره یعنی فردی که چشمان تأثیر گذار دارد. چشم‌های حضرت آدم را می‌ربود. همه در کربلا وقتی نگران می‌شدند به حضرت ابوالفضل نگاه می‌کردند و آرامش می‌یافتند. این تعییر شاید وجه اغراق آمیز داشته باشد و حتی بعضی درباره این جمله تشکیک کردند که اباعبدالله در صحنه‌های هولناک جنگ بخصوص روز عاشورا و بعد از تیرباران صبح نگاه به ایشان می‌کرد و امام هم سهمی از آرامش کربلا را در نگاه حضرت ابوالفضل جستجو می‌کرد. خیمه‌ها زیر چتر نگاه حضرت آرامش می‌یافتند.

سنگری ادامه داد: نافذ البصیره به معنای خواندن پشت چهره آدم هاست یعنی بتوانی از صورت ظاهری آدمها عبور کرده و پشت رفتار و گفتار آنها را بخوانی. ابوالفضل از حالات سخن گفته‌ها به پنهان آنها پی می‌برد.

وی با اشاره به جمله أَشْهَدُ أَنَّکَ لَمْ تَهِنْ وَ لَمْ تَنْکُلْ درباره حضرت ابوالفضل گفت: برخی در تنگناها سستی و کندی برایشان پیش می‌آید و تردید می‌کنند اما حضرت هیچوقت سست نشد. غایت مجهوده به معنای سنگ تمام گذاشتن ویژگی دیگر ایشان است. حضرت ابوالفضل قطب الرحی و کانون کربلا بود همه چیز بر مدار او می‌چرخید و همه در تصمیم گیری ها با او مشورت نهایی می‌کردند.

وی ادامه داد: مثل امشب و فردا شب که همه مشغول عبادتند، یک نفر بود که فرصت عبادت در مفهوم عبادت معمولی را نداشت چون باید از جان امام حفاظت می‌کرد. مراقب می‌بود کسی به خیمه‌ها نزدیک نشود و از جان کودکان حفاظت کند.

مؤلف کتاب «آینه‌داران آفتاب» افزود: از ویژگی‌های دارندگان عزت نفس، بلندهمتی است که با بلند پروازی فرق دارد. بلند پروازی یعنی خواستن آنچه که امکان دستیابی به آن وجود ندارد. اما بلند همتی دسترسی به آفاق و امکاناتی است که در ظرفیت وجودی انسان است که باید با رنج و پافشاری به آن برسد. همت در معنای دیگر با معنای توان باطنی است. روی سنگ مزار حضرت حافظ نوشته شده

بر سر تربت ما چون گذری همت خواه

که زیارتگه رندان جهان خواهد بود

به دلیل همین همت و توان باطنی است که ما می‌توانیم از شهدا و علما بعد از مرگشان از باطن آنها مدد بگیریم.

سنگری با اشاره به ماجرای درخواست ربیعه بن کلب از رسول خدا(ص) گفت: قالَ لي ذاتَ يومٍ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : يا ربيعةُ ، خَدَمْتَني سَبعَ سِنِينَ أ فلا تَسألُني حاجةً ؟ فقلتُ : يا رسولَ اللّه ِ أمهِلني حتّى اُفَكِّرَ ، فلمّا أصْبحتُ و دخلتُ عليه قال لي : يا رَبيعَةُ هاتِ حاجَتَكَ ، فَقُلتُ : تَسألُ اللّه َ أن يُدخِلَني مَعَكَ الجَنَّةَ ، فَقالَ لي : مَن عَلَّمَكَ هذا ؟ فَقُلتُ : يا رَسولَ اللّه ِ ما عَلَّمَني أحَدٌ ، لكِنّي فَكَّرتُ في نَفْسي و قلتُ : إن سَألتُهُ مالاً كانَ إلى نَفادٍ ، و إن سألتُهُ عُمُرا طويلاً و أولادا كانَ عاقِبَتُهُم الموتَ . قال ربيعةُ : فَنَكَسَ رأسَهُ ساعةً ، ثمّ قال : أفعَلُ ذلكَ ، فَأعِنّي بكَثرَةِ السُّجودِ .حديث بحار الأنوار ـ به نقل از ربيعة بن كعب ـ : روزى رسول خدا صلى الله عليه و آله به من فرمود: اى ربيعه! هفت سال به من خدمت كردى، آيا از من حاجتى نمى خواهى؟ من عرض كردم: اى رسول خدا ! مرا فرصتى ده تا بينديشم . صبح روز بعد كه خدمت پيامبر رسيدم ، فرمود : اى ربيعه! حاجتت را بگو . عرض كردم : از خداوند بخواه كه مرا با تو به بهشت برد . حضرت فرمود : چه كسى اين را به تو ياد داد؟ عرض كردم : اى رسول خدا! هيچ كس به من ياد نداد ، بلكه با خودم انديشيدم و گفتم : اگر از ايشان ثروت بخواهم ، عاقبتش نابودى است و اگر عمر طولانى و اولاد بخواهم، عاقبت همه آنان مرگ است. آن حضرت لحظاتى سرش را پايين انداخت و سپس فرمود : اين كار را مى كنم . تو نيز با سجده زياد ، مرا [در برآورده شدن اين خواهش از خدا] يارى رسان.

وی ادامه داد: بلند همتی بزرگ خواستن است؛ منظور رسول خدا(ص) از سجده همان اوج سرفرازی و فروافتادگی انسان در پیشگاه محبوب است. ‌ اگر امام حسین(ع) در گودال قتلگاه است رمز سرفرازی اوست.

سنگری افزود: ویژگی دیگر فردا دارای عزت نفس آن است که محاکمه گر خویش است و رفتارهای خود را مرور می‌کند. این کار عزت نفس می‌آورد چون آنچه را که باعث شکست عزت نفس می‌شود از خود بیرون می‌کنیم. خانه تکانی درونی به ما رفعت وجودی می‌بخشد. چالش‌های دیگر را پذیرفتن ویژگی دیگر فردا دارای عزت نفس است؛ انسان‌های با عزت نفس به استقبال سختی‌ها می‌روند و از خطرپذیری و ریسک پذیری پروا ندارند. امام علی(ع) می‌فرماید: آدمهایی که اهل خطر نیستند در حکومت وارد نشوند. مدیر باید شجاع باشد هر چند که ممکن است گاهی تصمیمات اشتباه بگیرد. در اینجا امام علی(ع) می‌فرماید: التَّدبيرُ قَبلَ العَمَلِ يُؤمِنُكَ مِنَ النَّدَمِ ؛ عاقبت انديشى پيش از عمل ، تو را از پشيمانى در امان مى دارد.

سنگری گفت: ویژگی دیگر افراد دارای عزت نفس امیدوار بودن به ایجاد تغییر دیدگاه‌ها و رفتارهای دیگران است. از اینکه روی دیگران تاثیر بگذاریم نباید ناامید شد. با درنگ و وقت گذاری می‌توان به نتیجه دلخواه رسید.